Ze wéét dat er commentaar gaat komen. Botte of giftige reacties. Maar toch is Leen Dendievel (39) vastbesloten om niet langer te zwijgen in haar nieuwste boek ‘De zin van een kind’. Over waarom ze geen kind wil, over de druk die vrouwen ervaren en… haar abortus, lang geleden. “Ik had volgend jaar een kind van 20 gehad. Dat is iets waar ik nog elk jaar aan denk. Maar spijt? Nee.”
We zitten in de hoek van een café, waar Leen bevlogen praat over haar boek – het duurt tien minuten vooraleer we aan de eerste vraag komen. Over de getuigenissen die haar verrast hebben, over de hechting die zo belangrijk is tussen ouder en kind. Net op dat moment krijgen we even het gezelschap van enkele spelende kinderen. Ze stopt, glimlacht lieflijk naar de kinderen en buigt zich naar de opnamerecorder. “Nog even meegeven voor alle duidelijkheid: ik haat kinderen niet.”
Wie Leen ook maar een beetje kent, twijfelt daar geenszins aan. Het is zowat de enige bekende West-Vlaming die al jarenlang voor elk interview oprecht vraagt hoe het met de kinderen gaat. Hoewel ze zich al vaak uitgesproken heeft over het niet hebben van een kinderwens, is De zin van een kind een bij momenten brutaal eerlijk maar genuanceerd boek, dat echt elk facet van een kinderwens belicht. En dus geenszins oproept om niét aan kinderen te beginnen. Integendeel. “Want als er iets is waar ik niet van hou is het zwart-wit. Er zitten heel veel kleuren in een doos kleurpotloden. Je moet ze gewoon willen openen.”
Je hebt lang getwijfeld of je dit boek zou schrijven. Waarom?
“Omdat ik dacht alles al gezegd te hebben in Kinderwens (een VRT-docureeks die verscheen in het voorjaar van 2020, red.). De vraag bleef maar komen om er iets meer mee te doen. Maar ik had het zo gehad met dat onderwerp. Een tijd geleden had ik nog maar net nee gezegd, of de dag erna passeerde het onderwerp weeral, net toen ik buiten naar de sterren zat te kijken. Ik heb mijn telefoon genomen, nam notities en ben beginnen schrijven. En ik ben niet meer gestopt. (denkt na) Ik word veertig dit jaar en het is duidelijk: ik heb nog reizen te maken, rollen te spelen, boeken en scenario’s te schrijven. Straks hoeft het zeker niet meer.”
Had je het gevoel dat je je moest verantwoorden, want het is geen geheim dat je al vaak de vraag hebt gekregen?
“Nee. Het was ook geen therapeutisch boek of zo. Ik had wel het gevoel dat ik nog niet alles verteld heb. Ergens was ik klaar om ook de rest te vertellen, de scherpe randjes te tonen die ik in Kinderwens niet kwijt kon. Ongecensureerd en genuanceerd, maar het bevat ook veel humor.”
“Mijn boek is er ook voor alle vrouwen in de abortuskliniek. Die zitten daar niet voor het plezier, hé”
Uitspreken dat je geen kinderwens hebt, is iets dat haast automatisch vragen oproept in onze maatschappij.
“Terwijl je niets moét. Het enige wat mensen moeten doen, is doen wat ze willen. Zo praat Dirk Draulans over hoe die biologische klok eerder een maatschappelijke klok is en zegt Dirk De Wachter hoe je zowel egoïstisch of altruïstisch kan zijn in de beide keuzes. Je kan stellen dat je met een kind de toekomst van de wereld verzekert, en ook dat je het beter niet doet als je kijkt naar het klimaat en de staat van de wereld.”
Je laat mensen aan het woord die heel bewust kozen, of juist niet, maar ook mensen die geen kinderen kunnen krijgen of zelfs spijt hebben.
“Ik wilde dat iederéén zich aangesproken zou voelen, zonder iemand aan te vallen. Dat is naar mijn aanvoelen ook gelukt. (denkt na) Ik wilde vooral eerlijk zijn. Onlangs hoorde ik iemand zeggen dat ze beter nooit kinderen had gehad. Iedereen heeft die gedachte wel eens gehad, maar haast niemand durft dat uitspreken. Bovendien kan je dat zeggen en tegelijkertijd ook je kind zielsgraag zien. Dat doet daar geen afbreuk aan.”
