Aan zee met topadvocaat Walter Van Steenbrugge: “Ik drink hier wel eens een biertje met ex-klanten. Moordenaars”

Walter Van Steenbrugge op het strand van Oostende: “Oostende ademt iets speciaals uit. Het licht alleen al. Elke keer weer helemaal anders, ik denk dat het daardoor komt dat zoveel kunstenaars in Oostende wonen.” © Kris Van Exel
Frank Buyse
Frank Buyse Senior writer

‘You love him or you hate him.’ Een langharige zigeuner in toga en vooral de advocaat van de rijken en de bekenden, zo sneert men wel eens. Maar meer nog van de kansarmen: zie artikel 10 van het Verdrag van Europa: de Rechten van de Mens! Hij voelt zich even thuis in rockcafés in Oostende en op Club Brugge als in assisenzalen. Strijder voor YouTuber Acid en tegen machtsmisbruik. Een krijger met vrouwelijke intuïtie, weet zijn vrouw. Wat blijkt? “Ik ben een beetje rebels, ja.” Tot u spreekt topadvocaat Walter Van Steenbrugge. “Weg met de gevangenisstraffen!”

Zo gaat dat met advocaten: geef ze het woord en je bent vertrokken voor een half uur. Zo gaat dat ook met Walter Van Steenbrugge. Je zegt: Welkom in Oostende, en er volgt meteen een bevlogen pleidooi over een wel heel grote liefde – de topadvocaat kocht zes jaar geleden met zijn partner An een dakappartement in Oostende.

“Ik ben hier élk weekend, ik word doodongelukkig als dat eens niet lukt. Ook in mijn jeugdjaren was ik heel graag aan zee, we kwamen altijd voor een maand naar Middelkerke. Maar dé grote liefde dateert van later, van toen An en ik een keer op oudejaarsdag te moe waren om nog iets te doen en we met z’n tweeën naar de Lafayette (populair rockcafé in de uitgaansbuurt van Oostende, red.) trokken. Het was laat in de namiddag, ze waren alles aan het klaarzetten voor oudejaarsavond. Daarna maakten we een lange strandwandeling en ’s avonds reden we terug naar Gent.”

Beste beslissing ooit

“Toén werd Oostende voor ons een begrip. We hebben meteen dat appartement gekocht. De mama van An had weliswaar een appartement in het Zuid-Franse Nice, maar door het vele werk raakten we er toch nauwelijks. Het was echt de beste beslissing van ons leven, ik overdrijf niet. Ik zeg An nóg vaak: hoe zouden wij nu leven zonder Oostende? Ik meen dat, hé. Ik kom meestal al op vrijdag. Dan parkeer ik mijn wagen aan het station in Gent en werk ik nog wat op de trein. Maar dan komt dat moment dat die trein het station van Oostende rond half acht binnen spoort en ik met mijn overvolle boekentas vol plannen en juridische conclusies die ik nog moet maken, als een zwaarbeladen ezel uitstap en An mij op de dijk tegemoet wandelt.”

“En dan legt de baas van Lafayette, waar ik intussen ook wel eens iets voor doe, voor mij Gary Rafferty op, waar ik een grote fan van ben. Op dat moment word ik een andere mens, alle miserie en druk waarmee ik in mijn werk de afgelopen week werd geconfronteerd valt van mij af. Weggespoeld door de zee en Oostende. Ik werk hier tijdens het weekend nog wel een beetje maar dat is met een heel ander gevoel. Ik ga dan lopen langs de waterlijn of fiets al om kwart na zeven naar de Vistrap om verse vis. Om hondshaai, die dan ’s middags al in de pan kan liggen.”

(lees verder onder de foto)

In gesprek met journalist Frank Buyse.
In gesprek met journalist Frank Buyse. © Kris Van Exel

Schoner kan Oostende niet verdedigd worden, toch? De advocaat is nu al niet meer te stoppen. “Oostende ademt iets speciaals uit. Het licht alleen al. Elke keer weer helemaal anders, ik denk dat het daardoor komt dat zoveel kunstenaars in Oostende wonen. En je hebt hier van alles: cultuur, kunstenaars, mensen uit alle windstreken, van allerlei slag ook: marginalen, dronkaards, junks… (glimlacht) Waarbij je je wel eens afvraagt: waar hebben ze die gevonden? Ik hou van zo’n wereld. Ik kom hier ook wel eens klanten van vroeger tegen die ooit een moord hebben gepleegd en weer vrij zijn. En dan drinken we samen een Malheur-biertje. Ik ben ook een dag per week in ons kantoor in Brussel, Oostende heeft dezelfde sfeer als de Marollen. Arno, het volle leven… Niets gekarteld: what you see is what you get.”

“Het andere uiterste van Knokke, al kleeft er ook wel wat Knokke aan Oosteroever, hoe ze er allemaal in het roze of lichtblauw gekleed lopen. Maar het Oostende waar we echt verliefd zijn op geworden is Lafayette, restaurant Belle de Jour, de Vistrap… En de Strandberen, onder voorzitterschap van Willy Wellens (ex-Club Brugge). Eén keer per maand gaan we met mijn beste vrienden onder leiding van Rudy Verkempinck (ex-trainer van onder meer Cercle en Club Brugge, red.) trainen op het strand. Met gewichtjes, interval, duurloop en dan een matchke… Peter Van Den Begin is er ook vaak bij. Kamagurka vroeger ook, maar die komt intussen bijna nooit meer. We zullen zijn lidmaatschap moeten afnemen. (lacht) Dan douchen ze allen bij ons en op het terras met zicht op zee eten we dan verse garnalen en een viske met een wijntje en biertje. Dat zijn mijn beste momenten.”

Sleur

“Ik plan maar weinig in het leven. Elke dag dat ik opsta, kan er iets heel onverwachts gebeuren. Ik vind dat heel fijn en plezant. Sleur vind ik het ergst mogelijke in het leven – ik sterf liever. En met ouder worden, wordt dat nog slechter. Ik werk heel graag, ik wil zeker nog tot mijn 80ste meedraaien. Ik zou hier best kunnen wonen, maar je zal mij niet tussen de andere gepensioneerden op een bankje in Oostende zien zitten. (hand aan zijn oor) Wazegje, Walter? Als mijn gezondheid het toelaat, loop ik op mijn tachtigste nog steeds in mijn toga. Ik moet mijn tegenstanders – en ik heb er veel – desillusioneren: ik wil nog vree lang blijven. Als ik fit kan blijven, moet dat lukken. Met zo’n team, mijn heiligdom en zo’n partner.”

(lees verder onder de foto)

© Kris Van Exel

“Ik verdedig hormonenspuiters, verkrachters, drughandelaars, moordenaars… Ik kom elke dag in de gevangenis, het is mijn leven. En ik wil als advocaat nog elke dag beter worden. Ik vind dat men in de justitie te snel tevreden is. Een beetje zalven, een beetje slaan. De meeste advocaten worden met ouder worden milder, ik niet. Ik wind me nog steeds op als ik zie in welke omstandigheden veel magistraten moeten werken, zo’n belangrijke beslissingen moeten nemen, 35 zaken per dag… En ik heb blijkbaar nog meer energie dan vroeger.”

Atleet

Dat zal dan te maken hebben met een bijna maniakale ascetische levenswijze. Hij oogt ook heel scherp, 78 kilo is het gewicht van een afgetrainde atleet. Niet meteen van een bijna-zestiger eigenlijk.

“Ik ben altijd streng geweest voor mezelf: slechts twee lichte maaltijden per dag, voldoende groenten en vitamines, veel sporten, nooit gerookt, nooit drugs genomen… Toen ik An leerde kennen, had ik haast nog nooit een biertje gedronken. Ik leefde voor de sport (Van Steenbrugge voetbalde 11 jaar bij provincialer Anzegem, red.) en mijn studies. In de 36 jaar dat ik advocaat ben, ben ik hooguit vijf dagen ziek geweest. Ik drink tijdens de week ook geen druppel alcohol. Dat is mijn verantwoordelijkheid als advocaat tegenover mijn klanten, ik wil altijd 100% scherp zijn en 100% ter beschikking staan van mijn klanten. Als ze problemen hebben, moét ik ernaartoe. Ook op zondag.”

Net op zondag wilde een man zogenaamd een aanslag plegen op de Miss België-verkiezing. En net op zondag had Acid hem nodig, na zijn post waarin de YouTuber de Reuzegommers had aangevallen. Dan wordt al snel getoeterd: Van Steenbrugge zoékt de mediatieke dossiers op.

Hij ontkent. “Heel simpel: de zus van die man van de zogenaamde aanslag op de Miss-verkiezing mailde mij op zondag om 10.35 uur met de vraag of ik haar broer wilde verdedigen. Ik was net terug van mijn looptochtje, twee uren later stond ik aan het Brugse gerechtsgebouw bij de onderzoeksrechter. De zaak-Acid: ik zat op restaurant met Björn Soenens (Amerika-correspondent voor de VRT, red.) toen Nathan mij belde. En dan is mijn reactie: enerzijds wel strafvermindering krijgen maar niet worden vernoemd, ís niet oké. Acid wordt trouwens slecht geframed: hij is niet tegen werkstraffen, maar dan moeten die voor iederéén kunnen, ook voor minder zware vergrijpen en kansarmen. Ik volg dat, ik begrijp dat men het over klassenjustitie heeft. Ja, ja en nog eens ja! En weg met het pro Deo-systeem waar kansarme beschuldigden moeten op terugvallen! Met alle respect: als ik vaststel dat in een assisenzaak een eerstejaars stagiair mijn tegenstander wordt, dan weet ik vooraf: die passeert niet! In Amerika worden terroristen bijgestaan door de beste state lawyers! En, wat weinig mensen weten: 70 % van alle gevangenen recidiveren. Dan durf ik zelfs zeggen: weg met de gevangenisstraffen!”

Wegrotten

“Als jurist vind ik dat Acid het recht heeft zijn mening -die door een groot deel van de bevolking en zelfs door de Franse krant Le Monde wordt gedeeld -te verdedigen. Artikel 10 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens van 1950, het is al mijn hele leven mijn leidraad: het recht op vrijheid van meningsuiting! Ik word gelukkig van dat boekje van 76 pagina’s. Daar staat alles in om een maatschappij in welvaart te organiseren. Ik trok al in de jaren 80 met die Rechten van de Mens naar het parlement om te zeggen dat het niet deugt, hoe ons land omgaat met mensen met geestelijke stoornissen die in de gevangenissen wegrotten. En als je mij zou vragen voor welk soort mensen ik al die jaren het meest in de bres heb gesprongen en waar ik het meest fier op ben, dan zijn dat de meest anonieme geïnterneerden.”

Van Steenbrugge mediageil, schei uit, bedoelt hij. Er is ook het verhaal dat hij indertijd op kerstavond een van zijn eenzaamste bajesklanten bezocht. Ook in alle stilte. Want Peter Carlier, veroordeeld tot levenslang voor moord, had zich decennialang tot zijn zelfdoding in 2010 ingezet voor zijn medegevangenen. “En daarvoor verdiende Peter ondanks zijn wandaden respect.”

En zo loopt al het gejoel over zijn BV-zucht van hem af. Het ís ook niet evident voor een advocaat, het statuut van BV – we kennen er die zich daar meer in wentelen. “Ja, Erik Van Looy heeft mij al tien keer gevraagd voor De Slimste Mens ter Wereld. Doe ik dus niet. Ik ga enkel in op uitnodigingen van de media als die betrekking hebben op mijn juridisch werk. Geen tralala aub.”

