In de 17de eeuw was Oostende een berucht kapersnest, maar nog geen 100 jaar later, in de nadagen van de Oostendse Compagnie, was de stad een belangrijke draaischijf voor de wapen- en slavenhandel. Zo onthult auteur, voormalig diplomaat en ambassadeur Herman Potocarero in zijn recent boek De zwarte handel.
Vanaf 1720 willen de Zuidelijke Nederlanden, vanuit hun zeehaven Oostende, deelnemen aan de groeiende internationale maritieme handel. Dat lijkt eerst te slagen met de erg winstgevende overzeese handelsvloot op Indië en China van de Algemene Keizerlijke Indische Compagnie of Oostendse Compagnie (O. C.). Maar weldra wordt de O. C. gefnuikt door de gevestigde grootmachten op zee. Toch werkt de O. C. zeker tot 1777
Slaven en wapens
“Met Antwerpse en Brussels kapitaal werd geïnvesteerd in de beruchte driehoekshandel . Wapens uit ons land reisden over zee naar West-Afrika en werden daar deels geruild voor slaven, bestemd voor de Caribische eilanden. Daar werd onder meer suiker, tabak en katoen voor Europa verscheept”, aldus de auteur, die stelt dat onze ‘Belgische’ slavenhandelaars in totaal zo’n 5.000 Afrikaanse slaven transporteerden, van de naar schatting ruim 11 tot 13 miljoen die in die eeuwen de oceaan zijn overgestoken.
“Het slaventransport is niet los te zien van de wapenhandel uit Luik, die via de Oostendse haven en onder neutrale Habsburgse vlag, ook het rebellenleger van George Washington bevoorraadde tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog”, aldus de auteur. “Naar schatting zouden in totaal 2.000 kanonnen, 74.000 kanonskogels en 29.000 geweren, afkomstig van de Luikse wapenindustrie, via Oostende verscheept zijn naar Noord-Amerika.”
“De verkoop van Cuba aan de Verenigde Staten werd in Oostende voorbereid”
Boeiende getuigenissen van de Vlaamse slavenhandelaars vond Portocarero bij de Gentse kapitein Pierre Van Alstein: “Hij was onder meer betrokken bij de slavenhandel naar Santo-Domingo omstreeks 1760. Uit archieven kunnen we opmaken dat hij, gemeten naar die tijdsnormen, een humaan kapitein is geweest, die zijn slaven
Manifest van Oostende
In De zwarte handel duikt nog een merkwaardig verhaal op. In 1854 willen de Verenigde Staten Cuba kopen van Spanje voor 100 miljoen dollar. In de VS waren velen beducht dat Cuba bij een eventuele staatsgreep wel eens een zwarte republiek voor hun eigen zuidkust zou worden.
Het voorafgaand overleg tussen gezanten uit Washington en in Europa gestationeerde Amerikaanse diplomaten, met onder meer de latere president James Buchanan, vindt plaats in onze stad en gaat de geschiedenis in als het ‘Manifest van Oostende’. “Tot mijn teleurstelling lijkt niemand in Oostende enig idee te hebben waar in de stad deze ontmoeting plaats had”, klinkt het bij Herman Portocarero.
Tussen 1847 en 1873 transporteren diverse eenheden van de Belgische handelsvloot nog 138.156 goedkope Chinese arbeidskrachten naar Cuba. Ongeveer 10 procent overleeft de reis niet. Dat transport wordt mee bedisseld door Leopold II, tot 1865 nog kroonprins, als hij zelf in China op zoek is naar kolonies. Met de uiterst kwalijke reputatie die hij later opbouwt als alleenheerser in Congo is Leopold II dus niet aan zijn proefstuk toe.
Black Lives Matter
En er is de historische link tussen de slavenhandel, het racisme en de Black Lives Matter-beweging. “Vandaag missen we figuren die opstaan tegen racisme, zoals Martin Luther King en Malcolm X. Anderzijds krijgen spontaan gegroeide bewegingen als Black Lives Matter nu, dankzij de sociale media, een internationaal podium, wellicht met minder organisatorische structuur, maar meer sociale impact. De trans-Atlantische slavernij is wel afgeschaft, maar de wonden zijn nooit geheeld. De historische afrekening begint nu pas”, besluit de auteur. (Marc Loy)
De zwarte handel telt 431 pagina’s, is uitgegeven bij Manteau en kost 27,50 euro.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
