Is zeewier het superfood van de toekomst?

Voor het eerst is Belgisch suikerwier geoogst en aan land gebracht op de Kaai niet ver van de Nieuwpoortse visveiling. Het is het resultaat van een proefproject met het oog op een mogelijke commercialisering van de zeewierkweek. Ingenieur Bert Groenendaal van Sioen Industries uit Ardooie en de Bredense ‘seaweedchef’ Donald Deschagt geloven erin. De culinaire wereld is al gewonnen voor het natuurlijke product (zie pagina 35).

Sinds enkele jaren loopt ongeveer drie kilometer buiten de kust van Nieuwpoort een proefproject voor het kweken van zeewier. Het project kreeg de naam SeaConomy waarin een team van bedrijven, sectororganisaties en overheidsinstanties de krachten bundelen. Samen onderzoeken ze het potentieel van de Vlaamse zeewiereconomie op de economische en ecologische haalbaarheid. De rol van Vlaanderen wordt in een bredere Europese context gezien en krijgt subsidies van de Vlaamse overheid en van Europa. POM West-Vlaanderen, Colruyt Group, Brevisco dat onder meer dagverse garnalen uit de Noordzee aanvoert en Sioen Industries uit Ardooie zijn de belangrijkste spelers. Vooral die laatste heeft een groot aandeel in de zeewierkweek in de Noordzee.

We weten het niet, maar zeewier zit nu al in producten zoals bijvoorbeeld gummibeertjes

Bert Groenendaal, research en development-ingenieur bij Sioen Industries, stond mee aan de wieg van het zeewierproject voor de kust van Nieuwpoort. “Ons bedrijf speelt een belangrijke rol in de commercialisering van zeewier als grondstof. Niet alleen voor de voedingsindustrie, maar ook op vlak van toepassingen in dierenvoeding, biochemicaliën zoals de productie van organische meststoffen en de productie van biobrandstoffen, de cosmetica, de farmaceutische industrie…”, legt Bert Groenendaal, van geboorte Nederlander, maar al 17 jaar woonachtig en werkzaam in België, uit. “Bovendien groeit zeewier erg snel. De kweek op grotere schaal heeft ook een positief effect op het ecosysteem, want het absorbeert afvalstoffen van viskwekerijen. En vissen en schaaldieren vinden er een veilige ‘woonplaats’. Het project in Nieuwpoort is een testfase in het kader van Value@Sea. Op de oogst van vandaag gaan we verdere analyses en onderzoek uitvoeren en kijken in hoeverre de kweek op grotere schaal rendabel gemaakt kan worden.”

Twee tot drie meter lang

“Bij Sioen wordt veel onderzoek gedaan naar toepassingen van technisch textiel”, gaat de ingenieur verder.

“We vroegen ons op een bepaald moment af of we iets konden betekenen op vlak van de productie van biobrandstof. Er bestaat al zoiets als brandstof op basis van mais, maar uiteindelijk kwamen we bij zeewier terecht. Samen met een aantal partners kregen we 3,4 miljoen euro financiële steun van de Europese Unie en het consortium @Sea was geboren. We ontwikkelden een bijzonder textielweefsel. Kort gezegd komt het erop neer dat we nu aan het wateroppervlak een buizenstelstel van twee lijnen van 50 meter hebben geplaatst. Daaraan hangen drie keer twaalf netten, gemaakt van speciale touwen met een biologische coating. Hierop worden de jonge zeewierplantjes aangebracht. De coating beschermt de plantjes en stimuleert tegelijk de groei ervan. Zeewier kan twee tot drie meter lang worden. Onder het zeeoppervlak tieren de algen en wieren weelderig op de doeken en na amper enkele maanden kunnen we die machinaal oogsten. Dit is een eerste stap, maar het is de bedoeling in een volgende fase uit te breiden tot een oppervlakte van twee tot drie hectare.”

De eerste testen met het Ardooise textiel zijn veelbelovend. Eerdere testen in Noorwegen, Schotland en Ierland leverden per vierkante meter textiel 16 kilo zeewier op. Nu willen de onderzoekers de kweekmethodes verfijnen, zodat in de toekomst per vierkante meter 20 tot 25 kilo wier geoogst kan worden. Er bestaat bovendien zowel winterwier als zomerwier en dus kan in principe het hele jaar rond wier gekweekt worden.

