“We mogen kinderen niet in gevaar brengen”: West-Vlamingen zijn kampioen in vechtscheidingen

“Zwijgen en voortdoen”, de wijsheid waar de West-Vlaming zichzelf vaak om prijst, blijkt nefast te zijn als het tot een relatiebreuk komt. Vooral voor de kinderen dan, die slachtoffer zijn van ouders die zo diep in het conflict zitten dat een omgangsregeling onhaalbaar lijkt. Met maar liefst 388 ‘complexe relatiebreuken’ op zo’n 1.500 Vlaamse dossiers spant West-Vlaanderen de trieste kroon. “West-Vlaamse gezinnen zijn zeer gesloten, zeker als het over hun problemen gaat.”

Met achttien zijn ze in onze provincie, de justitie-assistenten die door de familierechtbank aangesteld worden om een maatschappelijk onderzoek te voeren wanneer ouders na een relatiebreuk zelf niet tot een akkoord komen over de omgangsregeling voor de kinderen. “In 2023 behandelden wij 388 vechtscheidingen, zoals dat in de volksmond heet. De cijfers voor 2024 zijn nog niet compleet, maar minder zullen het er niet zijn”, zegt Inge Van Dingenen, die het team leidt.

Door de jaren heen zag ze die dossiers almaar zwaarder en complexer worden. “Waar het vroeger ging over discussies over welk eten ze bij papa of mama kregen of welke boekentas er moest gebruikt worden, zijn de problemen nu veel complexer. Alleen al door sociale media bijvoorbeeld. Mensen gooien het hele verhaal soms op Facebook – inclusief scheldwoorden of filmpjes van krijsende kinderen – om hun gelijk te halen. Ze beseffen echter niet dat ook hun kinderen, en hun vriendjes, meelezen.”

Kinderen grote slachtoffer

De openheid op sociale media staat in schril contrast met de geslotenheid die Inge ervaart wanneer een justitie-assistent op bezoek moet bij zo’n gezin. “Ik heb jaren in het arrondissement Leuven gewerkt. Daar kom je langs de achterdeur binnen en staat de vlaai bij wijze van spreken klaar. Maar als je een West-Vlaming vraagt of je het huis eens vanbinnen mag zien, kijkt die al raar. Mensen praten hier niet graag over hun problemen, niet met ons maar ook niet met elkaar. Dat is soms al jaren aan de gang en dan zit dat conflict zo diep dat, als het ontploft, het water veel te diep is om nog een regeling te kunnen treffen over de kinderen.” Vooral de beginfase van de breuk kan zeer hevig zijn. “Dan zitten de ex-partners nog volop in het gevecht met elkaar, denken ze alleen aan hun eigen belang. Eigenlijk gedragen ze zich dan als kleine kinderen.”

“Scheidende ouders gedragen zich meer en meer als kleine kinderen”

Inge Van Dingenen

Teamverantwoordelijke justitie-assistenten

Het grote slachtoffer: de echte kinderen. “Wij praten altijd uitgebreid met hen, zowel in het huis van de papa als bij de mama. Daar merken we hoe die ouders met hen omgaan en hoe het kind zich in zijn thuisomgeving bij papa en bij mama voelt. Soms merken we dat die kinderen geïnstrueerd zijn door een van de ouders om dit of dat over papa of mama te vertellen, want dan mogen we naar de McDonalds. Wij zijn natuurlijk opgeleid om dat te doorprikken.”

Zij en haar collega’s proberen een volledig beeld te krijgen van het gezin en gaan ook in gesprek met de omgeving. “Helaas botsen we ook daar op een zwijgcultuur die in West-Vlaanderen nog groter is dan elders. Dan neem je contact op met een CLB (Centrum voor Leerlingenbegeleiding, red.) en dan zeggen die doodleuk dat ze blij zijn dat we contact opnemen want dat ze met een mogelijk geval van kindermishandeling zitten. Tja, waarom wordt dit dan niet zelf gemeld, denken wij dan. De zorg voor de veiligheid van de kinderen is een gedeelde verantwoordelijkheid. West-Vlamingen, en zeker wie met kinderen werkt, moeten sneller hun mond durven opendoen.”

Magisch recept

Soms kijkt het team van Inge, maar ook hun collega’s in de rest van Vlaanderen, ook aan tegen een muur van beroepsgeheim. “Zo hadden we een case van een kindje dat blijkbaar aan de therapeut had verteld dat ze domme dingen zou doen als ze terug naar papa moest. Die therapeut deelde die info niet met ons. In de omgangsregeling werd uiteindelijk ook bezoek aan de papa voorzien en dat kind heeft een zelfmoordpoging ondernomen. Dit soort toestanden is schrijnend. Veel hulpverleners denken dat zij het magische recept in handen hebben om de problemen van hun cliënt op te lossen maar weigeren hun informatie te delen. Ik droom ervan om in dossiers van complexe relatiebreuken met de hulpverlening, de politie en alle mogelijke relevante partners aan tafel te kunnen zitten, gedekt door een gedeeld beroepsgeheim. Alleen zo kan je een volledig beeld krijgen van dat gezin en de beste oplossing zoeken voor de kinderen. Nu vallen misschien foute beslissingen omdat beschikbare informatie onbereikbaar is.”

Zware job

Elke dag geconfronteerd worden met gebroken gezinnen en kinderen die daaronder lijden, het kruipt ook bij de ervaren justitie-assistenten onder het vel. “Strijdende ouders is één ding, maar ook het omgekeerde zien we meer en meer. Ouders die na een relatiebreuk hun kinderen niet meer willen zien, die een nieuwe partner hebben waarmee ze dan een nieuw kind maken om de liefde te bezegelen. Ik heb een collega die, na jaren de zwaarste misdadigers te hebben begeleid, eens bij ons wou komen werken. Die mens is moeten stoppen. Hij kon het niet meer aan om na een huisbezoek de deur dicht te trekken en kinderen in de miserie te moeten achterlaten. Maar dat is de realiteit.”