Op Moederdag lijkt de universele liefde voor moeders bijna tastbaar. Maar wat over de culturen heen vaak nóg herkenbaarder is, is de complexe band die we met onze moeders hebben. Van de kritiek die ze uit tot het schuldgevoel dat ze ons geeft, er is geen enkele relatie die zoveel emoties oproept als degene die je hebt met je mama. Want achter alle frustraties die we soms voelen, schuilt er uiteraard ook veel liefde. Relatietherapeute Rika Ponnet legt uit waarom die band vaak zo moeizaam verloopt en hoe we daar het best mee om kunnen gaan.
Moederschap wordt door onze maatschappij als heilig beschouwd. Daar kritiek op uiten is not done . Het lijkt alsof moeders alléén maar liefdevol zijn, maar in de realiteit is dat lang niet altijd zo. Maar wie dat durft uit te spreken, krijgt vaak een lawine over zich heen. Rika Ponnet: “Wanneer iemand kritiek geeft op zijn of haar mama, wordt er ter compensatie meermaals benadrukt dat ze hun mama desondanks wel heel graag zien. Alsof kritiek uiten die liefde tenietdoet. Het feit dat geen enkele persoon ons zo kan raken, is net het grootste bewijs van die liefde.”
Volgens de relatietherapeute is geen enkele band zo bepalend als die tussen moeder en kind: “Je kan daar wollig en filosofisch over doen, maar vrouwen brengen het leven en geven het door. Dat schept een immens sterke band, iets onuitwisbaar.” Maar wanneer de relatie met de vrouw die je het leven gaf en/of opvoedde niet sterk is, kan dat als een groot gemis aanvoelen en kan het ook impact hebben op andere (toekomstige) relaties. Gelukkig is het mogelijk om het patroon te doorbreken en een moederrelatie op te bouwen waarin beter gecommuniceerd wordt en meer begrip getoond wordt, ook al is dat eenzijdig. “Hoe de relatie van een moeder met haar kind is, hangt nauw samen met de relatie die ze met zichzelf heeft, hoe ze naar zichzelf kijkt als moeder en vrouw, de opvoeding die ze zelf kreeg, hoe haar contacten zijn met haar eigen ouders en haar kijk op mannen. Een goede moederrelatie toont aan dat je mama graag gezien werd en opgroeide met een goed evenwicht tussen autonomie en verbinding. Zo’n moeder kan haar kinderen steunen en ze op het juiste moment loslaten. Maar als er minder positieve ervaringen waren in haar eigen jeugd, vind je die ook terug in het contact tussen haar en haar eigen kinderen.”
Verschil tussen zoon en dochter
Marie (44): “Mijn broer lijkt weinig mis te kunnen doen in de ogen van mijn moeder. Hij zal bijvoorbeeld nooit kritiek krijgen over de opvoeding van zijn kinderen. Terwijl elke keuze die ik maak voor mijn dochter in haar ogen de foute is. Om nog maar te zwijgen over de manier waarop ik mijn huishouden doe. Hier pakt ze soms zélf een vod om over mijn net gepoetste aanrecht te gaan. Bij mijn broer zou ze dat nooit doen.”
Wat blijkt? Moeders lijken niet alleen strenger voor hun dochters, maar zíjn dat ook. Rika Ponnet: “De dochter wordt gezien als een weerspiegeling van de moeder. De maatstaf waaraan de moeder zichzelf meet en de zaken waarop zij zelf afgerekend werd door haar moeder, worden overgedragen op de dochter. Het gaat in eerste instantie altijd over de opvoedingswijze die de moeder zelf ondergaan heeft. Vroeger heerste er het principe dat je op een heel kritische manier moest opvoeden. Wat een kind ook deed, het kon altijd beter. Want als je een kind te veel prijst, wordt het lui. Daarnaast spelen ook persoonlijke frustraties een rol. De vorige generatie vrouwen werd enorm ingeperkt in haar levenskeuzes en kon daarom vaak ook niet leven naar haar volle potentieel. Dat kan zich uiten in een hoger verwachtingspatroon voor de dochter, maar ook in jaloezie. Sommige moeders houden daardoor een plafond boven hun kinderen. Want wat goed genoeg was voor haar, moet dat ook zijn voor haar kinderen.
