Op Canvas begint maandag de vierdelige documentairereeks Besmet. Samen met wetenschappers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen onderzoeken de makers welke gezondheidscrisissen nog op ons af komen. “Het is vijf voor twaalf op tal van vlakken”, zegt Manu Vanderjeugd, een van de West-Vlamingen achter productiehuis Geronimo.
Productiehuis Geronimo wordt geleid door twee West-Vlamingen: Manu Vanderjeugd (41), afkomstig uit Staden en broer van burgemeester Francesco, en Jasper Moeyaert, afkomstig uit Knokke-Heist. Zij maakten de spraakmakende reeks waarvan de eerste aflevering maandag wordt uitgezonden. Toevallig of niet was Geronimo al jaren voor de coronacrisis met het onderwerp bezig.
“Al sinds 2018 waren we het team van infectiologe Erika Vlieghe aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde aan het volgen, in binnen- en buitenland”, vertelt Manu Vanderjeugd, die nu in het Oost-Vlaamse Zomergem woont. “Ruim tien jaar geleden was ik al als cameraman actief in conflictgebieden in Afrika en het Midden-Oosten. Daar werd ik al geconfronteerd met het erg dodelijke ebolavirus. We hadden het gevoel dat er ook bij ons iets zat aan te komen en dat we daar niet klaar voor waren. We wilden focussen op wat dat in België kon teweegbrengen.”
“Wij waren niet verrast door corona”
“Het Instituut voor Tropische Geneeskunde was toen al bezig met onderzoek naar vreemde virussen en bacteriën. Ik vond het heel frappant dat Erika Vlieghe toen al een noodkreet slaakte richting overheid. Als er een groot virus zou uitbreken, dan zijn we er niet klaar voor, stelde ze twee jaar geleden. Dat is iets wat me bij blijft. En nog geen twee jaar later was het van dat. Wij waren verrast door de snelheid waarmee alles hier explodeerde, maar niet door het probleem zelf.”
“Onze reeks was gepland om eind vorig jaar uit te zenden, maar door omstandigheden is dat toen niet gebeurd. Kort daarop brak de coronapandemie uit en waren we in snelheid genomen. De VRT vroeg ons om te blijven volgen hoe wij ons hier gedragen tegenover het virus. Het resultaat daarvan is vanaf maandag te zien. Het verklaart ook waarom we in maart, bij het uitbreken van de coronapandemie, al de VTM-reeks Helden van hier konden uitbrengen. We wisten behoorlijk goed wat er aan zat te komen”, legt Manu uit.
Wake-upcall
“Maar ook in de toekomst blijft het gevaar. Zonder dat we het beseffen, zitten we zelfs op een tikkende tijdbom. Door de klimaatopwarming zullen nieuwe virussen ons kunnen bereiken, onder meer via soorten muggen die hier nu nog niet voorkomen. En ander probleem is de resistentie tegen antibiotica. Als over 10, 20, 30 jaar mensen resistent worden tegen antibiotica, is dat geneesmiddel niet werkzaam meer. Dat wordt een gigantisch probleem, want vandaag zijn er geen alternatieven.”
“Je kan het een onheilspellende reeks noemen, maar ook een wake-upcall“, vindt Manu. “We tonen hoe mensen in andere landen hun gedrag al hebben moeten aanpassen. Het lijkt ver van ons bed, maar dat is niet zo. Virussen en infectieziektes die nu nog exotisch klinken, kunnen plots heel tastbaar worden. Het zikavirus bijvoorbeeld, dat voor zwangere vrouwen tot afwijkingen kan leiden bij de baby, sloeg vorig jaar toe in Zuid-Amerika. Maar het kan plots ook in België voor problemen zorgen. We tonen aan dat het vijf voor twaalf is op tal van vlakken.”
“Vijf voor twaalf”
“Ik heb het gevoel dat we, wat virussen betreft, evolueren naar een constante van cyclussen. In het Amazonewoud bijvoorbeeld wonen mensen te dicht bij de virussen. Vroeger zaten die ver van de bewoonde wereld. Maar doordat mensen altijd maar dieper in de jungle gaan wonen, komen ze te dicht bij dragers van virussen, zoals apen en vleermuizen. Dat komt door het economisch model. Mensen verdienen geld met wat ze uit de jungle halen. Maar daardoor gaan ze wonen waar ze beter niet zouden wonen.”
“Wij zijn nu veel beter voorbereid mocht er nog eens een klassiek virus op ons afkomen. Op dat vlak hebben we ons lesje nu wel geleerd”, denkt Manu. “Ik denk ook niet dat een gevaarlijk virus als ebola tot een pandemie kan leiden, want er is bloed nodig om dat door te geven. Die kans is toch veel kleiner. Maar op de virussen die ons door de klimaatopwarming kunnen bereiken, zijn we niet voorbereid. En al zeker niet op het resistent worden van antibiotica. We hebben daar vandaag geen oplossing voor en zijn er ook te weinig op gefocust. Nochtans is het vijf voor twaalf.”
De vierdelige documentaire ‘Besmet’ van Geronimo is vanaf maandag 30 november te zien om 21.20 uur op Canvas en via VRT NU.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier