Letterzetter Anneleen Van Offel: “Er zijn zoveel verhalen kant en klaar op straat te rapen”

Schrijfster Anneleen Van Offel is tot juni 2021 de nieuwe Letterzetter van Kortrijk. De Gentse kunstenares is de opvolgster van Jonas Bruyneel die zijn taak succesvol afrondde. Door haar aanstelling werd Anneleen ook de curator van het Memento Woordfestival Kortrijk in 2020 en 2021. “Ik wil samen met de Lettertypes een hoop artistieke interventies doen in de stad, zodat de literatuur niet alleen echoot in de stad, maar de stad ook in de literatuur.”

De 28-jarige schrijfster is geboren in Antwerpen maar woont in Gent. Ze studeerde Woordkunst aan het Koninklijk Conservatorium van Antwerpen. Van Offel werkt momenteel aan een debuutroman voor Uitgeverij Lebowski en publiceert regelmatig kortverhalen, poëzie en columns in literaire tijdschriften. Ze schreef verhalen en poëzie voor onder andere de Revisor, Kluger Hans, De Optimist en Hard//hoofd.

Daarnaast is ze bezieler van Instagrannies (@_instagrannies), een initiatief van Bond zonder Naam op Instagram waarvoor ze in gesprek gaat met ouderen over hun levenswijsheid. Ze is zelf redacteur van het toonaangevende literaire magazine Deus Ex Machina. Ze is de gastvrouw van talrijke concerten, modereert debatten, leent haar stem uit voor allerhande verhalen en luistert met plezier naar wat de wereld vertelt. Als de wereld zwijgt, werkt ze in een atelier van NUCLEO in het oude Begijnhof van Gent.

Waarover schrijft ze? “Over de momenten waarop mensen verstrikt raken in een werkelijkheid die groter is dan henzelf“, aldus Anneleen. Een deskundige jury koos haar uit een longlist van dertien potentiële kandidaten omwille van haar brede artistieke basis, haar grote intrinsieke motivatie, haar indrukwekkende visie op de uitbouw van het Memento Woordfestival Kortrijk en haar visie op het stadsdichterschap. De beslissing van de jury was unaniem. Kortrijk kiest sinds 2015 voor een alternatieve invulling van het klassieke stadsdichterschap door het officiële mandaat van stadsdichter te gunnen aan een Letterzetter en een collectief van jonge kunstenaars in de regio: De Lettertypes. De Letterzetter brengt woordkunst steviger in de openbare ruimte en leidt het collectief op tot creatieve ondernemers. De volgende twee jaar werkt Anneleen Van Offel met het collectief toe naar het Memento Woordfestival Kortrijk en fungeert ze als curator van het festival door een artistiek thema te bepalen waar de betrokken kunstenaars actief rond werken. De Letterzetter werd dit jaar bekend gemaakt met de slagzin ‘Ik ben de wereld rondom mij’.

Toen ik zes jaar was, ontdekte ik dat je die verhalen ook kon opschrijven

Wat moeten we ons bij die slagzin voorstellen?

“Met ‘Echo’ als thema wil ik de stad laten weerkaatsen in het werk van de Lettertypes die ik de komende twee jaar aanvoer. Dat is de stad een stem geven, de stad ‘vertalen’. Met dit traject bouw ik mooi verder op ‘Spiegels’, het meer dan verdienstelijke werk van Jonas Bruyneel. De Letterzetter werd bekend gemaakt in een gloednieuwe campagne van Hannes Bruyneel. In de video laat ik inwoners van Kortrijk de zin ‘Ik ben de wereld rondom mij’ doorfluisteren aan elkaar. We zien hoe die zin in elk van hen weerkaatst en vervormt, hoe hij zijn weg zoekt door de stad, hoe de stad beweegt in taal. Ik ben de wereld rondom mij, wij zijn de wereld rondom ons.”

Van waar komt die liefde voor de taal en het woord in het bijzonder?

“Sinds mijn kleutertijd leef ik met mijn hoofd in verhalen. Toen ik zes was en ontdekte dat je ze ook kon opschrijven was het voor mij duidelijk: ik wilde dit mijn hele leven doen. Ik herinner me dat een dame me in het eerste leerjaar vroeg wat ik wilde worden. Mijn antwoord was schrijver. De mevrouw schreef toen mijn naam op een papiertje en liet het in haar handtas verdwijnen. Vanaf dat moment wist ik dat je van dromen kan leven.”

Wat moeten we ons voorstellen bij je debuutroman ‘Hier is alles veilig’?

“Het is een roadtrip die zich afspeelt in Israël: een moeder gaat er op zoek naar het leven van haar overleden zoon. Het boek gaat over hoever we gaan om dingen niet onder ogen te zien, zodat we kunnen geloven dat we in een redelijke wereld leven. Het komt uit op 23 januari 2020. Het antwoord op de vraag ‘hoe gaat het met je boek’ beperk ik tot een glimlach als van de Cheshire Cat uit Alice in Wonderland, even breed als onbetrouwbaar.” (lacht)

Je hebt een paar keer dingen aan je boek herschreven. Wat is schrijven voor jou?