***

Walter Van Steenbrugge: niet alleen advocaat in talkrijke spraakmakende processen – de moord op veearts Van Noppen, de kasteelmoord, het euthanasieproces, het stikstofdebat, advocaat van Club Brugge, van Wout van Aert, van Acid -, hij blijkt nog meer de advocaat te zijn die strijdt voor de mensenrechten. Niet alleen in eigen land, zijn bedrijf vsadvocaten richtte ook het Turkije Tribunaal op dat opkomt voor de Gülenisten (en dus tegen Erdogan, waardoor de advocaat niet meer binnen mag in Turkije, red.) en Stop Vatican Immunity for Sexual Abuse. En ja, sommige zaken hebben diepe sporen nagelaten.

“Vooral de zaak-Van Noppen (de vier verdachten, waaronder de cliënt van Van Steenbrugge, werden schuldig bevonden, red.) in 2002 was een kantelmoment in mijn leven. Een kantelmoment ten goede dan: het was de start van mijn strijd tegen elke onrechtvaardigheid. Die veroordeling was en blijft zó onrechtvaardig. Het gerechtshof Britselei wordt heraangelegd, maar ik zou er nu nog, met de ervaring die ik heb, elke steen afbreken om dat te bewijzen.”

(lees verder onder de foto)

© Kris Van Exel

Het lijkt geen evidente evenwichtsoefening: het idealisme in Van Steenbrugge en tegelijk zijn verantwoordelijkheid voor vsadvocaten: met kantoren in Gent, Brussel en Barcelona, goed voor 23 advocaten en 11 administratieve krachten. Hij heeft die resources nodig om een optimaal tegengewicht te kunnen vormen voor alle vormen van machtsmisbruik, legt hij uit.

“Zo’n businessmodel met diverse experten is nodig. Weet je wat in justitie de grootste kanker is? Het God-de-Vader-syndroom van veel juristen, die denken alles te weten terwijl we in het beste geval een beetje weten wat de wetten betekenen. Maar de andere disciplines, zoals de wetenschap van de menselijke psyche, daar zijn we helemaal niet in mee. Ik heb samen met Christine (Mussche, al sinds 1988 zijn associé, red.) dan ook heel snel de bedenking gemaakt: hoe is dat toch mogelijk, dat we zo weinig informatie hebben? Daarom komt bij ons bijna elke week een specialist spreken om onze visie te verbreden: neurologie, forensisch onderzoek… In Amerika heeft ook de verdediging politionele machten, ze kunnen detectives aanstellen, ze kunnen met dezelfde middelen vechten tegen de aanklager… Wij hebben dat hier niet.”

Krijgsgevangene

Hij kreeg al van jongs af dat diep ingewortelde rechtvaardigheidsgevoel mee. Het is de reden waarom hij advocaat is geworden. “Mijn moeder was huisvrouw en had al drie kinderen, ik was een achterkomerke. Mijn vader was een ongelooflijk lieve en leergierige man die bij de spoorwegen het hoogste bereikte wat hij kon bereiken. Hij was heel veel ouder, geboren in 1921, en was in WO II als lid van de Witte Brigade zes maanden krijgsgevangene geweest, in Breendonk. Hij reed met zijn fietske van Eine naar De Panne om met morsetekens de geallieerden in Engeland door te geven waar de Duitsers zaten. Buren, collaborateurs, hebben hem verraden.”

