Tijdens de Brugse gemeenteraad maandagavond bekende burgemeester Dirk De fauw zijn liefde voor districtsvorming met een aantal buurgemeenten: “Mijn collega’s zijn eerder te vinden voor zo’n constructie dan voor een ‘echte’ fusie.” Hoe reageren de andere burgemeesters? Wij polsten naar hun wensen en verzuchtingen. Enkel Beernem geeft openlijk toe dat er nood is aan een schaalvergroting. Professor lokale politiek Herwig Reynaert geeft duiding.
Bij de bespreking van de Brugse stadsbegroting laakte oppositieraadslid Geert Van Tieghem (N-VA) het feit dat hij in de aanpassing van het meerjarenplan niks terug vond van een mogelijke fusie met een aanpalende gemeente: “Nochtans kan dit een aanzienlijke financiële impact hebben. Vlaanderen schermt met een tegemoetkoming van 50 miljoen euro.”
Metropool
Burgemeester Dirk De fauw (CD&V) droomt van een Brugse metropool, in de trant van Rijsel of Antwerpen. Een fusie van Brugge met minstens zes omliggende gemeenten, waarbij die elk een eigen districtsraad en districtsburgemeester krijgen. Met Damme, Oostkamp, Beernem, Zedelgem, Jabbeke en Zuienkerke. Vermoedelijk zullen Blankenberge en zeker Knokke-Heist een eigen, onafhankelijke koers willen blijven varen.
Belangrijk: in zo’n district kan elke gemeente zijn eigen naam behouden. Tegelijkertijd zou de Brugse regio met één stem kunnen spreken en dus een krachtiger signaal kunnen uitsturen naar Brussel, met het oog op de realisatie van grote projecten en subsidies.
Districtsraden
Herwig Reynaert, professor lokale politiek aan de UGent, geeft wat meer uitleg: “Gemeenten met meer dan 100.000 inwoners kunnen een stadsdistrict oprichten. Het zijn er vier in ons land: Antwerpen, Gent, Brugge en Leuven. Antwerpen bijvoorbeeld telt negen districten. De perceptie is dat dit minder ver gaat dan een fusie, omdat er voor de vroegere deelgemeenten aparte districtsraden kunnen opgericht worden. Dat kan bijvoorbeeld voor Damme, als die gemeente met Brugge samengaat. Maar ook voor Sint-Andries of Brugge-Noord.”
“De districtsraden geven advies aan de gemeenteraad, bovendien kan de gemeenteraad de bevoegdheid over bepaalde materies, zoals openbare werken, overhevelen naar de districten. Dat geeft het gevoel van meer autonomie dan bij een echte fusie. De leden van de districtsraden worden samen met de gemeenteraadsleden om de zes jaar verkozen. Niemand kan twee uitvoerende mandaten bekleden. Of een groot Brugs stadsdistrict realistisch is? Ik weet het niet, Oostkamp heeft eerder al laten weten dat het liever met twee andere gemeenten ten zuiden van Brugge fuseert. En landelijke gemeenten zullen altijd een beetje blijven vrezen dat ze minder in de pap te brokken hebben…”
“Dit voorstel is niet in dovemansoren gevallen bij mijn collega’s uit de omliggende gemeenten”, stelt nochtans Dirk De fauw. “Ze zien dit eerder zitten dan een echte fusie. De recente ontwikkelingen binnen de Vlaamse regering en het parlement kunnen dit in een stroomversnelling doen terecht komen. Tot op vandaag kun je in 2024 een fusie afsluiten en pas in 2030 districtsraden oprichten. Maar er zijn wetgevende initiatieven die het misschien zullen mogelijk maken, om alles in één keer te realiseren. Dit is aantrekkelijker, de raad van state heeft het al positief geadviseerd.
Sinterklaas
“Ik heb alle info al bezorgd aan mijn collega’s burgemeesters om dit ernstig in overweging te nemen. Het kan een eerste stap zijn. Overigens zal de Vlaamse regering niet blijven Sinterklaas spelen. Het gevaar bestaat dat in de volgende legislatuur de Vlaamse regering dit cadeau van 50 miljoen euro niet meer schenkt en gemeenten die minder dan 20.000 inwoners hebben tot een fusie verplichten.”