“Schrijven doet pijn. En het moet pijn doen, om verder te durven denken dan wat er voor de hand ligt. Dat vergt moed. Vaak loop ik vast omdat ik als een moederkloek bovenop mijn verhaal zit, en probeer te schrijven zoals ik denk dat ‘men’ een boek hoort te schrijven. De enige mogelijke manier om het goed te kunnen vertellen, is het vertellen volgens mijn stem en mijn adem. Die adem zoek ik woord voor woord. Ik schuifel voorzichtig voort. Het is nog maar eens ontdekken dat je niet het boek van iemand anders moet schrijven, maar op zoek moet gaan naar het boek dat je zelf moet schrijven.”

Op je site staan ook radio- en audioverhalen. Een ervan is De Zotte Morgen. Daar straalt ‘tristesse’ doorheen.

“Voor deBuren maakte ik mijn eigen versie van De Zotte Morgen van Zjef Van Uytsel: misschien wel het meest melancholische Vlaamse lied ooit. Midden in de ochtenddrukte strandde ik in wat op het eerste gezicht het tegendeel lijkt te zijn: het Centrum voor Palliatieve Zorg ‘Sint-Camillus’ in Antwerpen. Daar draait mijn radioverhaal een heel andere richting uit dan ik zelf had voorzien. (vertelt) ‘Het is half zeven, de wereld begint weer te draaien. Hier stopt het en toch komt hier de morgen elke dag op gang’. Ik vertel het verhaal van de mensen die in de leefruimte aan een ronde tafel zitten of een fauteuil, alsof ze thuis zijn. Even kreeg ik een heel sterk verlangen om deel uit te maken van deze groep maar dan besefte ik waarom deze mensen samen zijn … de wereld herneemt zijn zotte zorgen, het ritme van de zotte morgen.”

Ik wil graag voortdoen zoals ik bezig ben: schrijven en luisteren naar wat de wereld vertelt

Iets anders. Heb je behalve je thema ‘Echo’ nog dingen in de pijplijn voor je Lettertypes?

“Zeker. Ik wil samen met de Lettertypes een hoop artistieke interventies doen in de stad, zodat de literatuur niet alleen echoot in de stad, maar de stad ook in de literatuur. Er zijn zoveel verhalen kant en klaar op straat te rapen. Daar wil ik samen met de Lettertypes naar luisteren. Ik zal sterk inzetten op groepssfeer, zodat de Lettertypes zich echt gedragen voelen door het collectief.”

Hoe zie je jezelf nu verder evolueren?

“Ik wil graag verder doen zoals ik nu bezig ben (lacht): schrijven en luisteren naar wat de wereld vertelt.”

Waar haal je de inspiratie en energie vandaan?

“Op mijn vele reizen, liefst met de trein want ik probeer zoveel mogelijk het vliegtuig te vermijden, zet ik de ramen in mijn hoofd open: ik doe er energie op voor de rest van het jaar. Ik reisde net twee maanden met Interrail vanuit België naar Lapland, en van daaruit langs Oost-Europa naar Italië. Ik heb al volop ideeën voor een nieuwe lange treinreis. Vanuit Gent Sint-Pieters naar Japan bijvoorbeeld, dat kan dus echt.”

Je kent de Leie van in Gent. Wat zegt jou de Leie in Kortrijk?

“De Leie verbindt Gent met Kortrijk, en deze mooie rivier laat me dus thuiskomen in twee van mijn favoriete steden. Het aanstellingsfilmpje waarbij ik de zin ‘ik ben de wereld rondom mij’ liet doorfluisteren door Kortrijk kon dus op geen betere plek beginnen dan bij de Leie.”

Waarmee wil je dit gesprek afronden?

“Ik kijk er naar uit om de ‘Echo’ van Kortrijk te mogen zijn, samen met het Lettercollectief. Ik hoop veel Kortrijkzanen te mogen ontmoeten op 20, 21 en 22 maart 2020 tijdens Memento.”

De 28-jarige schrijfster Anneleen Van Offel is geboren in Antwerpen maar woont in Gent. Ze studeerde Woordkunst aan het Koninklijk Conservatorium van Antwerpen. Van Offel schrijft momenteel aan een debuutroman ‘Hier is alles veilig’ voor Uitgeverij Lebowski en publiceert regelmatig kortverhalen, poëzie en columns in literaire tijdschriften. Ze is zelf redacteur van het toonaangevende literaire magazine Deus Ex Machina en programmator van De Sprekende Ezels in Gent. Momenteel is ze Letterzetter van Kortrijk. Ze houdt van reizen, presenteren, modereren, teksten inlezen en vooral schrijven.