“Zo’n man was mijn vader dus. Maar hij heeft daar nooit willen over praten, heeft ons daarvoor altijd behoed. Maar bij elke Belgische driekleur die we op een sportmanifestatie of zo zagen stond hij recht en begon hij te wenen. Dan lachte ik: ga je nu weer bleiten? Maar we kregen wel zijn waarden mee: geen machtsmisbruik, altijd tegen vechten. En net dat machtsmisbruik vind je heel vaak in justitie. En dáárdoor komen veel klanten bij mij terecht. (denkt na) Mijn broer werkte bij de politie en spoorde criminelen op, mijn andere broer had als IT’er een mooie functie maar koos voor de vakbond en kwam op voor mensen die tuchtstraffen kregen. En mijn zus werkte 45 jaar voor zwaar gehandicapten. We kregen het dus van thuis mee: altijd zeggen waar het op staat en strijden voor een betere wereld. En, net zoals Club Brugge: altijd bluv’n goan. (grijnst) Het mooiste moment van afgelopen jaar was toen mijn medewerkers mij zeiden: hier werken beïnvloedt heel gunstig ons privéleven. Allen samen enthousiast vechten tegen machtsmisbruik, dat geeft zoveel energie. Dat is de kern van de zaak. Ik kreeg er bijna tranen in mijn ogen van.”

***

En dan is er nog de steun en vrijheid die hij al dertig jaar krijgt van An. Ze hebben allebei een razend druk leven – An leidt een start-up die zich bezighoudt met een gezonde levensstijl nadat ze jarenlang werkte voor een Amerikaanse multinational, dat helpt. “Maar ontelbare keren heeft An al moeten meemaken dat iets geplands niet doorging, omdat ik plots weg moest voor een arrestatie of zo. Niet één keer gemord. Het is een heel speciale en slimme dame met een heel goede inborst. Ze houdt mij ook met de voeten op de grond. (denkt na) Al is daar weinig gevaar voor.”

(lees verder onder de foto)

© Kris Van Exel

Kinderen waren voor hen nooit een issue. “Een bewuste keuze. En hoe langer onze relatie duurt, hoe beter ze wordt. (grijnst) Al heeft An wel eens haar valies gepakt. Dat hoort erbij. Maar we vinden elkaar altijd terug. Omdat we véél praten en véél delen. En eens een boek uitwisselen… (denkt na) Zo’n goede ouders, zo’n goede vrouw, zo’n goed team, dat maakt je bescheiden. Wat voor geluk heb ik al niet gehad? Ik ben super verwend. Ik heb op ons kantoor een topjuriste van Marokkaanse origine. Op de rechtbank wordt haar dan gevraagd of ze de tolk is?”

Strijder voor het volk en een verbeten vechtjas? Op de site van vsadvocaten staat het volgende: Hij verdedigt in elke zaak alsof het om zichzelf gaat. Hij nuanceert: “Als je ziek bent, wil je toch ook de beste bijstand? Ik zeg ook vaak aan de rechters: je moet beoordelen zoals je zelf zou willen beoordeeld worden.”

Of advocaat van de rijken en bekenden? Wat is het nu? Zijn An liet al weten: you love him or you hate him. Hij trekt zich daar geen bal van aan. “Als je in het stafrecht zit, kom je sowieso een stuk in de belangstelling. Maar men vergeet dat ik het liefst geïnterneerden bijsta. Dáár ligt mijn passie.”

Harde reputatie

Daar is iedereen het wel over eens: rock ’n roll-advocaat, met die lange haren. Hij grijnst: “Ik kreeg laatst wel heel veel berichten: is Acid jouw zoon niet? Nathan zei zelf al: nou man, we lijken op elkaar! Dat lange sluikse haar, ja. Ach, ik heb altijd lang haar gehad. (glimlacht) Al drong An ook wel eens aan om het te laten knippen. Maar ik heb een schitterende kapster in Oostende, ik versta haar nauwelijks. En dan zeg ik: niet veel afknippen.”

Zijn partner heeft er zich al lang bij neergelegd. Dan zijn voor haar kwaliteiten als krijgerschap en vrouwelijke intuïtie belangrijk. “Zei ze dat? Ik heb nochtans de reputatie van keihard te zijn. Maar in alle eerlijkheid: ik begrijp dat niet. Ik word alleen keihard als ik heel duidelijke gevallen zie van machtsmisbruik. Maar emotioneel kan ik al mijn zaken en de daarmee gepaard gaande menselijke miserie heel goed loslaten. Ik slaap alleen slecht als ik het gevoel heb dat ik niet goed voorbereid was of niet goed heb gepresteerd.”

