Evy Gruyaert: “Ik vind het boeiend om mezelf in kaart te brengen”

In tijden van torenhoge energiefacturen, internationale politieke spanningen en een opeenstapeling van crisissen lijken termen als een positieve mindset, energieboost of zelfzorg erg loze begrippen. Meer nog: het leven lijkt soms meer op ‘start to panic’ dan ‘start to feel great’. Maar dat is niet zo als het van Evy Gruyaert afhangt. Met een nieuw boek en kledinglijn is ze vastbesloten Vlaanderen een hart onder de riem te steken, zonder zweverig uit de hoek te komen. “We lopen onszelf te pletter. En onze kinderen ook. Maar het is geen wedstrijd.”

“Goed bezig, mama!” Haar dochter moedigt Evy aan om hoger te springen op de trampoline voor de foto. Evy glimlacht breed. Aan energie ontbreekt het haar nog steeds niet, al is het een pittig najaar geweest. Met dank aan een boekvoorstelling, de opnames voor een nieuw seizoen van Stukken van Mensen en nog enkele intense opdrachten, ondanks een stevige migraine die haar het merendeel van de periode dreigde te vloeren. Ze steekt niet weg dat ze onlangs weer eventjes moest resetten, en stilstaan bij wat echt belangrijk of noodzakelijk is. “Maar ik ben geen moedeloze mens. Ik kom altijd terug, als onkruid. Positiviteitsonkruid.” (lacht)

Het boek ‘Start to feel great’ zat er al een tijdje aan te komen, zeg je.

“Het kwam echt vanuit mijn leefwereld. Mijn angsten, migraine… ik ging op zoek naar de oorzaak daarvan. Want medicatie mag dan wel helpen – en ik ben blij dat het bestaat maar het is slechts een pleister op de wonde. Vroeger werd daar lacherig over gedaan, maar ik ben overtuigd dat lichaam en geest écht aan elkaar vasthangen. Veelal hoor je dat het in de familie zit. Hoewel dat zeker voor een stuk zo is, toch kan je veel meer controleren wat er zich ontwikkelt of niet. Ontwikkelt het zich of wordt het getriggerd? Die vraag stellen vind ik fascinerend.”

De laatste jaren groeit in elk geval steeds meer het besef dat we te snel aan het gaan zijn.

“Ik krijg dagelijks berichtjes van mensen via Instagram, of word aangesproken tijdens mijn dagelijkse wandeling of in de supermarkt. We moeten zoveel kunnen…”

Zegt zij die al zoveel doet…

“Dat is waar. Maar ik probeer daar veel bewuster mee om te gaan dan vroeger. Dat was ook mijn betrachting met het boek.”

Was het de bedoeling om mensen wakker te schudden?

“Niet zozeer, maar net als alle andere start to’s is het vooral een duwtje in de rug. De mensen goesting geven om bewuster bezig te zijn. Met lopen, yoga of zichzelf. Zonder dat het weer een gigantisch extra moéten is. Door mijn persoonlijk en hopelijk herkenbaar verhaal te vertellen, en experts aan het woord te laten, wil ik aantonen hoe je dicht bij jezelf kan blijven, ondanks de vele borden die je in de lucht moet houden. Dat zie je bijvoorbeeld ook in veel thuissituaties. Ik wil niet veralgemenen, maar laat ons eerlijk zijn: ondanks de emancipatie en mannen die hun verschrikkelijke best doen, komt het in veel heterogezinnen toch nog heel vaak neer op de vrouw. Zij moet zien dat de kousen van de kinderen te klein zijn geworden, dat ze die dag sportdag hebben of dat er klaaskoekenverkoop is op school. Leve de emancipatie, maar het voelt alsof we er nóg een fulltimejob hebben bijgekregen.”

Mentaal is het pittig. De coronacrisis heeft er ingehakt en we waren daarvan amper bekomen of daar kwam de oorlog in Oekraïne al met in het kielzog een energiecrisis.

