Geert Bourgeois. Dat was het kordate antwoord van Jeremie Vaneeckhout op de vraag voor welke politicus van een andere partij hij het grootste respect heeft. Een opvallend antwoord, want de relatie tussen Groen en N-VA zit doorgaans onder het vriespunt. Er volgden wel meer opvallende antwoorden in dit gesprek. Over woke en de Vlaamse beweging. Over het njet van Magnette en samen besturen.
Met het einde van het jaar in zicht nodigen vier politici een collega uit waarvoor ze een groot respect hebben. Samen zoeken ze naar manieren om de politieke wereld vanaf 2023 wat zachter te maken…
Het Lijsternest, Ingooigem, ooit de woning en werkplek van Stijn Streuvels. Vandaag een museum én een residentie voor schrijvers die zich willen afzonderen. Dat Jeremie Vaneeckhout, covoorzitter van Groen, op deze locatie wou afspreken, maakt Geert Bourgeois, ex-voorzitter van N-VA, bijna lyrisch. De 71-jarige Izegemnaar, vandaag Europees parlementslid, is kenner en fan van de schrijver. “Streuvels was een genie, een Vlaamse reus. Hij werd terecht vijftien keer genomineerd voor de Nobelprijs. Ik betreur dat we vandaag zo weinig aandacht hebben voor de nalatenschap van deze man. Toen hij in 1969 stierf, zijn duizenden mensen naar zijn begrafenis gekomen. Duizenden.”
Vaneeckhout, die in Kaster woont, net zoals Ingooigem een deelgemeente van Anzegem, beaamt: “Over die begrafenis wordt er nog altijd gesproken. Er is hier nooit zoveel volk geweest als toen. Het klopt dat mijn generatie – ik ben 37 – de affiniteit met deze schrijver aan het verliezen is. Dat zou eigenlijk niet mogen.”
Als u de mensen één boek zou aanraden van hem, welke zou dat zijn?
Bourgeois: “De Vlaschaard natuurlijk, het verhaal van de koppige boer. Maar ik wil ook De Teleurgang van de Waterhoek noemen, later verfilmd als Mira. Dat werk werd aanvankelijk gecensureerd omdat het te erotisch was. Dat werd niet aanvaard door de machtige kerk.”
Vaneeckhout: “Ik hou het meest van Het Leven en de Dood in den Ast. Dat gaat over het keiharde boerenleven. Los van zijn literaire kwaliteiten grijpen zijn boeken me aan omdat ik in zijn teksten mijn grootvader hoor praten. Dat doet iets met mij. Mijn grootvader was ook een hardwerkende boer die alles deed om te overleven.”
Waarom hebt u het grootste respect voor Geert Bourgeois, meneer Vaneeckhout?
Vaneeckhout: “We kennen elkaar niet, laat me eerst dat zeggen. Ik ben pas Vlaams parlementslid geworden in 2019, toen Geert naar Europa verhuisde. (denkt na) Er zijn eigenlijk drie redenen. Ik was achttien in het bijna iconische jaar 2003, toen Geert als enige van N-VA in het parlement verkozen werd. Zie waar die partij vandaag staat. Geert is een politicus die ook op moeilijke momenten kiest voor zijn overtuiging. Twee: hij durfde tegen de tijdsgeest in te gaan en deed niet mee aan de BV-business die de politiek soms geworden is. Ik vind dat heel inspirerend. En drie: hij durfde op lange termijn denken, ook als minister-president.”
Bourgeois: “Dat zijn mooie woorden. Ik was enorm verrast toen de vraag kwam voor dit gesprek. Doorgaans ben je als VU- of N-VA-parlementslid maar een goeie als je ofwel gestopt bent, ofwel dood. (lacht) Ik wil eerst zeggen dat het respect wederzijds is. Jeremie is een gedreven politicus die gaat voor zijn idealen. Bovendien heb ik altijd bewondering voor jonge mensen die nog aan politiek willen doen, over de partijgrenzen heen. Ik heb inderdaad altijd de inhoud boven de verpakking verkozen. De meeste politici lijken vandaag het omgekeerde te verkiezen. Het privéleven is bijna belangrijker geworden dan de ideologie. Ik vind dat een bijzonder slechte evolutie.”
