Thuis op Overleie: “Ik durf dat hier zelfs de Marollen van Kortrijk noemen”

Filip Ramon: "De wijk heeft karakter en werkt heel inspirerend voor mij."
Redactie KW

Kortrijk is in volle verandering. Elke wijk blijft zijn eigen identiteit behouden. Annelies Nollet trekt deze zomer op ontdekkingstocht door die buurten. Ze ontmoet er de mensen die de wijk karakter geven.

Wie geluk heeft en een werkende Budabrug vindt onderweg, wandelt vanaf de Kortrijkse Grote Markt in vijftien minuten via de Budastraat naar Overleie. Overleie is een van de oudste wijken van Kortrijk en van oudsher een arbeiderswijk voor de armste Kortrijkzanen. Sinds de opening van de Budabrug bloeit de wijk terug open met verschillende kleine, alternatieve zaakjes. Overleie ligt tussen de Leie, de spoorlijnen Kortrijk-Brugge en Kortrijk-Poperinge, de Sint-Jansput en de Burgemeester Vercruysselaan, ook het Astridpark hoort er bij.

De mensen die op Overleie wonen, zijn heel divers. De huizen zijn er nog relatief goedkoop en dat trekt veel verschillende inwoners aan. Wie de wijk binnenwandelt via het Astridpark kan lunchen bij de Libanees of een praatje slaan met het groepje jongeren van buitenlandse afkomst dat voor het wijkcentrum staat te kletsen. Ze proberen een keuze te maken uit een twintigtal boeken die uitgestald staan in De Boekenuil, een minibibliotheekje waaruit iedereen vrij een boek kan meenemen, op voorwaarde dat je een ander boek achterlaat. Evengoed komt er een jong koppel met kindjes voorbij, ze kijken niet op van hun smartphones, druk bezig met op Pokémon jagen.

Tegenover de Sint-Elooiskerk, die op dit moment gerenoveerd wordt, vind je het winkeltje van Bart en Francis. Ze verkopen er garen dat ze zelf ontwerpen en zijn amper één weekend per maand open. De gemiddelde Kortrijkzaan heeft dan ook geen idee van het bestaan van de winkel. Toch worden er volle bussen Duitsers, Fransen, Spanjaarden en zelfs Zwitsers voor de deur gedropt.

“Eigenlijk zijn wij een groothandel”, vertelt Bart. “Wij ontwerpen garen voor heel exclusieve merken en dan zit je al eens met overschotten. Die verkopen we dan af en toe in onze winkel.” Over welke merken het gaat wil hij niet kwijt. “Dat is een hele competitieve wereld. Als ik je zou vertellen dat we dingen maken voor bijvoorbeeld Chanel dat zou ik die onmiddellijk kwijt zijn als klant. Wat ik wel veel doe is een winkel binnen stappen en eens gaan kijken naar het eindproduct. Dat zijn wel meestal damesboetieks dus dat geeft dan weer aanleiding tot vreemde situaties”, lacht hij.

Breiers in de kast

Bart en Francis wonen al bijna 20 jaar op Overleie. “Dat was een puur praktische beslissing”, vertelt Francis. “Er was hier gewoon genoeg ruimte. Onze winkel is bijvoorbeeld op de bovenverdieping gelegen. Beneden hebben we een honderdtal boeken verzameld en een dump your husband corner ingericht. Zo kunnen vrouwen rustig winkelen terwijl hun man een koffie drinkt. Maar dat wil niet zeggen dat mannen niet breien hoor! Je hebt veel wat ik noem breiers in de kast. Ongeveer een vierde van onze klanten zijn mannen. Meestal hebben die hun schoonmoeder mee om advies te geven”, lacht Francis.

Bart en Francis in hun winkel die maar één weekend per maand open is
Bart en Francis in hun winkel die maar één weekend per maand open is

“Of het zijn vliegvissers”, vult Bart aan. “Die maken een speciaal soort aas van onze garen. Dat vonden we eerst wat vreemd, maar nu vinden we het wel vleiend.”

Het duo geeft ook geregeld workshops in samenwerking met textielmuseum Texture. Verder reizen ze vaak de wereld rond voor hun werk. “Maar we komen hier graag thuis hoor. Sinds de nieuwe brug er is, is er hier wat leven in de brouwerij. Ik had nooit durven dromen dat ik nog een koffie zou kunnen drinken aan de verlaagde Leieboorden. Daar maken we dus geregeld tijd voor”, besluit Bart.