Een goede moeder kan haar kinderen steunen en ze op het juiste moment loslaten
Een deel van haar wil dat je haar – of je eigen
Schuldgevoel
Elisabeth (50): “’Een mens zou geld geven om je nog eens te zien! Maar ik begrijp dat wel, je hebt wel betere dingen te doen dan je arme mama te bezoeken. Ik ben geen prioriteit’, niemand die me een groter schuldgevoel kan geven dan mijn moeder. En dat terwijl ze me elke dag hoort en ik ook regelmatig op bezoek ga. Het is nooit genoeg.”
Een moeder hoort een zorgende functie te hebben tegenover haar kinderen, maar vaak gebeurt het omgekeerde waarbij de moeder de vragende partij is voor affectie, aandacht en zorg. En dat nog lang voor ze écht zorgbehoevend is. Rika Ponnet: “De reden waarom we kinderen krijgen, is eigenlijk uit egoïstische drijfveer. Het gaat om een diepe existentiële behoefte om van betekenis te zijn en niet alleen te eindigen in de wereld. Daarnaast geeft het ook een invulling aan je leven waarachter je je kan verschuilen wanneer je leven niet liep zoals je wou. Zonder kinderen ben je namelijk zelf verantwoordelijk om wat van je leven te maken. Slaagde je er niet in om je dromen te verwezenlijken, dan worden de kinderen vaak met de vinger gewezen. Een schuldgevoel waar ze voortdurend aan herinnerd worden. Want als je als moeder alles opgegeven hebt voor je kind, voelt het de nood om dicht bij de moeder te blijven staan, haar gelukkig te maken en hun schuld af te lossen.”
Moeders lijken niet alleen strenger voor hun dochters, maar zíjn dat ook
“Sommige moeders zien hun dochter als hun beste vriendin. En hoe mooi een vriendschapsrelatie met je dochter ook mag klinken, is het vooral heel inperkend voor het kind. Een vriendschapsrelatie hoort gelijkwaardig te zijn, terwijl de band tussen een moeder en kind altijd hiërarchisch zal blijven. Wanneer de moeder haar zorgfunctie niet uitoefent, wordt die vaak overgedragen naar het kind. Daardoor wordt het opgezadeld met een immense verantwoordelijkheid om de moeder te ondersteunen en voortdurend aanwezig te zijn. Maar dat zorgt ervoor dat het kind zichzelf moeilijk kan ontplooien en eigen relaties kan opbouwen. Wanneer een moeder een kind claimt, wordt het geremd in zijn ontwikkeling.”
Loslaten
Wat je ook doet, je zal nooit volledig gevoelloos worden voor de commentaar van je moeder, welke leeftijd je ook hebt. Maar er is natuurlijk wel een manier om hier beter mee te leren omgaan, waar zowel jij als je moeder voordeel uit kan halen. Rika Ponnet: “Het is belangrijk om de zaken waar je tegenaan loopt te bespreken met je moeder. Probeer haar ook te zien als een mens van vlees en bloed. Zij moet inzien dat ze niet altijd tegemoet is gekomen aan jouw noden, maar het is evenzeer belangrijk dat je zelf ook inziet dat je niet perfect bent. Dat besef is pas mogelijk wanneer er voldoende afstand is en je dus niet meer afhankelijk bent van de zorg van je moeder.”
Door zelf je grenzen aan te geven gaat je moeder vaak milder reageren
“Het reflecteren over de relatie met onze moeder gebeurt vaak tussen ons 30ste en 40ste levensjaar. Wanneer we zelf een gezin hebben en geconfronteerd worden met onze eigen beperkingen als ouder. Daardoor begrijp je beter dat je moeder waarschijnlijk wel haar best heeft gedaan en je opvoeding niet zo slecht was. Probeer je op te trekken aan wat wel goed gaat in jullie relatie. Het helpt om te weten dat je op bepaalde vlakken nooit de waardering zal krijgen waarnaar je op zoek bent. Niet omdat je het niet verdient, maar omdat zij dat jou vanuit haar eigen frustraties en onzekerheden niet kan geven. Over het gedrag van een ander heb je geen controle, wel over de manier waarop je ermee omgaat. Heb je haar aan de telefoon en dreigt het gesprek de verkeerde kant op te gaan? Laat haar dat dan weten en leg desnoods de telefoon neer. Door je grenzen aan te geven, zorg je er vaak voor dat je moeder de volgende keer milder zal reageren.” Want hoe je het ook draait of keert: de liefde tussen moeder en kind is uniek. En elkaar kwetsen is het laatste wat een van hen wil. (Sabrina Bouzoumita)
Psycho
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