“Uiteraard: it takes two to tango. Voor Brugge is het makkelijk om te zeggen: uw gemeente is welkom om met ons te fuseren. Kleinere gemeenten dreigen hun identiteit en zeggingskracht te verliezen. Voor hen is het een grote stap om toe te treden. Tijdens het burgemeestersoverleg praten we hier vaak over, we kunnen hen garanties geven. Er moet ook een draagvlak zijn bij de bevolking”, aldus Dirk De fauw.
Nobel idee
Wat vinden de andere burgemeesters van dit voorstel? Frank Casteleyn (Jabbeke) stelt: “Ja inderdaad er wordt daar soms over gesproken tijdens het burgemeestersoverleg. Ik ben een heel positieve jongen en kijk altijd voor me uit, daarom vind ik het een nobel idee, als iedereen er beter van zal worden.”
“Als het is om een put te dichten dan is de leute er rap af. Iedereen weet dat Oostkamp en Jabbeke twee super gezonde gemeentes zijn, waar veel en heel intens gewerkt wordt. Uiteraard zijn er nog veel vragen zoals wie krijgt het geld, hoe verdeel je het.. En wat denken de inwoners ervan! We moeten ook aan hun toekomst denken. Maar soms moet je een stap achteruit zetten om er dan twee vooruit te zetten, dus zover zijn we nog niet. Voorlopig draait het nog zeer goed in Jabbeke en leven we perfect gelukkig. Zelf ben ik door de Burgemeester van Brugge nog niet gecontacteerd geweest.”
Alain De Vlieghe (Zuienkerke) is korter van stof: “Ik weet dat dit actueel is, wij luisteren momenteel en bekijken wat de voor- en de nadelen zijn voor onze gemeente. We wachten nog af.”
Brugge-Zuid
Jan de Keyser (Oostkamp) herinnert ons aan het feit dat hij zelf indertijd een duidelijk fusievoorstel op tafel gegooid heeft: “Het zou een nieuwe grote gemeente geworden zijn in de Brugge-Zuid gordel. Dat creëert mogelijkheden die we nu niet hebben. De fusie zou leiden tot een nog meer krachtige en efficiënte organisatie die de goede dienstverlening voor haar inwoners nog verder zou versterken. Samen staan we als lokaal bestuur sterker en dat is met het oog op de uitdagingen van de toekomst belangrijk voor de inwoners.”
“Het belangrijkste is de bereikbaarheid van de dienstverlening maximaal uitbouwen. De organisatie wordt sterker gemaakt, minder kwetsbaar en minder afhankelijk van een kleine personeelsbezetting. Dossiers kunnen op die manier vlotter afgehandeld worden. Door samenvoeging van het personeel van de twee of meerdere gemeentebesturen zouden medewerkers zich kunnen specialiseren in bepaalde domeinen. Deze doorgedreven ‘terreinkennis’ komt ten goede van de inwoners.”
“De uitdagingen voor de toekomst zijn groot. Als grote gemeente zullen we daar beter voor gewapend zijn. Zo kunnen we de verwachtingen over digitalisering en online dienstverlening beter inlossen en tegelijkertijd nog beter rekening houden met mensen die nog niet zo vlot zijn met online toepassingen.”
Slagkracht
“Een fusie zorgt bovendien voor een financieel sterke gemeente. We hebben in Oostkamp onze zaken goed op orde, maar in economisch moeilijke tijden en met de uitdagingen van de toekomst op de plank, is extra financiële slagkracht geen overbodige luxe. Door te fuseren kon onze fusiegemeente indertijd rekenen op een schuldafbouw van 500 euro per inwoner van de Vlaamse overheid. Zo kon de nieuwe gemeente met een bijzonder lage schuldgraad uit de startblokken schieten. Dat schept ruimte voor projecten die de gemeenten afzonderlijk nauwelijks zouden aankunnen.