Sommige mensen zouden net beter zwijgen. Dat dacht ik ook toen ik die anonieme reactie las op Instagram, die trouwens ook in jouw boek voorkomt: ‘Al eens aan kindjes gedacht?’.
“Of veel tijd heb je niet meer. Staan mensen er wel bij stil dat je dat evengoed kan zeggen tegen iemand die misschien al jaren probeert? Maar in mijn of ons geval is dat een heel bewuste keuze. Ik wil niet zwanger zijn. Ik voel het gewoon niet. Punt.”
Je was het ooit wel. In het boek vertel je onomwonden dat je behoort tot die één op vijf vrouwen die ooit een abortus onderging.
“Ik voelde dat ik dit ook moest vertellen, ik was er klaar voor. Ik wil niet die BV zijn, maar het is iets dat mijn leven mee gevormd heeft, ja. Ik wil het ook vertellen voor alle vrouwen die in de wachtkamer zitten van de abortuskliniek. Soms alleen, soms zonder dat iemand het weet. En omdat veel mensen kampen met een nodeloos schuld- of schaamtegevoel, dat ze daardoor vinden dat ze later geen kinderen meer verdienen.”
(lees verder onder de foto)
Er huist nog een huizenhoog taboe op abortus.
“Ik las onlangs een interview met actrice Katrien De Ruysscher, die vertelde dat je je mond moet opendoen als het kan helpen. Ik weet nog toen ik mijn angstaanvallen had, dat ik dacht dat ik de enige was. Als je nu ziet dat er meer dan 25.000 exemplaren van Asem verkocht zijn… De enige getuigenis over abortus van een bekend persoon was die van Chris Lomme (vijf jaar geleden ontstond er heel wat beroering na een artikel in Knack, red.). Zij komt uit een tijd waar daar simpelweg niet over gesproken werd en vandaag ligt dat nog altijd moeilijk. Natuurlijk ben je daar niet trots op. Maar met mijn verhaal – ik had simpelweg pech want ik heb wel degelijk anticonceptie gebruikt – wil ik duidelijk maken dat het echt iedereen kan overkomen. Om welke reden dan ook dat je daar zit, het is niet jouw schuld. Het kan zomaar gebeuren. Maar ik zat er toen ook mee, ja.”
Dat is iets wat je ongetwijfeld meedraagt.
“Ik had volgend jaar een kind van 20 gehad. Dat is iets waar ik nog elk jaar aan denk.”
Met welk gevoel gaat dat gepaard?
“Geen spijt als je daarop doelt. In die maand sta ik erbij stil en denk ik eraan: hoe had mijn leven er uitgezien? Dat is hetzelfde als denken: wat als ik met dat lief had verder gedaan? Of niet verhuisd was? Waar had ik gestaan? Die gedachte is wel ingrijpend. Ik ben zwanger geweest. Niet lang. Maar ik ben het geweest. Punt. Als ik ooit voor kinderen was gegaan en bij de dokter had gezeten, had ik het nooit over mijn lippen kunnen krijgen om te zeggen dat dit inderdaad mijn eerste kindje was. (stil) Waar ik het meest moeite mee heb, is dat er tal van koppels alles aan doen om kindjes te krijgen zonder dat het lukt, terwijl ik dan met een vingerknip beslis… Dat kan mij wel raken. Het is niet voor niets dat ik twee hoofdstukken wijd aan schuld en schaamte. Ik vind het belangrijk dat ik het vertel. In de televisieserie Grey’s Anatomy hebben ze de hele zaak Roe vs Wade verwerkt, en zegt een dokter dat ze zich erased voelde. Uitgegomd. Ja, dacht ik. Dat is alsof ik moet zwijgen, maar ik wil het niet meer.”
In de VS werd vorig jaar het recht op abortus teruggeschroefd, waardoor bepaalde staten letterlijk een halve eeuw terugkeerden in de tijd. Hoewel velen pretenderen dat ze het leven vooropstellen, kan niemand zich van de indruk ontdoen dat het een aanval is op het zelfbeschikkingsrecht van een vrouw.