Wat zou hij in dit intense leven nog allemaal willen doen zonder die toga aan zijn lijf? “Nog véél. Reizen vooral. Eens met vrienden een nacht op een vissersboot doorbrengen, bijvoorbeeld.” En supporteren voor Club Brugge, vooral. Hij is ook raadsman van Club en was al betrokken in zaken tegen AA Gent en vóór Anderlecht. Maar: “Ik kan dat professioneel scheiden, ik ben ook nog voor vier andere voetbalclubs raadsman.” Dat Club in de etalage staat, verbaast hem evenwel niet. “Voetbal is business en Bart Verhaeghe is een slimme mens. Misschien is het tijd voor een nieuw hoofdstuk. Met het nieuwe stadion wordt Club misschien echt Europese top?”

Waarom dat nieuwe stadion er maar niet komt, daar weet de jurist alles van. “Dat heeft te maken met de laagdrempeligheid van mogelijke procedures. Dat kan dan wel heel democratisch zijn, er zijn ook mensen die beginnen procederen en dan zeggen: betaal ons zoveel miljoen en we stoppen ermee.”

***

De fotoshoot met de krijger met vrouwelijke intuïtie, lange haren in de koude zeewind, loopt gezwind. Zijn zigeunerbloed is onmiskenbaar. DNA-onderzoek wees uit dat meester Van Steenbrugge voor 48 % Roma-zigeuner is. Grijnzend: “Dat klopt. De meest verguisde zigeunergroep.” Neen, we gaan niet nog even mee naar de Lafayette, we zijn hier om te werken. “Dan bel ik An wel even…”

***

Maar ’s morgens zit hij alweer vroeg aan het ontbijt voor de vaste ontbijtvraag. Het eerbetoon aan Caroline Pauwels, de zo inspirerende VUB-rector en schrijfster van Ode aan de Verwondering die te gast was in de eerste jaargang van Midzomernachten in 2020 en midden de vorige, in augustus 2022, stierf. Wat kan Walter Van Steenbrugge nog kinderlijk verwonderen? Hij moet er toch even over nadenken. Maar we eindigen zoals we begonnen: de advocaat neemt het woord en geeft het niet meer af.

(lees verder onder de foto)

© Kris Van Exel

“Het klinkt een beetje negatief, maar ik blijf me verwonderen dat mensen die geestelijk ziek zijn en een misdrijf plegen, achter tralies zitten in onze rotte, inhumane gevangenis. Dat dit nog kan, met alle mogelijke wetenschappen die we hebben? Terwijl je in een apotheek nog nauwelijks iets moet betalen, zo sterk is de sociale zorg in ons land. Maar voor mensen met een geestelijke stoornis die een misdrijf hebben gepleegd… En het gebeurt nog dagelijks. Jongens toch…”

“Iedereen weet dat Kim De Gelder geestelijk gestoord is en toch moest hij naar assisen, bijna als in een soort circus. Waarbij de media zeiden: hij staat de ouders van die vermoorde kindjes uit te lachen! Terwijl die man zó gestoord was, zijn ouders wilden hem al als kind laten colloqueren. Er zijn zoveel deskundige mensen die de jury hadden kunnen inlichten. Ze verklaarden hem evenwel toerekeningsvatbaar en hij kreeg levenslang. Pas na enkele jaren werd hij dan toch geïnterneerd. Hier worden in het terrorisme-proces de beschuldigden in kooien gestopt, in Amerika zit een terrorist die er tien heeft omgelegd tussen zijn advocaten in burgerkledij, er staat niet eens een politieman naast. Alleen even verderop staan er twee kleerkasten in burgerkledij. Dat noem ik gelijkheid. En dan ben ik maar een beetje een rebel.”