“Hoe zijn we zover gekomen dat leerkrachten de pispaal van de maatschappij zijn geworden?” In een open brief op LinkedIn klaagt Joke Knockaert, directeur van Havenschool VTI in Zeebrugge, de respectloze manier aan waarop haar leerkrachten door sommige ouders worden aangesproken. “We mogen het als maatschappij niet langer pikken dat het maar normaal wordt gevonden om iemand een ‘stom wijf’ te noemen”, zegt ze.
Joke Knockaert (54) is sinds zes jaar directeur van Havenschool VTI in Zeebrugge en kersvers gemeenteraadslid (Vooruit) in Brugge. Eerder gaf ze les in het volwassenenonderwijs en hoger onderwijs opleiding sociaal werk. Op LinkedIn deelde ze woensdag in een open brief haar bezorgdheid over de manier waarop sommige ouders hun frustraties over de minder goed beoordeelde schoolprestaties van hun kinderen uiten.
Dat deed ze naar aanleiding van een bericht dat ze eerder ‘s nachts ontving van een vader die daarin zegt dat hij haar ‘naar de keel zal grijpen’ als ze geen einde maakt aan de kwetsende chatberichten die zijn zoon ontvangt. En een moeder die de volgende ochtend haar ongenoegen uit over de negatieve feedback die haar dochter kreeg van een mentor en stagebegeleider, in ‘een stortvloed van verwijten, rauw en zonder filter’.
Problemen benoemen
“Ik heb er zowat 25 jaar in het onderwijs op zitten. En voor wie mij volgt, zal het duidelijk zijn dat ik de problemen waar we in het onderwijs op stoten, wel vaker aankaart”, legt ze uit waarom ze het bericht postte. “Zo heb ik de overstap naar het beroepsonderwijs bewust gemaakt, omdat het negatieve imago dat die onderwijsrichting meedraagt me al lang stoort. Ik wil mee helpen zoeken naar manieren om het beroeps-, maar ook technisch onderwijs opnieuw op een positievere manier op de kaart te zetten. En dan moet je de problemen durven benoemen.”
“Maar dan raakt het me ook hard als ouders mijn leerkrachten op zo’n oneerlijke manier aanpakken. Hoe is het zo ver kunnen komen dat we blijkbaar niet meer met elkaar kunnen praten over problemen op een respectvolle manier? Ik wil dat mee bespreekbaar maken, want zo kan het niet langer”, klinkt het.
Moedeloos
Joke ziet het probleem in een bredere maatschappelijke context: “Dit probleem situeert zich niet alleen in het onderwijs, politieagenten en dokters worden ongetwijfeld ook geconfronteerd met dezelfde situaties. We leven sowieso in een maatschappij waarin het bon ton is om je mening te uiten. Ouders en leerlingen worden mondiger. En dat is op zich goed. Alleen zijn we onderweg uit het oog verloren dat dat ook op een beschaafde en respectvolle manier kan. Als een leerling, in het bijzijn van een ouder en mij, de leerkracht een dom wijf noemt en dat maar normaal vindt, stel ik mij grote vragen. En dat overkomt mijn leerkrachten elke week wel eens. Sommigen vinden zelfs de moed niet meer om er tegenin te gaan.”
De actuele negatieve berichtgeving over het onderwijs doet er geen goed aan. “Ik ervaar dat veel leerkrachten nog altijd uit idealisme in het onderwijs staan. En ik wil echt benadrukken dat het onderwijs nog altijd overwegend veel mooie verhalen telt. Maar het weegt op de leerkrachten. Ook ik ben geschrokken deze keer, en ik ben wel wat gewoon. We zullen er ook deze keer wel weer uit komen voor wat deze specifieke situatie betreft, maar toch: waar zijn die telkens dieper kwetsende woorden voor nodig?”
Wake-up call
Of het probleem zich vooral in het beroeps- en technisch onderwijs stelt, weet ze niet. “Maar ik merk aan de reacties van heel wat collega’s uit het onderwijs op LinkedIn dat ze deze situatie herkennen.”
Overheidsmaatregelen zullen niets oplossen meent Joke. “We moeten gewoon onszelf in vraag durven stellen. We moeten ons afvragen of wat we allemaal ventileren op sociale media nog pas heeft. Maar dat moeten we zelf doen, een minister – hoe veel daadkracht de huidige ook heeft – kan daar weinig aan verhelpen. Al zou het misschien al helpen als ze zich zelf ook eens wat meer waarderend uitliet over ons werk”, geeft Joke nog mee. “Maar verder moeten we blijven aangeven dat we als maatschappij niet tolereren. In die zin moet mijn post gezien worden als een wake-up call.”