Zeewieren en algen worden vaak als superfood, voedsel dat uitzonderlijk voordelig zou zijn voor de gezondheid, beschouwd. Daarover heeft Bert Groenendaal als onderzoeker en projectontwikkelaar zijn mening. “We merken dat de interesse groeit. Het is niet langer een product dat alleen in Japan geconsumeerd wordt. Feit is dat de oudste mensen in Japan wonen. Met dank aan het gebruik van zeewier en algen als voedsel? We kunnen ons afvragen of er een verband bestaat. Hoe dan ook zijn zeegroenten en algen rijk aan anti-oxydanten, vitamines, eiwitten, jodium… En de toepassingsmogelijkheden zijn legio. Straks rijdt de eerste auto op zeewierbenzine rond. Op vlak van spijsvertering boeken onderzoekers goede resultaten voor wie maag- en darmproblemen heeft. Er is onderzoek naar het effect van zeewier in de behandeling van Alzheimer en de ziekte van Crohn. We weten het niet, maar in feite maken wij allemaal al dagelijks gebruik van zeewieren. Het wordt al gebruikt bij de productie van thee, voedingssupplementen, tandpasta, chocolade, zelfs gummibeertjes…”

Zeeboerderij

Tot slot maakt Bert Groenendaal nog melding van het principe van zeebouw als alternatief voor landbouw. “Tegenwoordig heeft de landbouw het moeilijk onder invloed van de ecologische voetafdruk, de klimaatverandering, enzovoort. Zeeboerderijen kunnen een alternatief zijn. Zo bestaat er al een zeeboerderij in Ronse, die mee in het project Value@Sea stapte. Bij mijn weten is die uniek in de wereld. Seagriculture in plaats van agriculture. Trouwens, Seagriculture vind ik een bijzonder mooie term. Op 25 en 26 september staat een grote zeewier- en seagriculture-conferentie op stapel.”

“Smaakversterker als vervanger van zout”

Elf jaar geleden raakte Donald Deschagt van Le Homard et la Moule in de ban van de zeewiercultuur. Vandaag is het een ware passie. Hij geeft workshops, kookdemo’s, themawandelingen, en experimenteert naar believen met het superfood.

“Wereldwijd zouden er, volgens sommige bronnen, 12.000 verschillende soorten zeewier bestaan”, vertelt Donald Deschagt (56). “Anderen hebben het over slechts negen soorten. In de Noordzee zijn de Atlantische wakame, suikerwier, blaaswier, zee-eik, zeesla, dulse, nori en Iers mos commercieel het interessants. Dit zijn ook de algen en zeewieren die ik in mijn restaurant en bij mijn projecten gebruik. Wat mensen gemakkelijkheidshalve zeewier noemen, is niet hetzelfde als zeegroente. Alles wat onder het wateroppervlak geteeld wordt, zijn algen. Zeegroenten groeien strikt genomen boven het water, vaak op rotsen, tegen golfbrekers… Zoals lamsoor en zeekraal. Het suikerwier dat we oogstten is een alg.”

“Ruim tien jaar geleden besloot ik mij in de wereld van zeewier en algen te verdiepen. Intussen is het voor mij een ware passie. Om de twee dagen ga ik op zoek naar zeewier. Ik vind ze in de Spuikom, in Oostende aan het Oosterstaketsel, of in Nederland of Cap Griz Nez. Mijn oogst verwerk ik op allerlei manieren. Door het te koken in zeewater, in te vriezen, te drogen… Het kan als smaakversterker dienen in gerechten, bijvoorbeeld als vervanger van zeezout. Je kan er ook pesto’s en sausjes mee maken, of chips en knabbelhapjes”, weet de chef. “De mogelijkheden zijn erg divers, maar nog te weinig gekend. Ik zie het als mijn missie om een nieuwe culinaire cultuur te promoten, die gezond en milieuvriendelijk is. Het is mijn grote droom om met een eigen merk van seafoodproducten in het warenhuis te staan”, besluit hij. (MVI)

Bier op basis van zeewier: de SeaKing Noordzeetripel

Na de SeaKing blond met een snuifje zeezout heeft hobbybrouwer Didier Ghevaert nu een steviger variant klaar op basis van, jawel, zeewier. “Een folietje“, zegt hij. “Over een paar weken staan we in Middelkerke op Bier aan zee en ik wou met iets nieuws uitpakken. Dat werd dus een tripel op basis van gedroogd zeewier. Zeewier is nu dé hype.”