“Districtvorming maakt dat er afzonderlijke bestuurlijke entiteiten blijven, maar dat de administratie zoveel als mogelijk wordt samengevoegd. Iedere stap die samenwerking in de hand werkt, kan mijn voorkeur wegdragen, maar ik ben eerder voorstander van een fusie van gemeenten met een soortgelijk DNA. Die gemeenten vinden we in de Brugge-Zuid gordel en daarom blijf ik initieel bij m’n eerste voorstel. Het houdt ook een bestuurlijke sanering in, wat in een district veel minder het geval is “, aldus Jan De Keyser.
Autonoom
Piet De Groote (Knokke-Heist) is formeel: “Ik heb daar nog nooit een vraag of suggestie over gekregen! Ik weet niet wat een district precies zal inhouden. Wij zijn een gemeente die volledig autonoom kan bestaan op alle vlakken en zijn geen vragende partij voor fusies of wat dan ook.”
Joachim Coens (Damme) heeft gemengde gevoelens: “We zullen dit dossier bespreken in onze gemeenteraad. Damme staat op zijn autonomie, maar op sommige vlakken kunnen is er nood aan betere samenwerking. Dat gebeurt al in de politiezone Damme-Knoke-Heist en op het vlak van toerisme en cultuur met Brugge. Misschien kan er tegen 2030 een groot gemeenschappelijk verhaal geschreven worden.”
“Het is belangrijk dat dit dossier goed doorgepraat wordt binnen het burgemeestersoverleg. Over welke gemeenten gaat het? Er moet een traject uitgedokterd worden met een einddoel. Dat mag niet overhaast gebeuren. Wat is de beste oplossing voor de bevolking? De regiowerking dient wel versterkt te worden.”
Annick Vermeulen (Zedelgem) zegt dat ze hierover nog niet aangesproken is : “De vraag is mij nog niet gesteld voor een district. Momenteel werken we voor bepaalde zaken al goed samen met buurgemeenten.”
Bjorn Prasse (Blankenberge) vindt de oproep van zijn Brugse collega vreemd: “Want niemand weet hoe zo’n districten er in Vlaanderen zouden moeten uitzien. Het enige voorbeeld is Antwerpen en dat is natuurlijk qua DNA en ontstaan fundamenteel anders dan dat in onze regio zou zijn. Er bestaat trouwens geen enkele wettelijke regeling voor op dit moment.”
“Mogelijke fusies lopen al niet helemaal zoals met vanuit het Vlaamse niveau gehoopt had en nu zou men nog een meer complexe operatie opstarten. Dat we daar in het overleg van de burgemeesters ooit al ‘oor naartoe’ gehad zouden hebben om stappen in die richting te zetten is mij dan ook niet bekend…”
Schaalvergroting
Jos Sypré (Beernem) wijst erop dat in West-Vlaanderen 44 van de 64 gemeenten minder dan 20.000 inwoners hebben: “In Beernem hebben we een tijd terug een bestuurskrachtmeting laten uitvoeren om na te gaan hoe sterk we zijn als openbaar bestuur en hoe gewapend we zijn naar de toekomst toe. Uit de studie blijkt dat we onze gemeente als een goede huisvader besturen, maar dat de schuldgraad door de vele investeringen en nu ook door de opeenvolging van de crisissen aan het stijgen is.
“Naar de toekomst toe zal een schaalvergroting nodig zijn om aan de inwoners dezelfde goede dienstverlening aan te bieden. Schaalvergroting kan verschillende vormen aannemen, gaande van vergaande samenwerking met één of meerdere gemeentes tot fusie.”
Gemeentefonds
“Als vrij kleine landelijke gemeente van zo’n 16.000 inwoners voelen we heel goed dat Vlaanderen het politiek landschap aan het herverkavelen is en wordt het steeds moeilijker om de gemeente te besturen. Steeds meer taken worden overgeheveld naar de lokale besturen, terwijl de middelen van het gemeentefonds daar niet tegenover staan.”