“Het blijft maar komen, hé. Het is op zo’n moment inderdaad niet simpel om dicht bij jezelf te blijven. Maar wat wel nuttig is, is om eens stil te staan bij wat je allemaal denkt en hoé je denkt. Durf eens eerlijk naar jezelf te kijken, zonder te oordelen, beoordelen of te veroordelen. Het klinkt misschien zweverig, maar ik probeer echt bewust te zijn. Niet de versie te zijn die andere mensen verwachten, maar de versie die ik wil zijn. Ik ben geen topmodel, topsporter of topdiëtiste. Ik probeer gewoon goed voor mezelf te zorgen. ”

Heb je ooit het gevoel gehad in een vakje geduwd te worden?

“Tuurlijk, net als iedereen, denk ik. Ik ben super beschermend opgegroeid, en opeens kwam ik van het landelijke Meulebeke terecht in de hoofdstad, waar ik ook nog eens als omroepster voor de televisie ging werken. Ik werd als een pop kleren aangedaan, mijn haar en make-up werd er gedaan en voilà… we verwachten dat je dit zegt, dat doet en je zo gedraagt. Alles wat je toen deed, werd met een vergrootglas bekeken. Toen was het not done om over de echte dingen des levens, zoals mentale gezondheid, te praten. Of je kwetsbaar op te stellen, omdat je direct veroordeeld werd. Nu is dat gelukkig serieus verbeterd. Ik heb daar zelf moeten in groeien.”

Durf je nu zeggen: ‘fuck you’, ik doe mijn zin?

“Ik ga dat niet zeggen, maar ik denk het soms wel eens. (grijnst) Ik ben ervan overtuigd dat hoe meer ik ben wie ik ben en dingen doe die bij mij passen, hoe meer dat het klopt en hoe meer mensen dat ook ervaren als geloofwaardig. Wat niet wil zeggen dat ik me in al die jaren nooit geamuseerd heb, integendeel. Maar het voelt toch anders nu. Beter. Echter.”

Is dat sinds je kinderen hebt of minder tv doet?

“Ik kan er geen vast moment op kleven. Ik denk dat ik door een aantal fases van het leven moest. Mijn generatie is ook opgevoed met het idee: doe wat van je gevraagd wordt en zorg dat ze content zijn. Zwijg maar. Dat probeer ik nu wel anders te doen.”

Het is ook een uitdaging om dat vandaag te doen naar kinderen toe: je wil dat ze dicht bij zichzelf blijven en toch ook luisteren.

“Dat is dansen op een slappe koord, ja. En de ene keer lukt het beter dan de andere keer. Natuurlijk verwacht ik dat mijn kinderen beleefd zijn en manieren hebben, maar ik wil vooral dat ze zichzelf niet verloochenen. Ze moeten niet worden wat ik van hen verwacht, laat staan anderen.”

Even advocaat van de duivel spelen: vroeger had wel als voordeel dat het veel duidelijker was.

“Het leven is veel complexer geworden, inderdaad. Ik had het er nog over met mijn ouders, die zeiden dat hun werk lastiger was. En dat is waar, maar vooral op fysiek vlak. Zij kwamen thuis en er was geen gsm, geen mail. Niemand verwachtte van hen dat ze nog berichten zouden beantwoorden. Ze moesten niet constant aan staan. In dat opzicht is de wereld veel sneller gaan draaien. Je moet alert zijn om nog genoeg energie over te hebben op het einde van de dag. Voor de kinderen geldt dat ook. Vroeger had je papieren huiswerk, nu speelt er zich ook nog van alles online af.”

En waag het niet om hen niet én naar de tekenschool te sturen én naar de jeugdbeweging én hen een sport te laten beoefenen.

“Exact. We lopen onszelf te pletter. En onze kinderen ook.”

Moet je het af en toe zelf nog eens lezen, je boek?

“Ja. (lacht) Natuurlijk verval je soms ook in oude ingeslepen patronen, zeker op momenten dat je minder energie hebt of je minder in je vel voelt.”

