Op vlak van verkiezingen was 2024 een grand cru-jaar, met zowel lokale, provinciale, Vlaamse, nationale én Europese verkiezingen. Uw brievenbus en sociale media zullen het geweten hebben. Maar hoe diep tasten onze politici eigenlijk in de buidel om u te overtuigen? Wij doken in de aangiften van de verkiezingsuitgaven en trokken vijf conclusies.
1. Gratis sjerp, iemand?
Door de veranderde regelgeving was het bij deze gemeenteraadsverkiezingen cruciaal om de grootste partij te worden. Wie burgemeester werd, lag vast: het stemmenkanon van die grootste fractie in de coalitie. En dus werden de campagnes – meer dan ooit – persoonlijk. Met filmpjes op sociale media en persoonlijke folders en affiches dongen zittende burgemeesters en uitdagers met ambitie naar uw stem. Toch hoeft dat niet veel geld te kosten. Dat bewijzen Luc Derudder uit Oostrozebeke en Sandy Evrard in Mesen. De twee zaten al stevig in het zadel en gaven allebei nul euro uit voor hun persoonlijke campagne. Niet dat ze de sjerp helemaal gratis kregen, natuurlijk. De kosten voor drukwerk werden gedragen door de partij, maar dat een kandidaat-burgemeester zelf niets uitgeeft, is opmerkelijk. In andere steden en gemeenten gaat het toch al snel om bedragen tussen de 500 en de 3.000 euro, met uitschieters tot 10.000 euro.
2. Ook partijen kunnen besparen
In twee gemeenten in onze provincie heeft de partij die uiteindelijk de burgemeester mag leveren, niets uitgegeven aan de campagne. Dat is het geval in Lo-Reninge en in Zuienkerke. In die eerste gemeente waren er dan ook geen echte verkiezingen. Behalve ‘Team Dynamisch’ van burgemeester Lieve Castryck dong er geen andere partij naar een plekje in de gemeenteraad. Toch gaf de burgemeester uit eigen zak wel 874,47 euro uit, integraal aan verkiezingsfolders. In Zuienkerke was er wél enige spanning. Daar moest lijsttrekker Noël Delaere nipt de duimen leggen voor de vrouw op de tweede plaats, Annelies Dewulf. Hun partij ‘LB’ gaf nul euro uit en dus moesten de kandidaten zelf het verschil maken. Dewulf gaf 1.112 euro uit, Delaere 846,6 euro – waaronder 12,6 euro voor plaklijm. Het verschil in uitgaven vertaalde zich ook in de stembusslag: met zeven voorkeurstemmen meer mag Annelies Dewulf zich binnenkort burgemeester van Zuienkerke noemen.
3. Brugse CD&V is de big spender
De lokale partij die de meeste euro’s liet rollen, is de CD&V van Brugs burgemeester Dirk De fauw. De partij spendeerde maar liefst 92.558,73 euro aan de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen. Opvallend: meer dan de helft van dat bedrag – 47.811,87 euro – ging naar reclamespots op het internet of internetcampagnes. Het grote budget leverde ook op, want De fauw en zijn partij werden de absolute winnaars van de verkiezingen. De andere partijen lieten zich echter ook niet onbetuigd. Vooruit, met lijsttrekker Pablo Annys, gaf 88.405,75 euro uit. N-VA en kopvrouw Maaike De Vreese spendeerden 52.659,75 euro. De liberalen van VOORBRUGGE hadden met 40.744,45 euro het kleinste verkiezingsbudget van de traditionele partijen. Toeval of niet: de partij van Mercedes Van Volcem verloor stevig en zal de volgende bestuursperiode niet meer in de coalitie zitten.
4. Geld is geen garantie op succes
Toch staat een groot campagnebudget niet garant voor electorale winst. Dat weet huidig Deerlijks burgemeester Claude Croes (CD&V) maar al te goed. Als zittend burgemeester ging hij opnieuw vol voor de sjerp en betaalde uit eigen zak maar liefst 6.631,64 euro voor de campagne, al ging een groot deel daarvan naar de provinciale campagne. Toch haalde hij 64 voorkeursstemmen minder dan het nummer drie op zijn lijst, Louis Vanderbeken. Die gaf ‘slechts’ 757,48 euro uit maar mag zich wel de volgende Deerlijkse burgemeester noemen. Ook in bijvoorbeeld Oostende, Blankenberge en Diksmuide gaf de zittende burgemeester meer uit dan zijn grootste uitdager, zonder succes. Bart Tommelein moest de duimen leggen voor John Crombez, Björn Prasse verliest de sjerp wellicht aan Daphne Duméry, al is de coalitievorming in Blankenberge nog niet rond. Zelfde verhaal voor Lies Laridon in de Boterstad, die dubbel zoveel spendeerde aan haar campagne als haar uitdager Koen Coupillie maar niet langer aan zet is.
5. Niets uitgeven is een risico
Geld is geen garantie op succes maar helemaal niets uitgeven, is ook een risico. Vraag dat maar aan huidig Izegems burgemeester Bert Maertens (N-VA). Zijn partij spendeerde weliswaar 2.346,08 euro aan zijn ‘boegbeeldcampagne’, maar zelf pompte Maertens geen euro in zijn eigen campagne. Of het een rechtstreeks gevolg is, zullen we nooit weten, maar feit is dat Maertens de verkiezingen verloor en het initiatief aan STIP+ moest laten. Ook in Ieper weet huidig burgemeester Emmily Talpe (Team Ieper) dat ze binnen zes jaar best de portemonnee opentrekt. Talpe vormde voor de verkiezingen een monsterverbond met de Ieperse christendemocraten. Zelf trok ze de lijst, Katrien Desomer duwde die. Talpe gaf echter niets uit, Desomer spendeerde wél 2.154,25 euro aan haar campagne. Met succes: met 357 voorkeursstemmen meer mag Desomer in december de sjerp omgorden.
Een vliegtuig? Da’s dan 2.308,59 euro
Uit de analyse van de uitgaven die kandidaten voor de provincieverkiezingen maakten, blijkt dat vooral CD&V zwaar investeerde. De partij gaf in de drie West-Vlaamse kieskringen samen maar liefst 227.416,5 euro uit, het gros daarvan in Kortrijk/Roeselare/Tielt met boegbeeld Jean de Bethune. Vlaams Belang gaf het tweede grootste bedrag uit, met 108.854,02 euro. Opmerkelijke kostenposten in die aangiftes: in totaal 1.517 euro voor een luchtballon en 2.308,59 euro voor een vliegtuig met banner. Derde grootste partij qua uitgaven voor de provincieraadsverkiezingen is Vooruit, dat net iets meer dan 100.000 euro spendeerde, gevolgd door N-VA met ruim 83.000 euro. De liberalen van Open VLD, die de verkiezingen verloren en uit het provinciebestuur gewipt worden, gaven net geen 60.000 euro uit.
Gemeenteraadsverkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
