Vernieuwd Westfront Nieuwpoort blaast tien kaarsjes uit: beleef het verhaal van de onderwaterzetting vanuit een andere invalshoek

Tien jaar geleden opende het bezoekerscentrum Westfront in Nieuwpoort zijn deuren. Het centrum eert de herinnering aan de Eerste Wereldoorlog en benadrukt de cruciale rol van de Ganzenpoot in het wereldconflict.

In oktober 1914 rukten de Duitse troepen snel op door België. Op 6 oktober valt Antwerpen, 12 oktober Gent, en 14 oktober bezetten de Duitsers Ieper. De Belgische, Franse en Britse troepen zetten zich schrap achter de IJzer. Op 18 oktober begint de slag om de IJzer. De strijd barst los in Nieuwpoort, Diksmuide en Lombardsijde.

Toen de geallieerden dreigden onder de voet te worden gelopen, werd een moedige beslissing genomen. De sluizen van de Ganzenpoot werden handmatig geopend, en langzaam, maar zeker stroomde het water het land in. Op 29 oktober 1914 stond de vlakte tussen Nieuwpoort en Diksmuide volledig onder water, wat leidde tot een status quo tussen de troepen en het begin van vier lange jaren van loopgravenoorlog.

Inhoudelijke update

Na tien jaar heeft Westfront Nieuwpoort een grondige inhoudelijke update gekregen. Daarbij werd de bestaande permanente tentoonstelling over de Eerste Wereldoorlog volledig vernieuwd, met aangepaste technologie en nooit eerder vertoonde artefacten. Bezoekers ervaren het iconische verhaal van de onderwaterzetting vanuit een andere invalshoek. Het bezoekerscentrum Westfront Nieuwpoort onder het Koning Albert I-monument opende de deuren op 18 oktober 2014, aan de vooravond van de grote eeuwherdenking van de Eerste Wereldoorlog.

Met de komst van Westfront kreeg Nieuwpoort als een van de Drie Frontsteden aan de IJzer eindelijk een volwaardige belevingsplek rond de Eerste Wereldoorlog. Sinds de opstart in 2014 hebben vele duizenden geïnteresseerden er tijdens hun bezoek kennisgemaakt met de boeiende historie van de onderwaterzetting van het poldergebied in 1914. Westfront ontwikkelde zich zo tot een ankerpunt voor het herdenkingstoerisme in Nieuwpoort en de zeeregio.

Andere accenten

Na tien jaar had het bestaande concept de grenzen van zijn levensduur bereikt. “Een grondige herziening van het Groote Oorlog-gegeven drong zich op”, verklaart schepen van Oorlogsherdenking en Cultuur Ann Gheeraert.

“De gebeurtenissen van 1914-1918 hebben we uiteraard niet herschreven, wel grepen we de kans om andere accenten te leggen. We willen het verhaal van 100 jaar geleden op een hedendaagse, meer persoonlijke manier brengen. De kroniek van de onderwaterzetting wordt bevolkt door boeiende protagonisten en misschien nog meer fascinerende onbekenden. Het zijn net die verhalen die we in deze vernieuwing letterlijk een stem willen geven. Tegelijk is de keuze voor een andere invalshoek op vlak van storystelling een opportuniteit om nieuwe generaties en cultuurconsumenten aan te spreken, zodat ook zij de boodschap van 1914-1918 meekrijgen.”

“We willen het verhaal op een hedendaagse, persoonlijkere manier brengen”

Van woensdag 15 mei tot en met vrijdag 28 juni 2024 ging het bezoekerscentrum dicht voor de langverwachte make-over. De bestaande permanente expositie werd ontmanteld en ruimde plaats voor een nieuw vertelkader, met aangepaste technologie om de geschiedenis van 1914-1918 nog beter te ontsluiten. Sleutelelement in de vernieuwde museumervaring is een meertalige audiogids die je doorheen de geschiedenis van de inundatie loodst. Je hebt de keuze uit de personages Ellie, Juul of Rosa om je narratief te begeleiden. Voor het inspreken van deze figuren werd een beroep gedaan op mooie namen: Maaike Cafmeyer, Axelle Red, Sebastien Dewaele en heel wat lokaal talent. Johan Bouttery staat in voor de muzikale omlijsting. De epiek van de inundatie blijft alomtegenwoordig in het vernieuwde Westfront Nieuwpoort.

Zo etaleert de expo unieke, nooit eerder vertoonde objecten uit verschillende privécollecties en het stedelijke patrimonium. Stuk voor stuk items die thematisch gelinkt zijn aan het verhaal van de onderwaterzetting tijdens de Eerste Wereldoorlog, van militaire uniformen tot prachtige werken van frontschilders. Met de nieuwe baseline Waar Water Was wordt de focus op de kroniek van de onderwaterzetting extra in de verf gezet. De bezoekerservaring wordt extra indrukwekkend door het feit dat het authentieke decor van de gebeurtenissen die er worden verteld net naast de deur ligt. De band tussen Westfront Nieuwpoort, het sluizencomplex De Ganzepoot en het Koning Albert I-monument maken deze museum- en herdenkingssite ronduit uniek. De totale kostprijs bedroeg destijds 6 miljoen euro. Voor de ingrijpende vernieuwingsoperatie mocht Stad Nieuwpoort nu rekenen op 75.000 euro subsidie van Provincie West-Vlaanderen op een totale investering van 175.000 euro.

“In 2023 verwelkomde Westfront 23.194 bezoekers. Na de vernieuwing van het museum is dit aantal vanaf juni 2024 met maar liefst 35 procent gestegen. Deze groei toont de toenemende interesse en waardering voor de geschiedenis en het unieke verhaal dat Westfront vertelt.”

Kunstenpunt

De inhoudelijke vernieuwing van de permanente tentoonstelling over de Groote Oorlog is het sluitstuk van een missieverruiming voor Westfront Nieuwpoort tot polyvalent canvas voor het brede spectrum van kunst en cultuur. Dit moet ervoor zorgen dat verschillende bezoekersprofielen de weg naar Westfront vinden. Concreet betekent dit dat er in de museumruimte een platform wordt gecreëerd voor wisselende tijdelijke tentoonstellingen met straffe hedendaagse kunstenaars.

Deze komen naast het Groote Oorlog-luik te staan, maar zijn er toch ook complementair mee. Vandaag wordt de tijdelijke exporuimte in Westfront Nieuwpoort ingepalmd door het eigenzinnige Remain/Remember. De negen kunstenaars die er exposeren, worden thematisch aan elkaar geregen door het concept van herinnering.