Elke week duikt KW/Brugsch Handelsblad in het hart van zijn wijken en gaat het een gesprek aan met een figuur die zijn buurt uitademt. Deze week is dat de 71-jarige Luc Coulier, voorzitter van de kerkfabriek van de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Brugge.
Luc Coulier (71) mag gerust de 21ste eeuwse Jan Moucron genoemd worden. Want de Brugse lakenkoopman, die in de 16de eeuw bij de Italiaanse kunstenaar Michelangelo een Madonnabeeld bestelde, was één van zijn voorgangers als voorzitter van de kerkfabriek van Onze-Lieve-Vrouw. Dezer dagen is Luc Coulier een gelukkig man: na dertig jaar is de restauratie van zijn kerk eindelijk (bijna) klaar en voor het eerst heeft de kerkfabriek in eigen beheer een boek uitgegeven over Michelangelo en Brugge. “Ik begrijp echt niet dat er nog nooit eerder grondig onderzoek verricht werd naar dit wereldberoemde kunstwerk, dat 1,8 miljoen toeristen per jaar lokte, toen het nog gratis te bezichtigen was. De Bruggelingen zijn veel te weinig chauvinistisch! Het gaat om het enige afgewerkte beeld van Michelangelo buiten Italië. De beelden die het Louvre en het Hermitage bezitten, bleven onafgewerkt.”
Tevreden met de restauratie?
“Uiteraard! Ook al bezorgden de werken mij veel stress. De restauratie heeft 25 miljoen euro gekost. De kerkfabriek is weliswaar eigenaar, maar de overheid heeft de restauratie betaald: de Stad Brugge 20 procent en Vlaanderen 80 procent. Er moeten wel nog drie klussen afgewerkt worden, maar de Stad draalt met haar beslissing. Het orgel moet nog gerestaureerd worden, net als de onlangs ontdekte gepolychromeerde stralenkrans op het plafond van de Sacramentskapel. De in- en uitgang moet verlegd worden naar het Paradijsportaal, want nu waait er te veel vochtigheid, stof en bladeren de kerk binnen.”
Welk nieuws brengt het over de Madonna?
“Jan Vandemoortele doorprikt één van de mythes rond dit beroemde beeld. Deze economist doorploegde de boekhouding van Michelangelo. Jaren geleden gaf hij hierover een spreekbeurt in de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Toen rijpte bij mij en priester Peter Verbeke het idee om een boek te wijden aan die materie. Tot voor kort dacht men dat dit beeld aanvankelijk voor de Dom van Sienna besteld was, maar dat kardinaal Piccolomini het niet geschikt achtte voor zijn interieur. Het was zogezegd een tweedehandsbeeld. De originele verkoopakte is verdwenen, maar Jan Vandemoortele trof sporen van meerdere handelstransacties tussen Michelangelo en de Brugse broers Moucron aan. Deze lakenhandelaars met depots in Rome en Florence verkochten veel textiel aan de kunstenaar. Hoogstwaarschijnlijk als wederdienst bestelden ze een Madonna bij Michelangelo. De familie Moucron plaatste het beeld eerst acht jaar in hun privékapel, men vermoedt dat ze een stadspaleis langs de Verversdijk hadden. In 1514 schonken ze de Madonna aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk, waar het inmiddels meer dan 500 jaar staat.”
De Madonna is twee keer gestolen: door Fransen en Nazi’s…
“Ze is drie keer verhuisd, in de jaren ’50 werd ze ondanks hevig protest uitgeleend voor een tentoonstelling in Florence. Overigens is het mede dankzij de West-Vlaamse Lilian Baels, de tweede echtgenote van Koning Leopold III, dat de Madonna nagenoeg ongeschonden uit een zoutmijn nabij Salzburg gehaald werd. Op het einde van WO II verbleef het Belgisch vorstenpaar in een kasteel vlakbij. Samen met het Oostenrijkse verzet kon Lilian verhinderen dat die zoutmijn opgeblazen werd. Maar tijdens het transport van het beeld naar België werd de neus van de Madonna wat beschadigd.”
Is het waar dat een man als de Madonna poseerde voor de homoseksuele Michelangelo?
“In de uitgegomde ondertekening werden inderdaad mannelijke contouren ontdekt. In de 16de eeuw waren er weinig vrouwelijke modellen, omdat die dames als prostituees aanzien werden. Tot Kerstmis loopt er in de kerk de expo ‘Het gouden kind’. Een van de jonge kunstenaars fotografeerde zichzelf als mannelijke Madonna. In ons boek ziet kunsthistoricus Bram Mignauw grote gelijkenissen met Michelangelo’s San Pietro Pieta in Rome, waarvoor dezelfde persoon poseerde. En het kindje Jezus glijdt van haar schoot, net zoals hij dertig jaar later van het kruis genomen wordt. In de Brugse Madonna wordt Jezus’ lijden en dood al weerspiegeld.”
En nu? Op uw lauweren rusten?
“Neen! Een historicus zou eens het archief van de Onze-Lieve-Vrouwekerk moeten doorploegen en het leven van de familie Moucron reconstrueren. De kerkfabriek wil elk jaar een groot evenement inrichten rond één van de zeven Vlaamse topstukken in de kerk. En het is tijd dat een tweede mythe doorprikt wordt: onze kerktoren is geen 122, maar wel 115 meter hoog. Het blijft de hoogste bakstenen toren in de Lage Landen.”
‘Michelangelo en Brugge’, door Jan Vandemoortele, Bram Mignauw, Stefaan Franco en Jean Luc Meulemeester, met foto’s van Cedric Verhelst, kost 24 euro.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier