Laffe gasaanval doodt moeder met zes kinderen in Ooigem

Het einde van de Eerste Wereldoorlog nadert. In oktober 1918 worden de Duitsers verdreven, ook in onze gemeente. Maar de Duitse troepen vertrekken niet vooraleer ze eerst nog een gemene gasaanval uitvoeren op de schuilkelder van café De Ster in het centrum van Ooigem.

Rudy Verbrugghe van de heemkundige kring Juliaan Claerhout heeft jaren geleden veel opzoekingswerk rond WO I gedaan. “Er is weinig geweten over de bevrijding zelf. Er is ook weinig beeldmateriaal. Enkel de onderpastoor van Ooigem en de onderpastoor van Sint-Baafs-Vijve noteerden enkele korte zinnetjes over de verdrijving van de Duitsers”, weet Rudy.

“De Duitsers moeten enorm gefrustreerd geweest zijn”

Maar hij kent wel het trieste verhaal van August Verbrugghe en zijn familie. “August was soldaat aan het front terwijl zijn vrouw Stephanie Vandenabeele instond voor de opvoeding van haar zes kinderen. De Duitsers werden beschoten van over het water. Ze voelden dat ze in het nauw gedreven werden en maakten zo veel mogelijk slachtoffers. Helaas ook in Ooigem. Alle burgerslachtoffers vielen in de tweede helft van oktober 2018, door één gasaanval”, geeft hij aan.

Vloek

Overal bleken er schermutselingen te zijn en de burgerbevolking liep groot gevaar. Samen met haar zes kinderen ging Stephanie schuilen in de kelder van café De Ster in het centrum van Ooigem. “Op 19 oktober wierpen Duitsers een stikgasbom op de kelder. Het gas verspreidde zich over de ruimte. Twee kinderen stierven ter plaatse terwijl Stephanie te voet in een kruiwagen naar Lendelede gebracht werd. Helaas kon geen hulp baten voor het gezin. Stephanie en haar zes kinderen stierven allemaal. August was in Poperinge aan het front en wist van niets. Het is een heel triestig verhaal, want hij heeft zijn jongste zoon nooit in het echt gezien.”

August kon de draad weer oppikken en huwde met zijn tweede vrouw, Elisa-Zulma Vandemeulebroucke. Zij kregen samen één zoon, Alfons. “Het leek wel of er een vloek rustte op de familie Verbrugghe. August en Elisa-Zulma werden omver gereden door een auto. Alfons verdronk na een ongeval”, vult Rudy aan.

Dubbel gevoel

Waarom de Duitsers nog zo veel terreur zaaiden, weet Rudy niet. Ook zijn collega’s van de heemkundige kring Geert Eeckhout en Monique Claerhout hebben er het gissen naar. “Volgens mij is het puur sadisme. Je voelt dat je in het nauw gedreven wordt, maar je probeert toch nog onschuldige burgers te doden. De Duitsers moeten heel gefrustreerd geweest zijn”, schat Geert in. Niet enkel het gezin Verbrugghe werd getroffen door de gasaanval. In totaal kwamen 22 Ooigemse burgers om het leven door de gasaanval. “Tijdens de vier jaar oorlog viel in Ooigem geen enkel burgerslachtoffer. Enkel op het einde werden 22 mensen laf vermoord, waarvan één volledige familie. Eigenlijk kunnen we dit niet vatten”, vult Monique aan.

Verder heeft de heemkundige kring heel weinig info over de bevrijding van Ooigem, Sint-Baafs-Vijve en Wielsbeke. Uit notities van onderpastoor Henri Vanryckeghem blijkt dat Ooigem het het zwaarste te verduren kreeg. “Ooigem werd elf dagen beschoten vanuit Desselgem en Waregem, Sint-Baafs-Vijve vijf dagen. De precieze datum van de bevrijding is niet gekend, maar het moet vlak na de gasbomaanslag geweest zijn. Henri Vanryckeghem beschreef een dubbel gevoel toen de Duitsers verdreven waren: dodelijke slachtoffers lagen naast elkaar op een akker, maar de Duitsers waren verdwenen. Hij meent dat het Te Deum op Koningsdag, 15 november, nog nooit zo vurig en gemeend gezongen werd.”

In het centrum van Ooigem werd een vredesboom van de Wapenstilstand geplant. “Die boom staat er nu nog, vlak naast de frituur aan de rotonde van de gemeente”, zegt Rudy. Toch werd 1918 een compleet rampjaar voor onze gemeente. “De Spaanse griep heerste vlak na de oorlog. Hoeveel mensen er stierven, is niet geweten. Pas in 1920 kwam alles wat terug in zijn plooi.” (NVR)