Jonas Roelens heeft een nieuw boek uit. Het heet De onuitspreekbare zonde en gaat over sodomie in de Zuidelijke Nederlanden in de periode van 1400 tot 1700. Op donderdagavond 12 december komt hij er in de Torhoutse bibliotheek een voordracht over geven. Opvallend: de zogenoemde tegennatuurlijke seksuele handelingen werden vooral in Brugge zwaar bestraft. Nergens hadden meer executies van sodomieten plaats dan daar.
Jonas (34) is oorspronkelijk uit Kortemark afkomstig, maar heeft sterke affiniteit met Torhout. Zijn ouders wonen er momenteel, hij heeft er secundair onderwijs gelopen aan de Scholengroep Sint-Rembert, hij telt er heel wat vrienden en acteert af en toe bij toneelkring Sint-Rembert. Hij woont al een aantal jaar in Gent en werkt als doctor in de geschiedenis voor de universiteit van die stad.
Veel verklikkingen
Sodomie staat voor zondige, verboden seksuele contacten. De term werd in de late middeleeuwen vooral gebruikt om seks tussen mannen te beschrijven, maar ook tussen vrouwen, net als alle seksuele daden die niet gericht zijn op de voortplanting.
“Sodomie, de onuitspreekbare zonde, was in die eeuwen zo verwerpelijk, dat het woord in de mond nemen al quasi een misdaad was”, zegt Jonas. “Sodomie werd beschouwd als een vreselijk misdrijf, waar wrede straffen op stonden, zoals de brandstapel of geseling. In de Zuidelijke Nederlanden, een gebied dat gedeeltelijk overeenkomt met het huidige Vlaanderen, hadden veruit de meeste vervolgingen plaats. In de periode tussen 1400 en 1700 heb ik 252 executies teruggevonden en daarvan werden er alleen al in Brugge liefst 130 uitgevoerd.”
“Dan kun je je afvragen of sodomie in die stad meer voorkwam, dan wel of het er strenger bestraft werd. Bijna zeker is het dat laatste, met een serieuze piek in de late 15de eeuw. Dat is geen toeval, want Brugge bevond zich op dat moment in zwaar weer: er was crisis op politiek en economisch vlak. Zoiets was de voedingsbodem voor het idee dat God de stad strafte voor zij die tegennatuurlijke seksuele handelingen verrichtten. En dus werden veel sodomieten verklikt door hun buren en zelfs door familieleden. In die jaren werd er overigens ook opvallend streng opgetreden tegen prostituees, daar waar die anders meer geduld werden.”
Op de brandstapel
Zo’n 90 % van de excuties ging om seks tussen mannen en ongeveer 10% om seks tussen vrouwen. “Dat laatste percentage is relatief hoog, want buiten de Zuidelijke Nederlanden lag het aantal een stuk lager”, vervolgt Jonas. “Het bevestigt mijn theorie dat er gedacht werd dat sodomie hard aangepakt moest worden om te vermijden dat er weer onheil, zoals hongersnood, over de bevolking zou neerdalen. En dus werd er genadeloos opgetreden. Sodomie mocht dan een taboe zijn dat zelfs niet benoemd mocht worden, het werd wél heel openlijk bestraft. Als je iemand op de brandstapel zet, schrik je daar een hoop mensen mee af.”
“Ik beschrijf in mijn boek de verschillende groepen uit de samenleving. Het mag geen verbazing wekken dat op het vlak van sodomie de edellieden en geestelijken veel meer bescherming genoten dan bijvoorbeeld de laagste klassen en de inwijkelingen. Voorts heb ik het over sodomie in de kunst, in liedjes, enzovoort. Het boek is gebaseerd op mijn doctoraatsverhandeling uit 2018, maar het is verhalend geschreven, zonder zware academische termen.”
Lezing in bibliotheek
Op donderdag 12 december om 20 uur in de stadsbibliotheek aan de Ravenhofstraat komt Jonas een lezing over de materie geven. Hij zal er als voorsmaakje enkele anekdotes uit het boek vertellen. Hij staat bekend als een boeiende spreker, dus dat belooft. De toegang is gratis en er is achteraf een receptie voorzien. Uiteraard kan het boek dan gekocht worden.
“Ik blijf de komende jaren academisch onderzoek verrichten, bij voorkeur met een maatschappelijke link. Momenteel ben ik me aan het verdiepen in de hekserij. Alweer een boeiend onderwerp.”
De onuitspreekbare zonde, uitgeverij Sterck & De Vreese, 256 blz., 27,90 euro.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
