Ludwig van Wonterghem: “Ondernemen zonder sociale insteek vind ik niet logisch”

Ludwig van Wonterghem wil al sinds zijn kindertijd de natuur een handje helpen. Eerst als verzamelaar van oud papier, later door zich te verdiepen in techniek en groene energie. Sinds 2004 ijvert hij met zijn bedrijf Stroomop voor verwarming met houtpellets en duurzame energieoplossingen. Zijn eigen huis voorziet hij op eigen houtje van energie. “Mijn technologische bewijsdrang als ingenieur steekt nu en dan de kop op”, lacht hij. “Maar ik wilde ook politiek iets duidelijk maken.”

Het engagement van Ludwig van Wonterghem uit Kuurne is de motor die hem draaiende houdt. Daarnaast is Ludwig actief binnen de partij Groen, de beheerraad van stadsboerderij Kortrijk en ondersteunt Stroomop de werkgroep van Welzijnsschakels.

Sinds 2014 huist Stroomop in de Kattestraat. De kantoren, showroom en magazijnen werden gebouwd volgens de passiefhuisnormen. Ludwig koos er heel bewust voor om het bedrijf in Kuurne te houden. “We hadden toen twaalf werknemers in dienst. Elf van hen kwamen met de fiets of te voet naar het werk.” Stroomop telt intussen twintig medewerkers.

Hoe kwam je erbij een bedrijf rond houtpellets uit te bouwen?

“Ik was aan de slag voor een firma die machines importeert uit Oostenrijk toen ik daar in 1997 houtpellets leerde kennen. Je zou kunnen zeggen dat het liefde op het eerste gezicht was. Tijdens mijn opleiding tot industrieel ingenieur volgde ik al cursussen rond zonnepanelen en alternatieve energie. En in 2004 ben ik begonnen met een studiebureau voor hernieuwbare energie. Passief bouwen kwam op. Ik zou alle mogelijke technieken proberen te verkopen: zonnepanelen en -boilers, beglazing, ventilatie en verwarming. Het succes van de pellets creëerde zijn eigen weg.”

Wat verklaart het succes van pelletkachel?

“Wie switcht van hout naar pellets komt veel comfortabeler uit: je hoeft niet met hout te sleuren, het maakt niets vuil, je kan de kachel programmeren en het is nooit te warm. Voor wie op gas, elektrisch of met een warmtepomp verwarmt, valt de houtpellet veel goedkoper uit. Tussen 2008 en 2013 beleefden we onze piekjaren met een onafgebroken groei. Stookolie kostte toen 90 eurocent per liter.”

De klimaatmarsen stemmen me heel hoopvol, jongeren worden wakker

Is de pellet nog in opmars?

“Het is een andere tijd voor ons. De polemiek rond fijnstof en schone lucht zorgt ervoor dat we opnieuw moeten pleiten voor onze pellets. In 2006 ontvingen we nog de milieu-award van toenmalig federaal minister van Leefmilieu Bruno Tobback. Op dit moment gooit de Vlaamse overheid pellets en hout op eenzelfde hoop door een premie uit schrijven voor wie zijn kachel vervangt en kiest voor gas. Dat is de wereld op zijn kop want het effect van pellets op de luchtkwaliteit is stukken beter dan houtverbranding. Dat zorgt voor een negatieve connotatie. De consument stelt zich vragen.”

Hoe reageer je daarop?

“Met een pelletkachel kan je niet slecht stoken. Je kan er geen nat hout, multiplex of plastic in verbranden. Voor het derde jaar op rij zetten we een actie op poten in Vlaanderen: wie zijn houtkachel aan ons geeft, krijgt een premie voor de aankoop van een pelletkachel. Zo zijn we zeker dat die oude houtkachel op de schroothoop belandt en niet opnieuw ergens wordt geïnstalleerd.”

Weet je waar jouw passie voor milieu en natuur vandaan komt?

“Als jongetje van tien haalde ik oud papier op. Met mijn karretje ging ik langs de huizen en kwam zo met stapels papier terug thuis. Ik vond recycleren toen al erg belangrijk. Het nadeel was wel dat ons huis vol lag met oud papier, tot ik voldoende had verzameld om een container te vullen en alles te laten ophalen. Ik heb het vast en zeker van mijn ouders. En ik beschouw vooral mijn moeder als een ‘ecologiste avant la lettre’. Ze toonde me om respect te hebben voor de aarde en voor alles wat ze voortbrengt.”

Hoe kijk je naar de toekomst?

“Ik ben zeer positief over onze toekomst. De klimaatmarsen van de jongeren stemmen me heel hoopvol. De jonge gasten worden wakker. Ik hoop dat ze de aandacht die ze nu hebben voor het milieu mee mogen dragen in hun verdere leven. Als je ziet hoeveel mei ’68-ers er toch materialistisch zijn geworden… Niettemin, de bal is aan het rollen en de algemene bewustwording is aan het keren. Eens de kritische grens is overschreden en eens het niet meer logisch is dat je met de auto om brood gaat of zomaar een weekendje weg met het vliegtuig boekt, dan geloof ik dat we werkelijk iets zullen kunnen bereiken.”

