Theo Francken en zijn Brugse poulain Maaike De Vreese: “Het is ofwel de energieprijzen bevriezen ofwel rantsoeneren”

“Sammy Mahdi creëert chaos en wie moet het oplossen? De lokale besturen.” Maaike De Vreese en Theo Francken zijn scherp voor de aanpak van de staatssecretaris. De Vreese is migratiespecialist voor N-VA in het Vlaams Parlement, Francken is haar politieke mentor. Opvallend: Francken pleit voor een bevriezing van de energieprijzen. “Het is dat of rantsoeneren, maar daar is Europa niet klaar voor.”

Café Vlissinghe, de oudste kroeg van Brugge. De eerste meldingen dateren van de vroege zestiende eeuw. Het is de laatste dag van de krokusvakantie. De zon schijnt. Er zijn veel toeristen in Brugge. De oorlog is schijnbaar ver weg. Theo Francken, strak in een blauw pak, is een kwartier te laat op de afspraak. Verloren gelopen, bekent hij. “Ik ken Brugge niet zo goed. Gelukkig kwam ik een gepensioneerde postdirecteur tegen die me graag wou begeleiden. Een héél enthousiaste man. Ik weet intussen zelfs waar Raymond van het Groenewoud woont.” (lacht)

Onze afspraak lag al enkele weken vast. We zouden aanvankelijk praten over het parcours van Maaike De Vreese, de nieuwe topvrouw van N-VA in West-Vlaanderen. Francken is namelijk haar politieke mentor. De Brugse criminologe is haar politieke carrière begonnen op zijn kabinet, toen hij staatssecretaris voor Asiel en Migratie was. Maar toen kwam de oorlog in Oekraïne en de nieuwe vluchtelingenstroom, wat de insteek een ferme draai gaf. For the record: Francken is vandaag federaal parlementslid, De Vreese zetelt in het Vlaams halfrond.

Zal de oorlog voor een nieuwe migratiecrisis zorgen?

De Vreese: “Er zijn al meer dan één miljoen mensen (intussen is er al sprake van 1,5 tot 2 miljoen, red.) op de vlucht. Het is dus al een crisis. Die is voorlopig vooral in de buurlanden voelbaar. Gelukkig is de solidariteit groot. Ik heb een Poolse poetsvrouw. Ook zij is van plan om kleren en speelgoed op te sturen. Maar er zullen ook veel mensen in onze richting vluchten. We moeten daar klaar voor zijn.”

Francken: “Vlak voor ik parkeerde, kreeg ik telefoon van mijn schepen dat een eerste gezin zich heeft aangemeld in Lubbeek. Er zijn veel inwoners die een kamer aanbieden, wat mooi is. Ik draag die solidariteit een warm hart toe. Op lange termijn is dat echter geen oplossing. (op dreef) Het is de regering die moet zorgen voor collectieve opvang en begeleiding. Maar wat doet Sammy Mahdi (de bevoegde staatssecretaris, CD&V, red.)? Ervoor zorgen dat Oekraïners direct papieren krijgen en dus geen asiel moeten aanvragen. Slim gezien van hem, want zo lost hij ook zijn eigen probleem op: zijn asielopvang zit namelijk stampvol door slecht beleid. Hij creëert chaos, maar wie moet het oplossen? De lokale besturen.”

De Vreese: “Dat Oekraïners tijdelijke bescherming krijgen, is een goede zaak. De vraag is of elke vluchteling effectief van Oekraïne komt. Wees maar zeker dat er een handel zal ontstaan in valse Oekraïense paspoorten, want deze zijn momenteel goud waard. De lokale besturen kunnen dat onmogelijk controleren. Het is aan Mahdi om dat in handen te nemen. Hij moet Fedasil inschakelen voor de collectieve opvang en de Dienst Vreemdelingenzaken en de politie voor de screening: deze mensen hebben de nodige expertise.”

Francken: “Hij heeft gekozen voor de vlucht vooruit zonder twee seconden na te denken. Wat zou er moeten gebeuren? Als deze vluchtelingen de Europese Unie binnenkomen, veelal in Polen dus, moeten ze daar gescreend worden en vervolgens eerlijk verdeeld worden over alle lidstaten. Anders bestaat het risico dat ze op termijn allemaal kiezen voor West-Europa. De screening moet gebeuren met steun van de VN en de EU. Als je pakweg vijf miljoen vluchtelingen verdeelt over een regio met vijfhonderd miljoen inwoners, dan is dat één op honderd. Dat moet lukken.”

U zegt eigenlijk: “wir schaffen das.”

Francken: (grijnst) “U zal mij dat nooit horen zeggen, want dat wordt gelezen als een invitatie voor de hele wereld om naar hier te komen.”

Is deze houding niet hypocriet? Voor Syrische vluchtelingen klonk het allemaal veel strenger.

Francken: (zucht) “Dat is spijkers op laag water zoeken.”

De Vreese: “Het klopt ook niet. We hebben ook toen onze verantwoordelijkheid genomen en dag en nacht gewerkt om die mensen op te vangen.”

Francken: “Ik vind dat een vreemd debat. Het is toch normaal dat je je meer betrokken voelt bij een conflict in je eigen regio? Waarom is daar discussie over? Of willen we dat de Arabische oliesjeiks de Oekraïense vluchtelingen opvangen? Neen, toch? Ze willen zelfs geen Syrische vluchtelingen opvangen. Dáár mogen vragen bij gesteld worden.”

Mag wie hier toekomt, werken en school lopen?

De Vreese: “Ja, dat is een gevolg van het tijdelijke statuut. Dat is een goede zaak. Veel vrouwen en kinderen komen hier getraumatiseerd aan. Het is belangrijk dat zij snel kunnen integreren. Let wel: dat wordt een grote uitdaging hoor, zeker voor de scholen. Denk alleen al aan het taalverschil. Ook een probleem is dat Oekraïense rijbewijzen hier niet erkend worden. Dat moet zo snel mogelijk geregeld worden.”

Kent u Vladimir Poetin, meneer Francken?

Francken: “Ik heb hem nooit ontmoet, maar ik heb wel een en ander gelezen over hem. Ik zou dat trouwens iedereen aanraden. (denkt na) Hij wordt 70 op 7 oktober. Ik denk dat hij bezig is aan zijn hoofdstuk in de geschiedenisboeken. Zijn legacy. Hij wil het oude tsarenrijk in ere herstellen. Want vergis u niet: hij is meer tsaar dan communist. Oekraïne is niet het enige land dat hij wil veroveren. Hij kijkt ook naar Georgië, Moldavië, enzovoort.”

Moet de NAVO haar militaire strategie veranderen, als hij nog landen aanvalt?

Francken: “Dat is de vraag van één miljoen. (aarzelend) Ik denk het wel. We kunnen niet lijdzaam blijven toekijken. De druk zal te groot worden. Het zou wel tegen de doctrine ingaan: de NAVO mag maar ingrijpen als een lidstaat aangevallen wordt. Poetin weet dat. Hij zal daarom geen NAVO-landen aanvallen, volgens mij.”

De Vreese: “Ik denk dat we redelijk naïef naar die man kijken. We proberen te rationaliseren welke stappen hij zal nemen, terwijl vooral emo en eer een rol spelen voor hem.”

Intussen wordt het leven waanzinnig duur. Je krijgt echter niet de indruk dat de politiek daar wakker van ligt.

Francken: (na een stilte) “Vrijdag 18 maart nadert: dat wordt een belangrijke dag. Ik hoop dat de regering beslist om de kerncentrales langer open te houden. Eigenlijk kan ze niet anders. We moeten onafhankelijk worden van Russisch gas. Maar ik weet het: dat is niet genoeg op korte termijn. Volgens mij moet je de energieprijzen plafonneren. Dat moet beslist worden op Europees niveau.”

Wat federaal Energieminister Tinne Van der Straeten (Groen) voorstelt.

Francken: “Ik was eerst. (lacht) Het klinkt flauw, maar het is zo. Ik heb mijn voorstel naar alle regeringen en alle partijvoorzitters gestuurd. We moeten ofwel de prijzen bevriezen ofwel rantsoeneren. Dat zijn de twee mogelijkheden. Het laatste zou betekenen dat elke burger een bepaalde dosis mag verbruiken. Daar zijn we in Europa niet klaar voor, denk ik. Dat zou grote inspanningen vragen van elke burger. De prijzen bevriezen, zal de overheid miljarden kosten, maar het kan niet anders. Er móet op korte termijn ingegrepen worden. Anders zal de sociale onrust uit de hand lopen.”

Had u de regering niet verlaten in december 2018, dan had u zelf kunnen beslissen om de kerncentrales open te houden. Hebt u nog geen spijt?

Francken: (kwaad) “Neen, en wie zegt dat trouwens? Je kan dat niet weten. De VLD wou niet weten van een verlenging. De kernuitstap is de erfenis van Guy Verhofstadt, en daar mocht niet aan geraakt worden. Gwendolyn Rutten (toen voorzitter van Open VLD, red.) heeft daar echt haar kop voorgelegd. Het was buigen of barsten. De verantwoordelijkheid ligt in Aarschot. Dat mag eens gezegd worden.”

Is dat niet makkelijk? Of laat u zich altijd doen door Gwendolyn Rutten?

Francken: “Dat was de eerste en de laatste keer. (grijnst) Kijk: de kernuitstap was cruciaal voor de VLD. Maar dat was toen niet hét dossier, hé. De urgentie was niet te vergelijken met vandaag.”

Is meneer Francken uw politieke vader, mevrouw De Vreese?

De Vreese: “Oei, het leeftijdsverschil is te klein om over vader te spreken, denk ik. (lacht) Hij is wel mijn politieke mentor. Het is door op zijn kabinet te werken dat ik voor de politiek heb gekozen. Ik heb veel van hem geleerd. In de eerste plaats: taboeloos praten over moeilijke onderwerpen zoals migratie. Maar ook: twee keer nadenken vooraleer een tweet te sturen.” (Francken lacht)

Uw partij kreeg vorige keer klappen, zowel in Brugge als in West-Vlaanderen. Wat moet er gebeuren?

De Vreese: “Er is veel werk aan de winkel. Er is een verjonging ingezet en dat vraagt tijd. We hebben intussen een sterke ploeg klaar, maar nu moeten we werken aan onze naambekendheid. We hebben geen boegbeeld meer zoals Geert Bourgeois. Je voelt wel dat veel mensen ontevreden zijn over de politiek en dat ze daarom naar de radicale partijen neigen. Je voelt dat ook onder jongeren, op de scholen. We gaan voor Vlaams Belang stemmen, zeggen ze. Die onvrede heeft ook te maken met migratie, hoor. Zelfs in West-Vlaanderen. De transmigranten in Zeebrugge bijvoorbeeld.”

Zijn er daar nog transmigranten? De Britten en Europa investeren toch 13 miljoen euro in een betere beveiliging van de haven?

De Vreese: “Voorlopig is het kalm. Het probleem heeft zich verlegd naar Calais. Er hebben vorig jaar duizenden mensen van daaruit succesvol de oversteek gemaakt met kleine bootjes naar Engeland. Er zijn ook strengere straffen ingesteld voor mensen die de haven binnendringen. Dat heeft ook een ontradend effect. Maar het probleem is daarom niet verdwenen. Zolang Europa de ongecontroleerde migratie niet aanpakt, kan het probleem terugkeren.”

Zou u in Brugge een coalitie overwegen met Vlaams Belang?

De Vreese: “Ik hoop vooral dat we in die positie komen dat we de partijen maar uit te kiezen hebben. (lacht) Neen, als het van mij afhangt, zie ik geen samenwerking mogelijk. Er is alleszins geen enkel contact daarover. Ik vind de houding van Vlaams Belang tegenover mijn partij weinig vriendelijk, agressief zelfs. Maar goed: wij moeten vooral naar onszelf kijken en weer vooruitgaan.”

Francken: “Zij kunnen natuurlijk op mijn volle steun rekenen, maar de kans dat N-VA in Brugge als grootste partij aan zet zal komen, lijkt me momenteel niet zo groot. Het is dus niet aan de orde om daar grote uitspraken over te doen. Dat is mijn mening. Verder wil ik me niet te veel uitspreken over andere afdelingen.”