Dat hij recent een afwijking moest toestaan op de norm voor een schimmelbestrijder in ons drinkwater noemt bevoegd Vlaams minister Jo Brouns “geen leuke beslissing”. Brouns zakte afgelopen weekend zelf af naar De Blankaart, op zoek naar de bron van de vervuiling. “We moeten die bron vinden en de boeren gaan ons daarbij helpen”, zegt Brouns.
Het is opvallend stil wanneer we zaterdag met minister Jo Brouns afzakken naar het waterproductiecentrum van De Watergroep, aan de Blankaart in Diksmuide. “Zo rustig hier”, merkt Brouns op. De stilte blijkt niet toevallig. “We hebben onze pompen die op normale dagen het water in het bassin pompen, uit voorzorg stilgelegd omdat voorlopige meetresultaten wijzen op restanten van slakkenkorrel die in het water zitten. Dat is ongewoon in de winter, maar we zijn waakzaam en spelen kort op de bal”, zegt een medewerker van De Watergroep, met een knikje naar het omliggende akkerland. Intussen is gebleken dat het niet om slakkenkorrels, maar om een foute meting gaat. De pompen zijn ondertussen weer opgestart.
In december zag minister Brouns zich genoodzaakt om de norm voor 1,2,4-triazool tijdelijk te verhogen van 0,1 naar 1 microgram. Dat triazool is een afbraakproduct van een schimmelbestrijder die vaak gebruikt wordt in de aardappel- en groenteteelt, maar ook toepassingen heeft in de humane geneeskunde. Brouns’ beslissing bracht een storm van protest en ongerustheid met zich mee.
“Geen leuke beslissing, maar weloverwogen en ik zou ze altijd opnieuw nemen. Voor de volksgezondheid stelt er zich namelijk geen probleem. De afwijking niet verlenen zou betekenen dat er hier perfect drinkbaar water uit de kraan komt, maar dat alle West-Vlamingen naar de winkel moeten om water in flessen te kopen. Dat zou niet proportioneel zijn”, zegt hij.
Maken de mensen zich dan onnodig ongerust?
“Die limiet van 0,1 microgram is een detectielimiet, dat is de grens vanaf waar je de stof kan meten. Dat heeft niets met gezondheid te maken. De gezondheidsgrens ligt op 138 microgram, daar zitten we dus ruim onder. De volksgezondheid is hier niet in gevaar en is dat nooit geweest. De hoogste meting, in De Blankaart, lag op 0,49 microgram. En ja, ik had krek dezelfde beslissing genomen mocht dit zich in mijn eigen provincie Limburg hebben voorgedaan.”
Eind 2023 trok De Watergroep al aan de alarmbel over deze stof. Waarom werd toen niet ingegrepen?
“Dat weet ik niet, ik was daar toen niet voor bevoegd (Brouns volgde Zuhal Demir (N-VA) op, red). Nadat hierover eind 2023 al werd gecommuniceerd, heeft minister Demir – begrijp ik – nog bijkomende informatie opgevraagd. Vervolgens heb ik dit op mijn eerste vergadering met de Vlaamse Milieumaatschappij direct op mijn bord gekregen. ‘We hebben een beslissing nodig en dringend’, klonk het. Dan heb ik nog een tweede gezondheidskundig advies ingewonnen dat ook positief was en heb ik de beslissing genomen. De nieuwe norm is nog ruim onder de gezondheidskundige advieswaarde en de afwijking is beperkt in de tijd. Het was dus nodig of er kon hier geen drinkwater meer van de kraan gedronken worden. En: altijd met de volksgezondheid als kompas.”
Iedereen kijkt naar de landbouw als bron van de vervuiling. Terecht?
“Dat zal nog moeten blijken, maar het is een feit dat de landbouw in deze streek zeer intensief aanwezig is en dat dit product in de landbouw gebruikt wordt. We weten dat die triazolen al in het water zitten dat vanuit Frankrijk ons land bereikt maar de concentratie stijgt nadien nog. Gaat het om zogenaamde puntvervuiling (één grote bron, red.) of om verschillende kleine bronnen? We weten het voorlopig niet, maar we zetten alles op alles om de bron te vinden. De landbouwsector zal ons daarbij helpen door aan De Watergroep door te geven welke pesticiden ze op welk moment gebruiken. Dat, in combinatie met zeer gerichte metingen door De Watergroep, moet ons toelaten om de bron te vinden.”
