Kortrijk puft onder hittegolf, schepen Herrewyn belooft extra maatregelen: “Tegen eind 2024 hebben we ambitieus hemelwater- en droogteplan”

Onder meer de ontharding van het Groeningepark moet de droogte in Kortrijk tegen gaan. © Kurt De Schuytener
Redactie KW

Dit weekend stijgen de temperaturen naar dertig graden en meer, en ook volgende week zal het warm blijven. De eerste hittegolf van het jaar dus. Stad Kortrijk heeft voor het kerngebied al een uitgetekend hemelwaterplan klaar en deze maand nog start het met de opmaak van een hemelwater- en droogteplan voor de deelgemeenten. Ook de onthardingsfocus moet de droogte tegen gaan. “In 2021 en 2022 werd samen zo’n 13.000 m² onthard. Met het Groeningepark alleen kwam daar dit jaar al 2100 m² bij”, zegt schepen van Klimaat, Biodiversiteit en Natuur Bert Herreweyn (Vooruit).

Het is nog niet officieel zomer, of de eerste hittegolf is al in aantocht. We spreken van zo’n landelijke hittegolf als de maxima in Ukkel vijf opeenvolgende dagen 25 graden halen, met zeker drie dagen ten minste 30 graden.

Ook in Kortrijk is het dezer dagen puffen geblazen. Door de hitte steken er ook nu weer gekende problematieken de kop op, zoals droogt of watertekort. In het kader van de Blue Deal spoort Vlaanderen alle gemeentes aan om een voldoende ambitieus hemelwater- en droogteplan op te maken tegen eind 2024 om wateroverlast en waterschaarste aan te pakken.

Kortrijk heeft alvast een hemelwaterplan klaar voor het kerngebied van de stad. “Later deze maand starten we met de opmaak van een hemelwater- en droogteplan voor de deelgemeenten en wordt bekeken of het hemelwaterplan van het kerngebied extra aanvullingen nodig heeft in het kader van droogteproblematiek. Tegen eind 2024 zal het volledige grondgebied van Kortrijk een voldoende ambitieus hemelwater- en droogteplan hebben”, belooft Herrewyn.

“Later deze maand starten we met de opmaak van een hemelwater- en droogteplan voor de deelgemeenten” – schepen van Klimaat Bert Herrewyn (Vooruit)

De stad heeft wel nog geen specifiek bodemwaterplan om het bodemwater op peil te houden. De kennis en de expertise van alles wat betrekking heeft op het grondwater zit bij de Vlaamse en hogere overheden. “Het zou jammer zijn tijd en middelen in te zetten om deze op lokaal niveau te willen opstellen”, legt Herrewyn uit.

“Het aanvragen en het goedkeuren van grondwaterwinningen is op vandaag echter geen ongecontroleerde samenloop, maar wordt wel degelijk lokaal en bovenlokaal bijgehouden. Een afbouw van de winning van (duurzaam) grondwater wordt verdergezet. Bestaande noodzakelijke winningen worden herzien en niet duurzame grondwaterwinningen worden geweigerd of beperkt in de tijd. Het aantal grondwaterwinningen is de afgelopen jaren sterk verminderd. Sinds 2014 zijn er in de stad 77 vergunningen vervallen en maar 58 nieuwe vergunningen afgeleverd. Vanuit lokaal niveau wordt ingezet op sensibilisatie voor hemelwaterrecuperatie om het gebruik van hoogwaardig grondwater zoveel mogelijk te beperken.”

Het groene gras aan Kortrijk Weide is al sterk uitgedroogd.
Het groene gras aan Kortrijk Weide is al sterk uitgedroogd. © Kurt De Schuytener

Niet langer draineren

Uit de droogtestudie die de stad in 2022 bij de Bodemkundige Dienst van België bestelde, blijkt dat de bodem in regio Kortrijk, zowel in de huidige omstandigheden als onder het hoog klimaatimpactscenario richting het jaar 2100, eerder matig tot weinig droogtegevoelig is. “Dit heeft te maken met de vele beekvalleien en de gunstige (zand)leem bodemtextuur”, zegt Bert Herrewyn, schepen van Milieu en Klimaat. “Het blijft wel belangrijk om deze beekvalleien voldoende ruimte te geven om lager gelegen delen te blijven voeden zodat het grondwater over het volledige afstromingsgebied op peil blijft.”