Nultolerantie
Nieuw minister van Onderwijs, Zuhal Demir (N-VA) wil alleszins hard optreden tegen dergelijke situaties. “De agressie en het gebrek aan respect in de klas nemen de laatste jaren alleen maar toe. Wij zullen daarom nultolerantie hanteren voor agressie tegen leerkrachten. Het Departement Onderwijs zal zich in élk geval burgerlijke partij stellen.”
Uit recent onderzoek van de VUB en verhalen uit de pers blijkt dat er een ernstig probleem is met respect tegenover de leraren. Die voelen zich niet altijd veilig en zijn ook soms slachtoffer van verbaal én in bepaalde gevallen ook fysiek geweld. Liefst een kwart van de leerkrachten geeft aan minstens wekelijks tot zelfs dagelijks beledigd te worden. Bij een op de vijf van de gepeste leerkrachten is er sprake van fysieke agressie, zoals een mep of duw.
“Zonder meldingen is de ernst van de situatie niet altijd duidelijk en blijven effectieve maatregelen uit”
Volgens het onderzoek zou ook een kwart van de leerkrachten die agressie meemaken dit nergens melden. “Bij dienst Onderwijs hebben we een extern meldpunt voor ‘Grensoverschrijdend Gedrag’ (GOG). Dankzij een melding daar kunnen we dan in gesprek gaan met de school als de melder dit ook effectief wenst. Maar met de dienst justitie zijn we volop bezig om als dienst onderwijs te bekijken hoe we deze aanpak kunnen verbeteren. Want zonder meldingen is de ernst van de situatie niet altijd duidelijk en blijven effectieve maatregelen uit”, besluit Lorenzo Terrière, woordvoerder van minister Demir.
Dit is de integrale open brief van Joke Knockaert, zoals ze die op LinkedIn postte:
Het is iets na middernacht wanneer mijn telefoon trilt. Een bericht via Messenger. Een vader heeft op de telefoon van zijn zoon kwetsende chatberichten gevonden en is buiten zinnen. Zijn frustratie richt hij op mij. In een tirade schrijft hij dat hij me “naar de keel zal grijpen” als dit niet snel stopt. Je denkt misschien: “Dit zijn toch de uitzonderingen?” Maar helaas, nog diezelfde ochtend voer ik een gesprek met een moeder. Haar dochter kreeg negatieve feedback van de mentor en stagebegeleider. Onacceptabel, vindt ze. Wat daarna volgt, is een stortvloed van verwijten, rauw en zonder filter. De leerkracht in kwestie, die het beste met haar dochter voor heeft, wordt afgebroken met woorden die pijn doen.
Als directeur sta ik naast mijn leerkrachten. Ik moet wel. Ik zie hoe ze in elkaar schrompelen bij elke harde noot, bij elk venijnig woord. Want hoe weerbaar je ook bent, als professional én als mens: het raakt je. Elke dag geven deze leerkrachten alles wat ze in zich hebben. Natuurlijk loopt niet alles perfect. Maar geen enkele tekortkoming rechtvaardigt de onbeschaamde manier waarop ouders tegenwoordig hun frustraties afreageren.
En alsof dat nog niet genoeg is, worden deze leerkrachten ’s morgens wakker om in de krant te lezen dat het onderwijs faalt. Dat de lat hoger moet, dat het niveau niet volstaat. Het zijn de gesprekken in de media en op sociale media die keer op keer de indruk wekken dat alles wat misgaat in de maatschappij, bij het onderwijs ligt. Maar wie kijkt naar de mensen die dit onderwijs elke dag waarmaken?
Ik zie ze. Ik zie hoe ze zich met hart en ziel inzetten om leerlingen vooruit te helpen. Ik zie hoe ze blijven proberen, ook als de middelen ontbreken, ook als de steun van elders wegblijft. Maar ik zie ook hoe ze langzaam de moed verliezen. Hoe elk verwijt, elk gebrek aan respect, als een scheur door hun veerkracht trekt.
Hoe zijn we zover gekomen dat leerkrachten de pispaal van de maatschappij zijn geworden? Hoe zijn we vergeten dat respect de basis vormt van samenwerking? Het is tijd om deze mensen, die onze kinderen mee vormen, het respect en de steun te geven die ze verdienen. Niet alleen in woorden, maar in daden. Want zonder hen is er geen toekomst.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