“Een inwoner van Antwerpen is bijvoorbeeld 7 keer zoveel waard als een inwoner van Beernem. Antwerpen krijgt uit het gemeentefonds 1.428 euro per inwoner, Beernem amper 249 euro! We stellen net zoals in vele andere gemeentes vast dat het binnen het personeelskader moeilijker wordt om geschikte profielen te vinden. Er zijn wat knelpuntfuncties, de aanwervingen lopen niet altijd vlot, er heerst tussen de gemeentes een war on talent!”
“De werking van de provincies wordt uitgehold, de regiowerking is ingevoerd, men streeft naar grotere gemeentes. Beernem is de meeste groene gemeente van West-Vlaanderen, is financieel gezond en beschikt over een uitstekende dienst- en zorgverlening waarbij iedereen echt mee telt! Naar de toekomst toe wordt het steeds moeilijker om diezelfde dienstverlening te blijven aanhouden.”
“Momenteel is er het aanbod van vrijwillige fusies tot 2024, waarbij er een schuldkwijtschelding is van 500 euro per inwoner. Een mooi bedrag dat verdeeld wordt over de gemeentes die onderling fuseren, maar evenwel een bedrag dat je maar één keer kan uitgeven.”
“Het aangaan van een fusie moet structureel gebeuren, moet verder reiken dan de fusie-inkomsten, het moet iets zijn waar de inwoner beter van wordt. Uit alles blijkt dat we afsteven op een verplichte fusie van gemeentes in 2030. Als kleine landelijke gemeente met een inwoners aantal van kleiner dan 20.000 inwoners voelen we ons bedreigd in ons bestaan.
Twee opties
“Als burgemeester kan je twee dingen doen. Je kop in de West-Vlaamse klei steken en wachten tot de storm overwaait èn tot de fusiekaart op tafel ligt. Ofwel krachtig besturen, pro-actief handelen en nagaan waar de beste toekomst ligt voor Beernem èn daar maak ik momenteel hard werk van!”
“Onze gemeente grenst aan de provincie Oost-Vlaanderen en is enerzijds omgeven door Aalter, Maldegem, Wingene en Ruiselede, waarbij we goede vriendschapsbanden, maar minder samenwerkingsbanden hebben. Grotere samenwerkingsbanden zijn er anderzijds met Brugge, Damme en Oostkamp. Samen met Beernem behoren die gemeentes tot de grotere Regio Brugge.”
Districthuis
“Het idee van een districtwerking is een op zich goed voorstel, waarbij je opgaand in een groter geheel toch aan lokale autonomie behoudt. Binnen het district Beernem zou je over een eigen districthuis beschikken, met een eigen districtraad, een districtcollege en een districtburgemeester dat zich buigt over een aantal lokale bevoegdheden zoals bijvoorbeeld burgerlijke stand, vrijetijdsaanbod, leefomgeving…”
“Ik nodig Dirk Defauw, burgemeester van Brugge alvast uit om tijdens een komend burgemeestersoverleg z’n voorliefde van een districtwerking concreet uit de doeken te doen. Hoe ziet hij dat? Hoe vertolkt zich dat naar inhoud, naar nabije dienstverlening naar de inwoners toe? Hoe ziet hij een gezonde wisselwerking? Het mag niet louter gaan om het opgaan in een groter geheel, want alle randgemeentes rond Brugge bulken één voor één van fantastische troeven.”
“In Beernem zien we het idee van een districtwerking als één scenario, naast de andere die we wensen te onderzoeken naar haalbaarheid en meerwaarde. We mogen niet over één nacht ijs gaan, niet overhaast te werk gaan, de toekomst van Beernem is te belangrijk.”
Tweede ronde
“Tijdens de voorbije ‘Tweede Ronde van Beernem’, een interactief inspraaktraject waarbij we in de vier woonkernen van onze gemeente ons beleid met de uitdagingen waarvoor we staan tussentijds teruggekoppeld hebben aan de inwoners kwam ook het fusieverhaal aan bod. Iedereen was het er over eens dat het goed is om te onderzoeken waar de beste toekomst van de Beernemnaar ligt. Ik wens de inwoners éénmaal alle info voorhanden te betrekken in het toekomstverhaal van onze gemeente! Zij verdienen dat!”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
