IN KAART West-Vlaanderen is de sportiefste provincie, maar… atletiek- en gymnastiekclubs hopen op nieuwe leden dankzij de Spelen

Nergens zoveel sporters als in West-Vlaanderen, maar toch zien de atletiek- en gymnastiekverenigingen hun ledenaantal al enkele jaren dalen... © Belga/Getty
Phebe Somers

Alle ogen zijn dezer dagen gericht op de West-Vlaamse olympiërs die het beste van zichzelf geven in Parijs. Wie nog iets meer duimt voor West-Vlaamse topprestaties, zijn atletiek- en gymnastiekclubs. Die verloren de afgelopen vier jaar samen meer dan 4.000 leden. “Een nieuwe imagoboost zou welkom zijn”, klinkt het. Hoe sportief is jouw gemeente? Ontdek het op onze kaart onderaan het artikel.

West-Vlaamse atletiek- en gymnastiekclubs volgen de komende dagen ongetwijfeld met extra spanning de prestaties van onder anderen Alexander Doom, Helena Ponette en Glen Cuyle op de Olympische Spelen in Parijs. Zij kunnen een extra populariteitsboost wel gebruiken, want de voorbije jaren gaven heel wat West-Vlaamse atleten en gymnasten er de brui aan. Beide sporttakken samen verloren liefst 4.014 leden. (lees verder onder de grafiek)

De sterkste daling zien we bij de atletiek: tussen 2019 en 2023 is het aantal West-Vlamingen dat aan atletiek doet bij een erkende club gedaald met maar liefst 14 procent. Er blijven er nu nog een kleine 11.000 over. Een rechtstreeks gevolg van de coronacrisis, klinkt het bij de federatie. “De impact van de lockdowns mag je niet onderschatten en het herstel gaat een pak trager dan bij andere sporttakken”, verklaart Ludwig Peetroons, algemeen directeur bij Atletiek Vlaanderen.

Hippe concurrenten

Voor de pandemie merkte Peetroons al twaalf jaar een eigenaardige trend op in de atletiekwereld. “In het jaar van de Olympische Spelen daalde of stagneerde ons inschrijvingsaantal, om dan in de drie jaar daarna ferm de lucht in te schieten. Heel eigenaardig, we hebben dit fenomeen nooit kunnen verklaren. Het effect van de Spelen in 2021 bleef door de lockdowns helaas wel uit, ik ben dus heel benieuwd wat het dit jaar zal geven. Maar eerlijk gezegd verwacht ik er niet veel van, los van de prestaties van onze atleten. Het sportaanbod is zo groot geworden waardoor jongeren klassiekers zoals atletiek toch al eens sneller links laten liggen. Avontuurlijke loopvormen zoals triatlons of obstakelruns zijn enorm hip momenteel, maar daarvoor zijn intussen nieuwe clubs opgericht waar wij leden aan verliezen.”

“Het sportaanbod is zo groot geworden, we verliezen leden aan nieuwe en avontuurlijke disciplines”

Ook de Torhoutse club Houtland Atletiek bevestigt dat het moeilijk opboksen is tegen nieuwere sporttakken. “Op zich kunnen wij niet klagen, ons ledenaantal is altijd heel stabiel gebleven. Wij focussen dan ook meer op mensen die echt voor de competitie willen gaan. Maar ik hoop wel dat de prestaties van Doom en co onze sport weer een beetje in de aandacht kunnen brengen, al zal het effect sowieso kleiner zijn dan in de tijd van Tia Hellebaut en Kim Gevaert, toen het vrijetijdsaanbod voor de jeugd nog een pak kleiner was”, aldus voorzitter Greet Meulemeester.

Moeilijker dan verwacht

Ook het aantal gymnasten daalde de voorbije vier jaar: momenteel zijn er nog 22.323 West-Vlamingen ingeschreven bij een erkende gymnastiekclub, negen procent minder dan vier jaar geleden. “Wanneer er Spelen of kampioenschappen zijn waarop Belgische gymnasten – zoals Nina Derwael – het heel goed doen, merken wij dat aan onze inschrijvingen. Het probleem is dat veel kinderen snel merken dat het niet zo eenvoudig is als het lijkt en dan ook vaak weer afhaken. Een nieuwe boost is dus zeker welkom”, zegt Louise Castel van Turnclub Gymtastic in Waregem. (lees verder onder de grafiek)

Ook de federatie hoopt op een heropleving van de populariteit van de gymnastiek, want zij zagen het ledenaantal in heel Vlaanderen dalen tijdens coronajaren 2020 en 2021. De heropstart na de pandemie ging minder snel dan gehoopt, maar dat is niet het enige probleem.

“Veel trainers kiezen ervoor om minder uren te presteren, wat heeft geleid tot een vermindering van het beschikbare trainingsaanbod. Deze uitdagingen dwongen de clubs om creatieve oplossingen te zoeken om hun leden te behouden en nieuwkomers aan te trekken. We zien momenteel een positieve trend bij de inschrijvingen en hopen dat die kan worden verdergezet. De prestaties van gymnasten op topniveau dragen uiteraard bij aan de promotie van onze sport in zijn geheel, wij duimen zeker mee voor Glen”, besluit Delphine Gosseye van Gymfed.

Liefst één op vier West-Vlamingen aangesloten bij sportclub

Onze provincie zendt maar liefst 26 olympische kandidaten – voor negen verschillende disciplines – naar Parijs. Stuk voor stuk mooie voorbeelden voor de West-Vlamingen die aan sport doen. En dat zijn er veel: in 2023 waren 277.211 West-Vlamingen aangesloten bij een erkende sportclub of -federatie. Dat is goed voor 23 procent van onze totale bevolking, wat ons de sportiefste provincie van Vlaanderen maakt. De gemiddelde leeftijd van al die sporters is 38 jaar. (lees verder onder de grafiek)

Het aantal sportievelingen stijgt (zo goed als) elk jaar, terwijl het clubaanbod verkleint: in tien jaar verdwenen er maar liefst 1.573 clubs, anno 2023 bleven er nog 3.946 erkende sportverenigingen over in West-Vlaanderen. Vier op de vijf clubs bieden maar één sport aan, de overige combineren meerdere disciplines. Gemiddeld telt elke club 443 leden, met voorsprong het hoogste aantal boven de taalgrens. De populairste sport in West-Vlaanderen is – net zoals in de andere provincies – voetbal, met 56.196 leden. Op de voet gevolgd door wielrennen (56.048 leden), wandelen (30.633 leden) en tennis (24.828 leden). (lees verder onder de kaart)

Zoomen we in op lokaal niveau, dan leren we dat Jabbeke de meest sportlustige bevolking heeft. Maar liefst een op de drie Jabbekenaren is aangesloten bij één of meerdere sportclub(s). In Ruiselede, Pittem, Zedelgem en Lichtervelde doet ongeveer 30 procent van de inwoners aan sport in clubverband. Dat wil daarom niet noodzakelijk zeggen dat ze dat enkel rond hun eigen kerktoren doen, gemiddeld 18 procent van alle sporters is aangesloten bij meer dan één vereniging en in meer dan de helft van de gevallen ligt minstens een van die clubs in een andere gemeente.

De minst sportieve gemeentes zijn Mesen, Spiere-Helkijn, Blankenberge, Oostende, De Panne, Nieuwpoort, Middelkerke en Harelbeke. Daar is minder dan 20 procent van de bevolking ingeschreven bij een sportfederatie.