Didier Ghevaert uit De Haan heeft een passie voor bieren én de zee: met zijn firma Huisbier bedacht hij eerder al de SeaKing blond dat als special touch een snuifje zeezout bevat. “Niet alleen aan de kust blijft de populariteit van streekbieren toenemen. Dat is overal zo. Maar ik mis soms het verhaal erachter dat de link legt met de streek. In Gent kan je bijvoorbeeld het cuberdonbier Curieuzeneuske krijgen, in Brugge proeven toeristen graag een biertje op basis van chocolade. Wij leggen de link met de zee.”

Als kustbewoner is Didier niet zomaar fier op de zee. Hij wil ons die ook laten proeven. “En zo werd ons eerste biertje geboren: een fris blondje met wat zeezout”, lacht Didier. De SeaKing Noordzeetripel is met zijn 8.5 procent iets steviger, maar smaakt volgens Didier wel even verfrissend. “Gebrouwen met gecertificeerd zeewier van bij ons. Het bier heeft dus een typische Noordzeesmaak”, knipoogt hij.

Zijn vaste brouwpartner is De Graal uit Brakel. “We experimenteerden met suikerwier; een tamelijk zoet zeewier met een knapperige textuur. We hebben er eerst thee van gemaakt om de toets goed te doorgronden. Verder is er ook Columbushop in verwerkt, een licht bitterhop uit de VS met een rokerig accent”, legt hij uit.

Het definitieve resultaat heeft Didier zelf nog niet geproefd. Het bier komt pas vandaag (vrijdag, red.) uit de warme kamer. “Er is duizend liter in de maak. Op goed geluk, maar de mensen van De Graal zijn echte biertovenaars. Ik heb er alle vertrouwen in.”

Proeven

De SeaKing Noordzeetripel met zeewier wordt zaterdag 1 juni voorgeproefd op het Bierfestival Wenduine, de grote voorstelling vindt plaats op het bierweekend (14-15-16 juni) Bier aan Zee in Middelkerke. Ook op Bierjutterij, het bierproeffestival op het Oostendse Pauluspleintje, zal het zeewierbier te vinden zijn. (WK)

“Mijn moeder maakte eiersalade met hijiki”

Matthias Maertens en zijn vrouw Sofie Billiet combineren in M Bistro in de Potterstraat in Nieuwpoort hedendaagse gastronomie met een huiselijke sfeer. In zijn keuze van grondstoffen zweert de chef bij lokale streekproducten, ook zeewier.

Hij koos in eerste instantie voor een opleiding sociaal werk, maar merkte algauw dat het zijn ding niet echt was. Dus trok Mat-thias Maertens een jaar lang naar de Koksijdse Hotelschool om de knepen van het vak in avondonderwijs te volgen. Een wijze beslissing. Vandaag staat hij samen met zijn vrouw en twee medewerkers in de keuken van zijn eigen gastronomische restaurant. In het prille bestaan van zijn zaak haalde hij een Michelinster binnen.

Creatieve seizoenskeuken

De jonge chef heeft een duidelijke visie op zijn vak en zijn zaak. “Ik ga mij niet profileren als een seaweedchef, daarvoor weet ik er nog te weinig over”, zegt hij eerlijk. “Maar dat betekent niet dat ik er niet voor open sta. Mijn moeder maakte destijds een eiersalade met hijiki (een bruinwier, red.). De variëteiten en mogelijkheden zijn eindeloos, het lijkt me bijna een vak apart. Zelf gebruik ik wieren en algen garnituur, in een aperohapje of als smaakmaker. We hebben bijvoorbeeld een wakame-salade op de kaart. Ik houd van een creatieve seizoenskeuken en laat me daarbij leiden door wat er in mijn kruidenbakken groeit.”

“Ik wissel mijn menu om de vijf, zes weken. Daarbij kunnen onze klanten kiezen voor vlees, vis of zelfs vegetarisch, maar altijd zweer ik zoveel mogelijk bij streekproducten. Als blijkt dat in de toekomst zeewier uit de Noordzee, en dan nog wel uit Nieuwpoort, in de handel komt, dan sta ik daar beslist voor open. Vis uit de Noordzee geniet mijn voorkeur, hetzelfde voor streek- en tijdsgebonden groenten en fruit. Dus als de Noordzee algen en zeegroenten voortbrengt, laat maar komen.” (MVI)