Het einde is nabij voor ‘Beach Castle’, het kunstwerk van de Franse kunstenaar Jean-François Fourtou in Knokke. Zeven jaar na de plaatsing én hetze rond mogelijk plagiaat veroorzaakt het werk opnieuw controverse nu het uit het straatbeeld verdwijnt. Reden? Volledig rot. “We wilden topkunst en zo kwamen we met wijlen Leopold Lippens bij Fourtou uit. Iedereen was meteen mee in zijn verhaal”, herinnert toenmalig schepen Anthony Wittesaele zich. Het verhaal van een handvol ‘weggewaaide en rondgestrooide cabines’ dat al jarenlang leeft in de kustgemeente.
Volledig rot, zo goed als onherstelbaar en voor ieders veiligheid sinds een tweetal weken afgeschermd in afwachting van de afbraak: dat is in een notendop de huidige situatie rond het controversiële kunstwerk ‘Beach Castle’ in Knokke-Heist. Het werk van de Franse kunstenaar Jean-François Fourtou werd in 2018 geplaatst op het Maurice Lippensplein bij het binnenrijden van Knokke. Het is een symbool geworden, want het kunstwerk niét zien is eigenlijk onmogelijk. Maar eind deze maand verdwijnt het wellicht definitief uit het straatbeeld.
En zo verdwijnt een iconisch werk. Een werk dat eigenlijk al sinds het begin ophef veroorzaakte. Het werd in 2018 geplaatst in het kader van kunsttriënnale Beaufort en zeggen dat de verwachtingen in Knokke-Heist hooggespannen waren is een understatement. “We wilden enkel nog deelnemen aan Beaufort als we gegarandeerd topkunst kregen. De editie daarvoor was te experimenteel en allesbehalve geslaagd”, herinnert toenmalig schepen Anthony Wittesaele zich.
“We wilden kunst binnenhalen die vooral uit toeristisch oogpunt interessant was. Toegankelijke kunst met een vette knipoog die de mensen doet lachen. Het was hoe wijlen burgemeester Leopold Lippens over kunst dacht. Het moest emotie opwekken. Met zijn internationale bagage over kunst stelde hij een paar kunstenaars voor, waaronder Fourtou. Bij Westtoer gingen ze akkoord en de rest van het verhaal is geschiedenis. ‘Beach Castle’ voldeed ruimschoots aan onze normen.”
Plagiaat?
Het kunstwerk werd speciaal voor Knokke-Heist gemaakt. “De kunstenaar bracht een plaatsbezoek aan ons strand en daar kreeg het idee concreet vorm. Die man zag de cabines, die toch al decennialang een vast gegeven zijn op ons strand, en ging ermee aan de slag”, aldus Wittesaele. Het resultaat was de toren van cabines van ongeveer tien meter hoog. Een ode van Jean-François Fourtou aan het betere Vlaamse strandleven.
Nog voor de officiële opening van de kusttriënnale Beaufort ontstond er in Knokke-Heist discussie over het kunstwerk. Was het plagiaat of niet? Volgens de lokale kunstenaar Gerald Muylle alleszins wel. Hij vond het plagiaat van een kleiner werk dat hij twee jaar eerder maakte. “Toen ik het werk zag, was ik geshockeerd. Het is een kopie op schaal”, beweerde de man.
De beschuldigingen werden evenwel van tafel geveegd en de opbouw ging verder. “Samen met de burgemeester heb ik de kunstenaar en het ontwerp gekozen. Ik heb ondertussen contact gehad met Fourtou. Hij is duidelijk: het is puur toeval”, vertelde curator Heidi Ballet daar tijdens de opbouw over. “Eerlijk? Ik heb het werk van die man nooit teruggevonden. Hoe zou een Fransman die in Marokko woont, het dan kunnen namaken… En een kunstwerk met strandcabines is nu ook niet zó ver gezocht aan de kust.”
Hoe dan ook: in Knokke-Heist waren ze tevreden over het werk. “Er werd over gesproken. De ene vond het prachtig, de andere minder. En daar draait het toch vaak om bij kunst”, glimlacht Wittesaele, die de politiek ondertussen al enige tijd vaarwel heeft gezegd. “Over de plannen om het af te breken ga ik me niet uitspreken. Al was het wel duidelijk dat er – gelet op de staat – iéts moest gebeuren. Maar persoonlijk zal ik vooral de mooie herinneringen aan het werk onthouden.”
Dat de kustgemeente het werk uiteindelijk kocht voor 95.000 euro was geen verrassing te noemen. Al doken al snel de eerste gebreken op. De houten panelen zogen water op, waardoor de verf loskwam. Ook vochtinsijpeling was toen al een probleem. Begin 2019 werd Westtoer ingelicht over de problemen en beloofde het autonoom provinciebedrijf om het kunstwerk te laten herstellen. In 2020 werden de werken uitgevoerd, al moest dat door de coronamaatregelen toen in fases gebeuren.
Opnieuw verdeelde meningen
Nog geen zeven jaar na de plaatsing lijkt het einde van het iconische werk nabij. Dat nieuws zorgt opnieuw voor verdeelde meningen. Want is er echt geen alternatief of herstelling mogelijk? “Het was zeker een blikvanger en deed meteen denken aan zon, zee en strand. Alleen is het vervaardigd uit hout en staat het er al jaar en dag in weer en wind. Dat laat z’n sporen na. We hebben vele jaren mogen genieten van het kunstwerk, maar het heeft z’n tijd gehad en is op. Het hout is fundamenteel rot”, duidde burgemeester Cathy Coudyser (Inzicht) eerder al de beslissing.
Al zal het Maurice Lippensplein in principe niet lang moeten wachten op een nieuwe blikvanger. “Het is zeker de bedoeling dat er een nieuw kunstwerk komt dat vervaardigd is uit duurzame materialen”, aldus Coudyser. “We hebben een commissie die de beelden in onze stad beheert die nu aan de slag gaat om een duurzaam alternatief te vinden.”
(MM)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