“Straf, hé. Toen die berichten verschenen, wilde ik ze ook delen, maar ik durfde niet. Misschien gingen mensen vragen stellen, dacht ik. Maar ik kon niet tegen dat gevoel. Mensen die mij volgen, volgen mij om wat ik vertel. Ik ben geen influencer, ik heb een échte account. Dan wil ik de mensen ook niet voorliegen of zaken verzwijgen.”
“Ik word straks 40. Het kan me geen bal meer schelen wat een ander denkt over mij”
Hoe reageerde je omgeving toen je aangaf dit naar buiten te brengen?
“Ze zijn er zich bewust van, ook dat er commentaar kan komen. Want ik weet dat dat zal komen. Toen Linde Merckpoel een filmpje maakte over een abortuscafé, heb ik bewust niet naar de reacties gekeken. Maar ik ben er zeker van dat er altijd meer positieve reacties zullen zijn dan negatieve. Ik omring mij ook met goeie mensen op dat vlak. Bovendien moeten mensen erbij stilstaan dat het evengoed ook hun moeder, zus of tante overkomen is. Of dat je als man misschien ooit een wilde nacht beleefde in Lloret de Mar, maar nooit hebt geweten dat het meisje een tijdje later in de kliniek zat.”
In het boek schrijf je het gesprek ook neer dat je daarover had met je man en je moeder. Straf.
“Ik heb het indertijd niet gezegd aan mijn moeder. Omdat ik wist dat ze mij misschien zou overtuigen om het niet te doen, maar ze zou me wel met open armen ontvangen hebben. Dat zegt ze ook, zelfs als moeder van drie. Toen ik het verteld heb, was dat met een klein hartje, ja. Ook nu. Maar ik heb niets meer te verbergen. Nog eens: ik word straks 40 en het kan me geen bal meer schelen wat een ander denkt over mij.”
Je gaf eerder aan dat je bij ‘Asem’ overstelpt werd met berichten van mensen in een gelijkaardige situatie. Ben je daar nu op voorbereid? Want die verhalen komen ongetwijfeld stevig binnen straks.
“Ik ben me daar heel bewust van. Omdat ik zelf geen voorbeeld had in de media, omdat ik zelf niet echt een aanspreekpunt had. De mensen die het wel wisten en geluisterd hebben… die vergeet ik nooit meer. De tijdsgeest is er. Kijk maar naar die vlog van Linde of de reeks De Club.”
(lees verder onder de foto)
Nu het boek er ligt, voelt dat aan als een opluchting?
“Toch wel. Ik had het verhaal van die abortus ook bewust niet eerder verteld tegen mijn uitgeverij. Ze wisten het pas toen ze het lazen. Omdat ik wilde dat ze onbevooroordeeld reageerden. En weet je, we zijn mensen, hé. Soms is de ratio ver weg, in de volle passie. Ik ben wel blij dat ik niet onveilig heb gevreeën, dat kunnen ze me nu zeker niet verwijten. Maar als we allemaal eens diep in ons hart kijken: wie heeft er achteraf nog nooit met de poepers gezeten? (op dreef) Maar eigenlijk maakt het ook niet uit waarom je die keuze maakt. Er is geen enkele vrouw die daar graag zit, hoor. Ik ga ook liever shoppen voor een paar schoenen.”
Ga je hiermee ook lezingen geven?
“Ja. Straks is er Boektopia, en vanaf 11 november ben ik te zien in Achter de schermen van Eén Zee, waar we in het voorjaar mee toeren. Maar volgend jaar wil ik wat meer leven. Het is al heel druk geweest.”
Een mens vraagt zich inderdaad af hoe je dat met kinderen zou doen…
“Ik schrijf het ook in mijn boek: mijn leven is goedgevuld en ik heb ook verantwoordelijkheden. Andere misschien, maar tegelijkertijd ook heel zinvol. Mijn man begeleidt steeds vaker jonge mensen en ik ben blij dat ik zoveel mensen kan raken en inspireren met wat ik doe, met mijn boeken of op scène. Dat is in zekere zin ook heel erg… ja, zinvol.”
‘De zin van een kind’ van Leen Dendievel, uitgegeven bij Horizon, 272 pagina’s. Leen stelt haar boek ook voor op zondag 5 november om 13.30 uur op Boektopia in Kortrijk.
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