Vaneeckhout: “Akkoord, al moet ik bekennen dat ik er ook aan meedoe. Omdat de druk zo groot is. Als iedereen meedoet, dan kan je niet achterblijven. Ik trek wel enkele lijnen voor mezelf. Er moet altijd een link zijn met mijn inhoudelijk werk en mijn kinderen mogen niet herkenbaar in beeld komen.”
Bourgeois: (vaderlijk) “Dat is goed. Hou dat maar zo. Ik kijk trouwens ook naar de media. Ook zij smullen meer van incidenten dan van inhoud. De tijd is zelfs voorbij dat journalisten de parlementaire commissies volgen. De slinger is doorgeslagen.”
Kan het zijn dat u zich niet altijd comfortabel voelt bij die filmpjes op sociale media, meneer Vaneeckhout?
Vaneeckhout: (lacht) “Het is zeker zoeken naar een evenwicht. En inderdaad, van sommige dingen heb ik al gedacht: dit ga ik niet meer doen. Je moet jezelf nog geloven, hé.”
Mist u Geert Bourgeois als minister-president?
Vaneeckhout: “Eerlijk: ik denk dat de Vlaamse regering Geert Bourgeois mist. Hij bezat meer dynamiek en langetermijnvisie dan zijn opvolger Jan Jambon.”
Bourgeois: “Jan doet dat ook goed, maar op zijn manier. Ik ga niet wegsteken dat ik dat bijzonder graag gedaan heb en dat ik graag vijf jaar verder had gedaan. Maar ik ben niet rancuneus. Ik weet dat dat de gang van zaken is in de politiek.”
Het gebeurt zelden dat politici van Groen en N-VA lovend voor elkaar zijn. Jullie delen nochtans dezelfde wortels van het groene gedachtegoed. Of zie ik dat fout?
Bourgeois: “Wij zijn zeker de wegbereider van het ecologisme. In 1969 hielden wij, de Volksunie, het allereerste congres over leefmilieu. In Agalev zaten bovendien wel wat mensen met een stamboom in het Vlaams-nationalisme. De groene beweging is eigenlijk een conservatieve beweging: beschermen wat je hebt. Dus ja, er waren zeker banden. Intussen hebben wij met Zuhal Demir ook weer een gezicht van het groene gedachtegoed. Dat is een goede evolutie. Maar onze wortels zijn veel breder.”
Vaneeckhout: “Er was inderdaad een groene onderstroom in de Volksunie. Dat is zeker een match met mijn partij. Bovendien was de Vlaamse beweging altijd een emancipatorische beweging die vertrok vanuit de kracht van de gemeenschap. Dat is een tweede match. Helaas is N-VA te ver van dat pad afgedwaald, vind ik. Als ik zie hoe Theo Francken voortdurend beukt op sociale media … Ik vind het heel opmerkelijk hoezeer het Vlaams-nationalisme vandaag strijd voert tegen woke, terwijl de Vlaamse beweging in se helemaal woke was. Ik heb daar moeite mee.”
Bourgeois: (onverstoord) “Dat beeld klopt niet. Wij zijn en blijven een gemeenschapspartij. Wij hebben drie motto’s: vrijheid en verantwoordelijkheid, sterk en sociaal, Vlaams en Europees. Dat is een groot verschil met Groen.”
Soms wordt gezegd dat Groen neerkijkt op al wat Vlaams is. Dat is alleszins een frustratie binnen N-VA.
Vaneeckhout: (snel) “Maar dat is absoluut niet zo. Ik voel absoluut geen afkeer van Vlaanderen. Ik voel mij evenzeer Vlaming als Geert Bourgeois. Onlangs was er hier een herdenking voor priester Hugo Verriest. Jan Jambon was er ook. Hij schrok dat ik even hard aan het meezingen was met de Vlaamse Leeuw.”
Bourgeois: (droog) “Dat is dan een nieuwe wind. Ik hoop dat u die overal laat waaien. Want wat de journalist opmerkt, klopt, hoor.”
Vaneeckhout: “Wij hanteren een andere interpretatie van het begrip identiteit, dat wel. Voor mij kan iemand perfect Anzegemnaar zijn, Vlaming, Belg en Europeaan. Ik zie daar geen tegenstelling in. Een identiteit bestaat uit vele lagen.”