Helemaal op de rand van de wijk, in een appartement met zicht op het Astridpark, woont voormalig huisarts Ronan Defoort. Op het gelijkvloers had hij 43 jaar een praktijk. Sinds kort nam zijn dochter Els alles over. Maar Ronan praat niet graag over zichzelf. Waar hij wel de mond (en tientallen boekenkasten) vol van heeft, is zijn geliefde Overleie.

Voormalig huisarts Ronan Defoort in een appartement met zicht op het Astridpark .
Voormalig huisarts Ronan Defoort in een appartement met zicht op het Astridpark .

“Waar mijn praktijk nu is, daar stonden vroeger twee cafés”, weet hij te vertellen. “We hebben die plat gesmeten want toen waren er minstens nog tien tussen hier en de Budabrug. Die zijn nu natuurlijk allemaal verdwenen. Ze moesten plaats maken voor de hoogbouw. Maar dat past hier eigenlijk niet”, zucht hij.

Oude foto’s

Ronan haalt verschillende oude foto’s boven. Op een daarvan is het opschrift Volkspark, 1906 te lezen. “Dat was toen het Astridpark geopend werd. Niet iedereen was daar even blij mee want er werden verschillende huizen, een schooltje en een sigarenfabriek afgebroken om plaats te maken voor het groen.”

“De naam Volkspark was trouwens bewust gekozen. In die tijd was Overleie geen deel van Kortrijk. Dat was een apart dorp, het was zelfs afgescheiden van de stad met de Leiepoort. Mensen spraken er een ander dialect en moesten niet weten van de dikke nekken uit de stad. Als een meisje hier thuis kwam met een Kortrijkzaan dan draaide dat uit op ruzie, soms zelfs een handgemeen. Er woonden hier veel arme mensen, een beetje het plebs zeg maar.”

Op het Sint-Amandsplein werd in 1899 een markthal gebouwd. Maar uiteindelijk hebben ze die hal weer moeten afbreken.
Op het Sint-Amandsplein werd in 1899 een markthal gebouwd. Maar uiteindelijk hebben ze die hal weer moeten afbreken.

“Vroegere cafés moesten plaats maken voor hoogbouw. Maar dat past hier eigenlijk niet”

Ook het centrale plein van de wijk, het Sint-Amandsplein zag er vroeger heel anders uit.

“In het begin van de jaren 90 was dat zoals elk plein een parking. Maar daarvoor, in 1899, hebben ze er een markthal gebouwd. Ze moesten daar eerst wel bijna 100 huizen voor slopen. In 1918 zijn er hier dan zware beschietingen geweest. Uiteindelijk hebben ze die hal dus weer moeten afbreken. Dat mis ik hier nu nog altijd, een marktje of een supermarkt.”

Aan de andere kant van de wijk, in de Sint-Amandslaan, woont kunstschilder en filosoof Filip Ramon. Hij specialiseert zich in levensechte schilderijen en het verzamelen van zowat alles. Wie zijn huis binnenstapt geraakt er amper nog terug buiten. Ten eerste is het onmogelijk om een oninteressant gesprek met de man te voeren en ten tweede houden zijn verzamelingen bezoekers geboeid.

“Ik hou gewoon van mooie dingen; zeker als ze gemaakt zijn met de hand”, verduidelijkt hij. Wie dat allemaal moet afstoffen durven we niet te vragen. “Ik ben hier heel bewust komen wonen”, vertelt Filip. De wijk heeft karakter en werkt heel inspirerend voor mij. Ik durf dat hier zelfs de Marollen van Kortrijk noemen. Daarom heb ik er ook bewust voor gekozen om het oud herenhuis waar ik woon te restaureren en niet te renoveren. Ik heb bijvoorbeeld de veranda, waar ik altijd zit te schilderen, uitgebreid maar in zijn oorspronkelijke stijl. Je ziet er niks meer van.”

Zomermatinees

Filip is bekend in de buurt. “Op die zomermatinees kent iedereen mij, ik koop die soms half leeg om mijn verzamelingen aan te vullen”, lacht hij. “Maar ik ken hier ook veel volk hoor, je hebt hier echt van die figuren. Martin bijvoorbeeld, die verzamelt pijpen. Heel Overleie weet wie dat is.”

“Als het van mij afhangt, blijf ik hier nog heel lang wonen”, besluit Filip. “Ik hoop alleen dat het prachtige karakter van de wijk bewaard blijft en niet alles vervangen wordt door onpersoonlijke appartementen.”