Het kasteeldomein van de Lovie in Poperinge overleefde zonder enige schade de Eerste wereldoorlog als een van de weinige kasteelsites in de Westhoek. Op vandaag is de locatie toegankelijk voor het brede publiek en nu dus ook erkend als open erfgoed.
Nu is er al een theesalon en winkel ondergebracht waar enkele bewoners werken, maar het kasteel moet dringend gerestaureerd worden. Naar aanleiding van de erkenning bracht Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele (N-VA) een bezoek aan het kasteelpark De Lovie.
Het kasteel werd gebouwd in de 19de eeuw en is opgetrokken in neoclassicistische stijl. Het werd als zomerverblijf gebouwd door Jules van Merris, een vooraanstaande Poperingenaar. Hij was voormalig schepen van de stad en liberaal volksvertegenwoordiger. Het ontwerp is van de Kortrijkse architect Pierre Nicolas Croquison en het kasteelpark van 63 hectare werd volgens het concept van de Engelse landschapstuin aangelegd. “Het kasteelpark De Lovie heeft een rijke geschiedenis. Het is één van de weinige kasteelsites in de Westhoek die zonder enige schade de Eerste wereldoorlog overleefd heeft en die vandaag toegankelijk is voor het brede publiek”, vertelt Patrick Deferme, algemeen directeur De Lovie vzw. De Lovie is een instelling die mensen met een beperking ondersteunt in de ruime Westhoek. Zo zijn er onder andere locaties in Poperinge, Ieper, Diksmuide en Wervik.
Herstellingsoord voor tbc-patiënten
“Het kasteeldomein De Lovie is, zoals veel kasteeldomeinen in Vlaanderen, gebouwd als zomerverblijf voor de adel in de tweede helft van de 19de eeuw. Daarna heeft het een belangrijke rol gespeeld in de organisatie van het front rond Ieper tijdens WO I. Vervolgens fungeerde het als Provinciaal Sanatorium voor tbc-patiënten, een functie waarvan het nu nog een van de weinige overgebleven getuigenissen in Vlaanderen is. Daarna startte het als Pedagogisch Instituut voor mensen met een beperking. Vanaf de Sanatorium periode tot op heden zijn de rust, het landschap en (zon)licht belangrijke belevingsvolle en waardevolle uitgangspunten geweest in het hergebruik van het park”, aldus Deferme. “De huidige bestemming als warme woonplaats voor mensen met een verstandelijke beperking zorgt voor een unieke en actuele uitdaging om de openstelling van het erfgoed te organiseren binnen een verhaal van inclusie. De rol en de eigenheid van de personen die we ondersteunen vormt een belangrijk uitgangspunt. De betrokkenheid en interactie van de personen die we ondersteunen met enerzijds de bezoekers aan het domein en anderzijds bij de openstelling van het erfgoed vormen cruciale onderdelen bij een erkenning als ‘open’ erfgoed.”
Wat er zal gebeuren met het kasteel? Het zal bruisen, daar ben ik van overtuigd
Het kasteelpark De Lovie wordt nu erkend als ‘open erfgoed’. Die erkenning omvat het beschermd stads- en dorpsgezicht van het kasteelpark De Lovie en het kasteel, het prieel en de Drogenbroodberg, de herdenkingskapel, het schuilgebouw – tuinpaviljoen, de Jagersgrot, de ijskelder, de oorlogsbarak en de Chinese poort die beschermd werden als monumenten. “De Lovie vzw vindt deze erkenning zeer belangrijk omdat ze katalysator zal zijn tot inclusie en verbinding tussen personen met beperking en de ruime maatschappij. De participatie in de samenleving van kwetsbare personen op basis van gelijkwaardige rechten en plichten. We willen mensen kansen geven om hun talenten te laten ontwikkelen.”
Herbestemmingsverhaal
Het kasteel staat intussen al enkele jaren bijna volledig leeg en moet het dringend gerestaureerd worden. “In de verdere ontwikkeling van dit Open Erfgoed zal De Lovie vzw, samen met heel wat partners, altijd de link leggen tussen inclusie, erfgoed, landschapsontwikkeling, biodiversiteit en duurzaamheid. We willen het pand openstellen voor evenementen en vergaderingen. Nu is er al een theesalon en winkel ondergebracht waar enkele bewoners werken. ‘Wat zal er gebeuren met het kasteel?’, dat is altijd een moeilijke vraag. Het zal bruisen, daar ben ik van overtuigd.”
Naar aanleiding van de erkenning bracht Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele (N-VA) een bezoek aan het kasteelpark De Lovie waar hij kennis maakte met de historische waarde en de context van het kasteel. Erfgoed is eigenlijk een materiële uitdrukking van wie we zijn als Vlaming. Erfgoed vertelt veel meer dan alleen maar het gebouw. We moeten het verhaal blijven vertellen van waar we komen en dat moet doorgegeven worden aan de volgende generaties. Veel te lang werd erfgoed beschouwd als ‘er wordt zeer veel geld aan gegeven om het te bewaren en dan staat het daar’. De tweede vraag die we nu pas stellen, en die we veel meer zullen stellen, is: Wat is de herbestemming? Hoe kan je die gebouwen nog een nuttige invulling geven? Erfgoed mag niet iets zijn waar je voorbijwandelt en eens kijkt. Het moet iets zijn waar je binnengaat en een meerwaarde heeft. Dat is een zeer moeilijke oefening”, aldus Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele (N-VA).
Muzikale ontvangst
De minister werd muzikaal ontvangen door begeleider Evelien Callens en bewoner Amber Callens (23) die deel uitmaken van het huisorkest van vzw De Lovie, Il Sogno. “Amber wilde al een tijdje ‘Fix you’ van Coldplay zingen, maar een Engelse tekst leren is niet eenvoudig. De tekst die we vandaag brachten had ik al een tijdje geschreven en gaat over je niet altijd goed voelen. De tekst en het nummer hebben we samengevoegd”, vertelt Evelien. “Het was spannend, maar ik ben trots en content”, vult Amber aan. Daarnaast werd ook een rondetafelgesprek rond de herbestemming georganiseerd onder leiding van moderator Wim Chielens.
Aan tafel zat een bewoner en begeleider als de stem van de personen die ondersteund wordt, een delegatie uit van Raad van Bestuur De Lovie vzw en vzw Domein De Lovie (erfpachtgever), burgemeester Christof Dejaegher en schepen Loes Vandromme. Ook Bern Paret (regionale en grensoverschrijdende samenwerkingen), gedeputeerde Jurgen Vanlerberghe (voorzitter Regionaal Landschap), gedeputeerde Sabien Laheye Battheu (Toerisme Westhoek/Westtoer) en enkele mensen uit de ondernemerswereld schoven aan. “Tijdens het Kunstenfestival 2021 werd het kasteel van De Lovie geselecteerd als een nieuwe locatie. Zowel bezoekers en kunstenaars waren overdonderd door het kasteel. Vroeger was het domein gesloten en nu staat inclusie centraal. Dat de deuren van De Lovie nu openstaan, biedt veel potentieel”, zegt schepen Loes Vandromme (CD&V).
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