Je vraagt ook wel best veel van jezelf: je hebt met Malice een juwelencollectie, een kledingcollectie bij JBC…

“Ik hoor het vaak: niet moeilijk dat je zoveel last hebt van migraine of kan je niet één gewone job doen, maar ik ken mezelf. Als ik dat zou doen, krijg ik misschien meer migraine. (lacht) De zaken die ik doe, zijn zaken waar ik energie van krijg. Het voelt niet aan alsof ik veel van mezelf vraag, omdat ik er meer van terugkrijg dan dat ik er insteek. Ik doe dat soort zaken oprecht graag. Voor mij is dat dé graadmeter om op iets toe te zeggen. Toen JBC kwam aankloppen, bijvoorbeeld. Dat is toch de max? Ik had meteen het idee van happy troopers in mijn hoofd. Mijn vriendin en ik noemen elkaar troopers. Ik wilde daarbij nog wat smileys, comfortabele stoffen… (enthousiast) Dat past helemaal bij mijn boodschap om goed voor jezelf te zorgen. Maar ik vind dat geweldig: dan even bezig zijn daarmee, dan een boek, dan opnames. Dat houdt mij wakker.”

Slaag je er dan wel in om jezelf eens ‘uit’ te zetten?

“Ik heb dat moeten leren, ja. Vroeger dacht ik ook dat mijn mailbox ‘s avonds leeg moet zijn, of alle berichten beantwoord. Maar van wie moet dat? Het is vooral ikzelf die die lat hoog leg, dus probeer ik wat milder te zijn. Het moet niet perfect zijn, ik probeer dat los te laten. Je moet daar wel tegen vechten, want vaak is het ook aangeleerd. Ik ben ooit als kind erg gestraft geweest omdat mijn Zonnekindje na het weekend niet in mijn boekentas zat. Ik weet niet hoeveel uren ik daar op mijn knieën moest zitten, vooraan op die trede. Ik was daar erg van onder de indruk. Dat zijn zaken die je bijhoudt in je archiefkastje, en dat worden je referenties. Je leert het af van mild te zijn. Nu probeer ik heel bewust om na negen uur niet meer op mijn telefoon te kijken. Ik gebruik die nog als wekker, maar als ik opsta blijft die aan de kant liggen tot de kinderen naar school zijn. En als ze weer thuis zijn, is het weer een momentje voor hen. Vroeger dacht ik dat nog te combineren met mails of telefoontjes, maar je wordt op den duur zot.”

Eigenlijk is het te gek voor worden dat je zoiets moet afleren.

“Het is absurd. We worden geboren met alles in handen, dat we dan stelselmatig worden afgeleerd. Omdat we in een mal worden geduwd en we specifiek moeten denken, voelen of zijn. In mijn geval moet ik dan allerlei cursussen volgen om het terug te draaien naar iets wat al perfect in elkaar stak. Stom, hé?”

Is dat de reden dat je regelmatig in de bres springt voor bepaalde zaken, van migraine tot ASS (autismespectrumstoornis, red.)?

“Het is toch elke keer scary, om daarmee naar buiten te komen, hoor. Want je bent snel neergesabeld via sociale media. Maar aan de andere kant toon ik het maar zoals het is. Als er nooit iemand met een iets bekendere kop zoiets durft zeggen, gaat het ook nooit veranderen. Zeker niet als we allemaal maar gaan doen alsof we elke dag in een roze tutu huppelen door een bloemenveld.”

Kreeg je veel reactie toen je je diagnose voor ASS naar buiten bracht?

“Ja, maar het is ook een beetje dubbel. Ik heb niet de bedoeling om naar buiten te komen met het idee: kijk eens hoeveel labels ik heb. Hoogsensitief, migraine, ASS, een angstproblematiek… Het voelt soms aan als een hemd van de scouts, waarop je zoveel mogelijk badges wil verzamelen. Ik denk vooral: heeft iemand er iets aan als ik er iets over zeg? Mocht het vroeger meer bespreekbaar geweest zijn, had ik er misschien zelf iets aan gehad. Ik wil dat erover gebabbeld kan worden, zodat het normaal is. Het is ook oké, denk ik dan.”

