Congo zoekt de roots van Stavelenaar René ‘Tata’ Butaye op: “Een nieuw stukje geschiedenis”

Honderd jaar geleden richtte René Butaye het klein seminarie van Lemfu in Congo op. Dat is een belangrijke verjaardag voor de lokale gemeenschap daar. Om dat te vieren, zocht oud-leerling Barthélemy Nkanza naar de roots van René in Alveringem, om dit op te nemen in een documentaire. Voor burgemeester Liefooghe is dit een nieuwe pagina in de geschiedenis van Alveringem.

René Butaye wordt op 7 juli 1858 in Stavele geboren, in een landbouwersgezin met twaalf kinderen. Omringd door zes zussen en vijf broers leert hij van kleins af aan om met anderen samen te leven. Na jaren van studies in binnen –en buitenland wordt René op 11 september 1892 tot priester gewijd. Drie jaar later vertrekt hij naar Congo waar hij op 14 augustus 1895 aankomt. Na één jaar doorgebracht te hebben in Kisantu, waar hij een pater vervangt die een reis door Europa maakt, wordt hij gevraagd om in Ndembo een nieuwe missiepost op te richten. Hij heeft er bijzondere aandacht voor landbouwontwikkeling en opent er plantages, een basisschool en kleine hoeves voor veeteelt. Dat doet hij later ook op meerdere andere plaatsen. In Lemfu waar hij zijn thuisbasis heeft, laat René een kerk en klooster bouwen.

Meerdere keren komt hij voor langere tijd naar zijn familie en vrienden in België terug, maar hij werkt er tot het einde van zijn leven. Hij is er 25 jaar overste, maar ook lesgever van het klein seminarie dat hij in 1922 opricht. Van de elf studenten worden er in 1937 drie priester. René wordt door iedereen ‘Tata’ genoemd, wat zoveel wil zeggen als ‘Père de famille’. Zijn levenswerk en bijdrage aan de ontwikkeling van de streek zijn enorm. Naast de apostolische bedrijvigheid van zijn rondreizen, was hij een van de eerste plantenverzamelaars die planten uit Beneden-Congo aan de Botanische tuin van Brussel schonk. Hij ontdekte meerdere nieuwe soorten waarvan sommige zijn naam dragen. Vanaf het begin leerde hij de taal van de streek, het Kikongo, grondig kennen. Hij schrijft woordenboeken en andere publicaties en is hoofdredacteur van het tijdschrift ‘Ntetembo eto’ (Notre étoile). Wanneer René ‘Tata’ Butaye op 27 januari 1929 sterft, is Lemfu en de hele regio in diepe rouw.

Grote viering

Op 22 november 2022 wordt in Lemfu de honderdste verjaardag van de inwijding van het klein seminarie St. Jean Berchmans door René ‘Tata’ Butaye groots gevierd. Een documentaire over zijn leven en werk zal tijdens de viering getoond worden en is nu in volle voorbereiding. Het is Barthélemy Nkanza – oud-leerling van het seminarie – die de documentaire aan het maken is en die vorige en deze week in Alveringem de roots van Tata in Alveringem kwam opzoeken.

“Ik wilde meneer de burgemeester van Alveringem tijdens enkele gefilmde opnames laten kennismaken met het verhaal van Tata”, vertelde Barthélemy tijdens zijn ontvangst op het gemeentehuis. “Kende hij deze verdienstelijke Stavelenaar, is hij vereerd om over zijn levenswerk te horen? Kan ook de gemeente Alveringem hier iets mee doen, en kan de burgemeester mij in contact brengen met eventuele nakomelingen van Tata? Het waren allemaal vragen die ik burgemeester Liefooghe heb gesteld. Ik nodigde hem tot slot ook uit voor de eigenlijke viering op 22 november in Congo.”

Verheugd

Burgemeester Gerard Liefooghe, die de voorbije weken heel wat opzoekwerk naar eventuele nakomelingen in groot-Alveringem en omstreken verrichtte, zei tijdens het interview dat dit stukje Alveringemse geschiedenis voor hem tot op heden niet gekend was, maar dat hij verheugd is om het te vernemen. “Hiermee wordt een nieuwe bladzijde aan de geschiedenis van onze gemeente toegevoegd”, sprak hij. “Wij kennen pater Oyaert zeer goed, omdat hij veel jonger was. Maar het levensverhaal van René Butaye is minstens even mooi.”

Burgemeester Liefooghe kwam onder meer te weten dat Pol Butaye uit Beveren-aan-de-IJzer een achterneef is. Zijn grootvader – Thomas Butaye – was een broer van René. En ook dat de missionaris op het Notelaarhof in Stavele werd geboren. Het Notelaarhof is sinds kort een vakantiewoning die door Stefaan … Butaye wordt uitgebaat. Pol was ook aanwezig tijdens het interview op het gemeentehuis en ook op het Notelaarhof werd voor de documentaire gefilmd.