Wat zijn de uitdagingen voor jou als ondernemer?

“Mijn taak als werkgever dwingt me om na denken hoe ik mijn mensen kan blijven motiveren, ook in moeilijkere tijden. Als groen bedrijf heb ik de indruk dat je je extra moet bewijzen om erkenning te krijgen, bijvoorbeeld om recht te hebben op het label van CO?-neutraal bedrijf. Het is al even gek als vrouwen die zich extra moeten bewijzen in een mannenwereld. Terwijl wij intrinsiek groen zijn.”

Elektriciteit hebben we nodig voor mobiliteit dus het gebruiken voor verwarming is niet langer verantwoord

Wat houdt je uit je slaap?

“Ik slaap ‘s nachts zonder problemen hoor, toch houdt de groeiende ongelijkheid in de samenleving me bezig. Er zijn zoveel mechanismen in onze maatschappij die ongelijkheid continu bestendigen. De loonindex bijvoorbeeld die moet er wel zijn maar het verschil tussen 2.000 of 20 euro meer verdienen is enorm. Zo wordt de kloof steeds groter. Wie zich een elektrische wagen kan veroorloven, kan bijvoorbeeld genieten van gratis parking. Ik heb zeker geen probleem met elektrische wagens maar wie het niet breed heeft en met een oude dieselwagen rijdt, mag Antwerpen niet meer in. Het is het Mattheus-effect: ‘Aan wie heeft zal gegeven worden en hij zal overvloed hebben, maar wie niets heeft zal ook het weinige afgenomen worden dat hij bezit.'”

Stroomop heeft een sociaal luik. Wat doen jullie?

“Met Stroomop ondersteunen we de werkgroep van de Welzijnsschakels. Nu hebben we een paar oude huisjes opgekocht om die te saneren en volledig op te knappen. Armoede heeft veel te maken met een slechte huisvesting wat hoge energiefacturen met zich meebrengt. Die kunnen mensen niet betalen. En zo blijven ze in een vicieuze cirkel hangen. Een eerste rijhuisje in Harelbeke is bijna klaar, in Stasegem knappen we er ook nog een op.”

Waarom dat engagement?

“We hopen dat we mensen met behulp van een gezonde woning uit de energiearmoede kunnen trekken. Ondernemen zonder die sociale insteek is voor mij niet logisch. Ecologie is niet enkel zorg dragen voor het milieu maar ook voor de mensen rondom jou. Zo organiseren we elk jaar een burenontbijt op de dag van de Welzijnszorg met de bewoners uit de straat en de wijk, da’s goed voor het sociaal contact en het is ten voordele van de Welzijnsschakels.”

Ludwig en zijn vrouw Ann wonen in de eerste off-gridwoning van België. Dat wil zeggen dat ze in hun huis geen gas- en elektriciteitstellers nodig hebben. Ze hopen het in de toekomst ook nog zonder waterteller te kunnen doen. Een pelletkachel produceert warm water en tegelijkertijd ook elektriciteit. Die wordt opgeslagen in batterijen waarmee ze het licht doen branden, de wasmachine doen draaien, de radio laten spelen… In de zomer ligt de kachel stil en zorgen de zonneboiler en een PV-installatie (fotovoltaïsche zonnepanelen) voor warm water en elektriciteit. Binnenkort krijgt hun project een opvolger in Wallonië. Er waren ook al de ‘tiny houses’ maar die bieden niet het comfort dat hun woning heeft.

Als eerste Belg een woning bouwen die in eigen stroom voorziet, dat doe je niet zomaar. Wat drijft je?

“Het was eigenlijk een politiek statement tegenover het warmteplan van toenmalig Vlaams minister van Energie Bart Tommelein. Daarin stond dat de combinatie van een PV-installatie en een warmtepomp de oplossing voor de toekomst was. Dat het elektriciteitsnet ontlast zou worden en de klant volledig onafhankelijk zou zijn. Klopt niet, zei ik. In de zomer moet de overtollige energie terug op het net gestoken worden en in de winter is er elektriciteit nodig van het net.”

Is jullie huis het toekomstbeeld?

“Ons huis bewijst dat het anders kan. Mijn technologische ik wilde graag iets bewijzen. Maar het is niet de heilige graal en ik zeg niet dat iedereen off-grid moet gaan. Integendeel, want het is in principe niet sociaal. Al zullen we wel iets moeten ondernemen. Elektriciteit hebben we nodig voor mobiliteit. Het gebruik ervan voor verwarming is niet langer verantwoord.”