Ik wil ze geen eten geven, de mensen op wie je in principe een label kan kleven.

“Vroeger werd het niet zo benoemd. Het is een dulle, een stille… We mogen het alleen niet als iets hips gaan beschouwen. (denkt na) Ik vind het wel boeiend om mezelf in kaart te brengen. Ik heb altijd geweten dat ik iets gevoeliger was, of anders. Maar ik kon er mijn vinger niet op leggen. Waarom hou ik niet van bepaalde zaken en andere mensen wel? Ben ik raar? Mijn huisarts vroeg mij waarom ik dat traject wilde doorlopen, om te zien of ik ASS heb. Je hebt je weg in het leven gevonden, zei die. Maar voor mij was het een soort bevestiging van wat ik al lang wist, een soort geruststelling. En misschien kan het mij extra handvatjes opleveren voor mezelf.”

Begin dit jaar was je nog te zien in ‘Therapie’, een Canvas-programma dat een lans moest breken voor het zoeken van mentale hulp. Misschien denken onze kinderen straks: ‘Hadden jullie daarvoor een televisieprogramma nodig?’.

(knikt) “Ik begrijp het ook. We kunnen niet zomaar van zwart naar wit. We moeten door die vijftig tinten grijs. En ik zie het positief: het kan alleen maar beter worden. We moeten alleen zorgen dat we niet in overdrive gaan. We zagen het ook bij dat loopverhaal. Eerst was het saai, dan weer leuk, dan was je pas een loper als je een marathon liep. Dan moest je die binnen een bepaalde tijd lopen, later was alleen maar een loop in de woestijn nog een uitdaging. Het is geen wedstrijd, dit alles.”

Heb je het gevoel dat je op je plaats zit vandaag?

“Eigenlijk wel. Steeds meer zelfs. Ik ben er nu 43 en dat is een leeftijd waarvan ik vroeger dacht alles op een rijtje te hebben, maar ik ben ook nog altijd zoekende. Ik merk het ook als ik met oudere mensen praat, dat zij dat ook hebben. Maar het maakt het ook boeiend.”

Nog iets om naar uit te kijken: een huwelijk! Was het aanzoek afgelopen zomer een verrassing?

“Ik was compleet verrast, ja. We hadden er al eens over gesproken, maar Frederik had al aangegeven dat hij het wel romantisch zou vinden als we zeventig zouden zijn en een heel leven achter de rug hadden. Dan moet je het ook niet meer vragen, dacht ik. (lacht) Maar nee, ik had het dus niet verwacht. We waren op reis naar Ibiza, en mijn ouders waren daar ook een paar daagjes. Hij heeft het hen de avond ervoor gevraagd. Tijdens een etentje op een heuvel – heel romantisch allemaal – gaf onze zoon een doosje met de ring en ging Frederik op de knieën zitten. Ik had het eerst niet door en was ook te verbaasd om te antwoorden. Ik was wel efkes emotioneel, ja. Vooral omdat de vraag toch uit het niets kwam.”

Al volop aan het plannen?

“Niet echt. Er is ook nog geen datum. Ook al omdat je tegenwoordig waarschijnlijk 16 jaar moet wachten voor er een feestzaal vrijkomt. Maar het hoeft in elk geval niet te groot te zijn. Ik wil vooral dat de connectie tussen ons centraal staat. Het feit dat je na twaalf jaar samen, en twee kinderen, bewust nog eens voor elkaar kiest… Dáár gaat het om. Ik ga mezelf geen druk opleggen, al wil ik ook geen twintig jaar verloofd zijn. We zien wel. Ik wil vooral dat het goed voelt.”

Dat past ook helemaal bij de filosofie van je boek…

“Voilà!” (lacht)