“Popmuziek maakt mij nerveus”

“Popmuziek? Daarvan word ik zenuwachtig!”, zegt Annelies Van Parys (43), die seizoenscomponist is in het Concertgebouw Brugge. Al in haar tienerjaren dweepte zij met Claude Debussy. In plaats van een poster van Madonna prijkte er een foto van de Argentijnse pianiste Martha Argerich aan de muur van haar slaapkamer…

Afspraak in Per Ignem, het kunstatelier van Annelies’ grootvader Laurent Vandeweghe aan de Stationsstraat in Beernem, waar de jonge componiste opgroeide en waar zij nu in alle rust haar eigen muzikale composities kan schrijven. “Ik stam niet uit een familie van musici, maar langs moeders kant – de Vandeweghes – zijn er een aantal kunstenaars”, verduidelijkt Annelies Van Parys, die in Brugge geboren werd, maar nu in Gent woont. “Het leek logisch dat ik, zoals mijn mama en grootvader, iets met keramiek zou doen. Maar ik maak niet graag mijn handen vuil. Uiteindelijk was het mijn grootvader die mijn ouders adviseerde om mij naar een muziekschool te sturen.”

“Op elfjarige leeftijd – wat vrij laat is – hebben mijn ouders mij ingeschreven aan het Brugse muziekconservatorium. Ik kreeg er pianolessen van Thérèse T’Sjoen, die mij de liefde voor nieuwe muziek meegaf. Als tiener was ik, in tegenstelling tot mijn klasgenoten in het Brugse Sint-Andreasinstituut, helemaal niet geïnteresseerd in popmuziek. Ik vond het Eurovisiesongfestival platte commerce. Om stoom af te blazen tijdens de examens, zette ik thuis vaak een pianoconcerto van Bartok op. Met de volumeknop op tien! Nadien, als twintiger, heb ik ontdekt dat er echt wel interessante popmuziek bestaat. Maar zelfs nu nog word ik niet echt warm van pop. Erop dansen doe ik graag, maar om ernaar te luisteren is het metrum me te basic.”

Dwepen met Debussy

“In mijn tienerjaren begon ik al te componeren: ik probeerde aanvankelijk iets te schrijven in de stijl van Bela Bartok en Claude Debussy. Die laatste was mijn grote held, omwille van zijn ongewone klankkleuren en zwevende, vrije ritme. Dat onverwachte probeer ik ook in mijn composities te steken. Ik haat het als muziek stereotiep wordt”, aldus Annelies, die in 1999 afstudeerde aan het Koninklijk Conservatorium van Gent.

“Het beste orkest ter wereld vroeg mij om een compositie”

“Ik heb jaren pianoles gegeven aan het Brugse muziekconservatorium, nu ben ik al een aantal jaren docente aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel. Ik geef er nog altijd les, in België is het onmogelijk om enkel van je compositieopdrachten te leven.”

De composities die Annelies Van Parys creëert, vallen onder de muzikale stijl van het spectralisme: “Dat is een Franse stijlstroming die zich vooral op de klankkleur focust. Toen ik tien was, raakte ik gefascineerd door het klankspectrum van de kerkklokken. We woonden in Beernem op 200 meter van de kerk, op zondag bleef ik wat langer in bed liggen. Het raam stond open, ik luisterde wekelijks naar de klokken die luidden om de mis aan te kondigen. Ik ontdekte dat een klok een basistoon en daarboven andere tonen heeft. Spelenderwijze begon ik daarmee melodietjes te maken.”

“Pas later leerde ik dat dit het klankspectrum is. Het spectralisme ontleedt de klank zelf. Bij elke noot die een instrument voortbrengt, klinkt een scala aan andere noten mee. Die trillingen verhouden zich getalsmatig tot de basisnoot. De mate waarin ze klinken bepaalt de klankkleur van je instrument. Voor mijn composities ontleed ik die boventonen. Het is echt een beetje wiskunde en fysica. Dat is gek, want op school waren wiskunde en fysica rampvakken voor mij. Enfin, tot het ging over trillingen. Voor mijn analyses neem ik de klank van een klokslag op. Ik steek die opname in mijn pc, een eenvoudig programma analyseert het geluid. Zo achterhaal ik de verschillende frequenties die klinken en vertaal ik die naar noten waardoor nieuwe akkoorden ontstaan.”

“Is spectralisme moeilijke muziek? Neen. Ik vind in elk geval van niet. Het hangt natuurlijk af van je verwachtingspatroon. Het is geen extreme muziek, waarbij je alleen maar richtingloos lawaai hoort en je je afvraagt waar de compositie nu over gaat. In wat ik muzikaal vertel, moet er een discours zijn, een duidelijke verhaallijn. Naast kamermuziek, orkestwerken en muziektheater componeer ik voor stem alleen. De menselijke stem is beperkt, die kan zo geen acrobatieën aan als sommige instrumenten. Ik probeer stukken te schrijven die muzikanten graag spelen. Als zij overtuigd zijn, is het automatisch makkelijker om het publiek mee te krijgen.”

Berlijn, Stockholm en Amsterdam

Annelies Van Parys krijgt al jaren internationale erkenning. Ze schreef twee symfonieën die door DeFilharmonie, het Symfonieorkest Vlaanderen en Brussels Philharmonic uitgevoerd werden. Haar kamermuziekwerk Phrases V won de prijs Flandres-Québec. Vorig jaar schreef zij het opgelegde werk voor de Koningin Elisabethwedstrijd voor cello.

“Voor mijn opera Private View, die ik creëerde voor Muziektheater Transparant, kreeg ik de prestigieuze Rolf Liebermann-prijs. Daar was voor mij geen geld aan verbonden, maar die prijs opende vele internationale deuren”, merkt Annelies op. “Maar toen de Staatsoper Unter den Linden mij vanuit Berlijn opbelde, omdat ze absoluut iets met mij wilden doen, moest ik toch eventjes gaan zitten. Ik koos ervoor aan de slag te gaan met de onafgewerkte opera Usher van Claude Debussy. Gaea Schoeters heeft in overleg met mij het libretto, dat gebaseerd is op een verhaal van Edgard Allan Poe, prachtig herschreven, en zo hebben we bij de 20 minuten muziek van Debussy die al bestonden, 80 minuten nieuwe muziek gevoegd. Deze opera gaat in oktober in première in Berlijn. Daarna reist de productie door naar Stockholm!”

Begrijpelijkerwijze bombardeert het Concertgebouw Brugge Annelies Van Parys tot seizoenscomponist. Diverse ensembles zullen werk van haar uitvoeren. Het hoogtepunt moet haar nieuwe creatie AWar Requiem worden, die het Nationaal Orkest van België en het Collegium Vocale zullen uitvoeren.

Als kers op de taart werd de componiste onlangs gecontacteerd door het Koninklijk Concertgebouworkest van Amsterdam. “Het beste orkest ter wereld vraagt mij om een werk te componeren! Wist je dat alle musici akkoord moeten gaan met de voordracht van een componist? Pas als iedereen ‘ja’ zegt, wordt groen licht gegeven. Volgend jaar werk ik aan die opdracht, die pas in 2020 of 2021 live gebracht zal worden door dat wereldberoemde orkest”, besluit Annelies.

Info: www.concertgebouw.be