“In plaats van onze landbouwgrond te draineren zal het noodzakelijk zijn om het water dat in de winter valt niet meer versneld af te voeren, maar net ter plaatse te houden voor de droge periodes in de zomer” – schepen Bert Herrewyn

In Kortrijk wordt ook nog veel landbouwgebied op dit moment gedraineerd (ondergronds afvoeren van (overtollig) water naar sloten, red.). “Hier zullen we een omslag moeten maken”, beseft Herrewyn. “Bij de brongebieden van de beken is het van belang dat ze hun sponswerking behouden door bijvoorbeeld in te zetten op herstel en behoud van permanente graslanden. Vandaag worden veel landbouwgronden in ons gebied gedraineerd. In plaats van te draineren zal het noodzakelijk zijn om het water dat in de winter valt niet meer versneld af te voeren, maar net ter plaatse te houden voor de droge periodes in de zomer, bijvoorbeeld door het plaatsen van stuwen in het profiel van de waterloop.”

Onthardingstrategie

Stad Kortrijk onderneemt nog andere concrete acties om zich te wapenen tegen droogte. Onder meer het herwerken van de stedenbouwkundige verordening en de opmaak van een onthardingstrategie vallen daaronder. “We activeren eveneens semipublieke spelers zoals een traject met scholen rond ontharding. In 2021 en 2022 werd samen zo’n 13.000 m² van het openbaar domein onthard. Met het Groeningepark alleen kwam daar dit jaar al 2100 m² bij.”

Door het groenblauw inrichten van de publieke ruimte – zoals het Groeningepark en binnenkort de heraanleg van het Casino- en Conservatoriumplein – wordt er ruimte gemaakt voor infiltratie, maar ook buffering. “In de Groeningelaan kan je de wadi al zien liggen en het Casinoplein zal verlaagd aangelegd worden, waardoor ook hier extra waterbuffering mogelijk is bij hevige regen. Wanneer de omgeving geen groenblauwe inrichting toelaat door gebrek aan ruimte of een zeer hoge gebruiksintensiteit, worden andere waterrobuuste inrichtingen bekeken. Zo kan er bijvoorbeeld ook ondergronds ruimte voorzien worden voor infiltratie aan de hand van een infiltratiemassief zoals bij Leieboorden 2.0 en Casinoplein en boombunkers op bijvoorbeeld de Grote Markt.”

Het regenwaterreservoir aan Kortrijk Weide is 400 m³ groot.
Het regenwaterreservoir aan Kortrijk Weide is 400 m³ groot. © Kurt De Schuytener

Klinkers en waterreservoirs

In veel projecten wordt ook gebruik gemaakt van waterpasserende klinkers. Dit zijn klinkers waarbij het water toch nog in de bodem kan sijpelen. Op verschillende locaties legde de stad ook al gescheiden rioleringsstelsels aan zodat regenwater lokaal kan afgekoppeld worden.

In Kortrijk zijn er verschillende regenwaterreservoirs (waaronder Depot 102, Kortrijk Weide (400 m³), Trezoor Erfgoeddepot en Sporthal Rollegem) en zijn nog een aantal nieuwe gepland. Op die manier liggen er regenwaterreservoirs verspreid over het volledige grondgebied. De reservoirs worden onder meer gebruikt voor toiletten, water geven aan de bloembakken, fonteinen en borstelwagens.

“In normale omstandigheden komen wij met de stadsdiensten toe met de huidige reservoirs voor watergift en reinigen, enkel in 2019 was er een tekort wegens lange droogteperiode. Vandaar wordt hier verder op ingezet om ook dan de droogteperiodes te kunnen overbruggen.”

Wat kan de burger doen?

Ook als inwoner kan je jouw steentje bijdragen door bijvoorbeeld regen- en gezuiverd afvalwater te (her)gebruiken en duurzaam om te gaan met water.

“Zorg voor een groenblauwe inrichting van je tuin en beperk de verharding zoveel mogelijk. Doe mee met tegelwippen, laat een tuincoach langskomen voor advies of doe mee met Maaimeiniet. Door je gazon minder te maaien, houdt het meer water vast in de bodem. Daarnaast moedigen we de aanleg van gevelgroen aan met een geveltuinpremie. Voorzie een groendak en indien je toch een terras aanlegt, kies dan voor waterpasserende klinkers of infiltratiekratten”, besluit Herrewyn.

(Margot Demeulemeester en Jan Steenhoudt)

Meer tips om je perceel klimaatbestendig te maken vind je via www.groenblauwpeil.be