De vervuiler die de controleur moet helpen. Is dat niet wat naïef?
“Neen, zeker niet. Het is in hun eigen voordeel dat dit zo snel mogelijk opgelost geraakt. We hebben hier goeie afspraken over gemaakt en we gaan ervan uit de sector zal meewerken. De aardappelsector heeft al een actieplan aangekondigd. Dat is misschien het positieve aan deze crisis: iedereen beseft dat we samen de verantwoordelijkheid moeten dragen voor onze omgeving.”
Voor de partij Groen is het eenvoudig: ban pesticides in bepaalde gebieden.
“Uit een studie van de KU Leuven blijkt dat als we de pesticides nog maar halveren, we al 11 miljoen hectare extra grond nodig hebben om dezelfde productie te hebben. Dat is dus gewoon niet realistisch. Gewasbeschermingsmiddelen maken deel uit van het landbouwproces en dat zal altijd zo zijn, net zoals triazolen ook cruciaal zijn in de humane geneeskunde. Wie zegt dat we zonder kunnen, moet ook eerlijk durven zeggen dat we dan onvoldoende eten zullen hebben. Al blijft het natuurlijk ook mijn ideaalbeeld om geen residu van die pesticiden meer in ons drinkwater te hebben.”
Hoe wil u dat realiseren?
“We werken met bufferstroken rond de akkers waar niet gesproeid mag worden en met erosiedammen die ervoor zorgen dat er minder grond wegspoelt. We gaan de driftreductie opvoeren tot 90 procent zodat er minder product wegwaait, in samenwerking met de provincie werken we aan collectieve vul- en spoelplaatsen zodat niet elke landbouwer op zijn eigen erf vult of spoelt. Ik geloof ook heel sterk in innovatie: op AgriFlanders heb ik gezien hoe ver de precisielandbouw al gevorderd is. Je kan met een drone perfect je akker scannen en zien op welke plaatsen gewasbescherming nodig is. Zo verbruik je veel minder en veel gerichter.”
Hoe moet het nu verder? Met de huidige filtermethodes krijgt De Watergroep die triazolen er niet uit.
“Het is van cruciaal belang dat we die bron vinden. Daarom nemen we ook al die maatregelen. Het is een proces van trial and error. Pas op het einde van de rit, eens we de bron van de vervuiling gevonden hebben, zullen we weten welke aanpak de meest effectieve is. En dan gaan we daarmee doorzetten. Ik laat dit niet los. En ondertussen kunnen de mensen in West-Vlaanderen met een gerust hart van de kraan drinken. Ik heb het hier net geproefd, heel zacht van smaak en zelfs lekkerder dan in Limburg.”
Milieuorganisaties trekken naar de rechtbank
De West-Vlaamse Milieufederatie (WMF) en Natuurpunt De Bron trekken naar de Raad van State om de afwijkingsbeslissing van minister Jo Brouns te laten vernietigen. “We willen zekerheid afdwingen voor de inwoners van de getroffen gemeenten. Een vernietiging van de beslissing verplicht de minister om bronmaatregelen te nemen en zo wordt ook vermeden dat er voor andere stoffen een afwijking kan worden gevraagd en toegekend”, zegt advocate Isabelle Larmuseau. “Het is tijd dat de overheid haar verantwoordelijkheid neemt en duidelijke grenzen trekt. Dat doe je niet door de normen te versoepelen”, zegt Bart Vanwildemeersch van de WMF. “Iedereen heeft het recht om een beslissing van de overheid juridisch aan te vechten”, klinkt het op het kabinet-Brouns. “Maar we betreuren wel dat men ongerustheid blijft zaaien over de kwaliteit van ons drinkwater. Dat is niet terecht. Een aanpak waarbij we het probleem aan de bron aanpakken, is exact wat we gaan doen mét de hulp van onze landbouwsector.” (TP/LK)
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