Bourgeois: (feller) “Maar er bestaat niet zoiets als een Belgische identiteit. België bestaat uit twee volkeren, twee talen, twee culturen. Zie hoe de federale Vivaldi-regering aan het ploeteren is. Het njet van Magnette (PS) is bijna historisch. We hebben intussen de slechtste begroting van heel Europa.”
Vaneeckhout: “Daar ben ik het fundamenteel mee oneens. Ik erken de ernst van de situatie op federaal vlak, en ik ga de PS zeker niet verdedigen, maar u gaat toch niet beweren dat het allemaal goed loopt in de Vlaamse regering? (op dreef) De kinderopvang, het lerarentekort, het stikstofprobleem, noem maar op. Als het gaat over de blokkering van dit land, gaat het niet over identiteit, maar over de politieke cultuur. Onze politieke klasse slaagt er niet in om zichzelf te overstijgen. Ik betreur dat heel erg. Dat zal niet opgelost zijn als Vlaanderen morgen onafhankelijk wordt.”
Bourgeois: “Vlaanderen legt wel degelijk oplossingen op tafel, in tegenstelling tot de federale regering. Ik vind wel dat we naar een ander kiessysteem moeten. Ik ben voorstander van het meerderheidsstelsel.”
Vaneeckhout: “Zoals in Groot-Brittannië? Je kan toch moeilijk zeggen dat dat land beter bestuurd wordt?”
Bourgeois: “Dat is te wijten aan de kwaliteit van politici. Maar als ze het niet goed doen, dan worden ze de volgende keer weggestemd. Je hebt in zo’n systeem bovendien een coherenter regeerakkoord én de parlementsleden zijn onafhankelijker van de partijen. Dat komt de kwaliteit van het parlement ten goede.”
Vaneeckhout: “Het zou vooral leiden tot een verschraling van het politieke landschap. De politieke cultuur is het probleem, het gebrek aan beroepsernst. Het gaat niet over het aantal partijen.”
Zou u kunnen besturen met elkaar?
Vaneeckhout: “Wij hebben een cordon rond één partij, Vlaams Belang. De andere partijen beschouwen wij als democratische partijen. Daarmee kunnen wij besturen, dus ja, ook met N-VA. Dat zou niet evident zijn, er zijn andere partijen waar we dichter bij staan. Wij willen vooral een progressief beleid voeren. Als dat kan met N-VA, dan mogen we dat niet uitsluiten. Er zijn trouwens thema’s waar we elkaar kunnen vinden. Natuur bijvoorbeeld.”
Bourgeois: “Ik vind het wel jammer dat u bereid bent om met PVDA te besturen. In die partij zitten mensen die Stalin en Mao niet willen veroordelen. Nu goed: een coalitie tussen onze partijen mag inderdaad niet uitgesloten worden. Ik denk trouwens dat iemand als Björn Rzoska dat ook wel zou willen. Natuur is inderdaad een raakvlak. We zijn bovendien beiden gemeenschapspartijen, die niet gebonden zijn aan zuilen. Dat helpt ook. Er zou geen vakbond, boerenbond of ziekenfonds komen dicteren wat we moeten doen. Wat we trouwens ook gemeen hebben, is dat we aanbodpartijen zijn.”
Vaneeckhout: “De enige aanbodpartijen zelfs, de populisten even buiten beschouwing gelaten.”
Bourgeois: (knikt) “De andere partijen zijn de ideologische trappers kwijt.”
Let op, of het regeerakkoord is bijna geschreven.
Bourgeois: (lacht) “Er zijn ook grote verschilpunten, hoor. Groen gelooft niet in economische groei, terwijl wij dat cruciaal vinden voor sociale vooruitgang.”
Vaneeckhout: “Wacht tot we over onderwijs, klimaat en energie praten. Dat zijn allemaal domeinen waarop het stevig zou clashen.” (lacht)
Wat wenst u de politiek toe voor 2023?
Bourgeois: “Vlaamse welvaart in Vlaamse handen. Dat gaat over confederalisme. Dit land kan niet meer verder. Dit land blokkeert. We zouden een sociale welvaartstaat moeten zijn, zoals de noordelijke landen. Helaas krijgen de mensen veel te weinig return voor hun harde werk. Ik hoop dat volgend jaar eindelijk de ogen opengaan.”
Vaneeckhout: “Minder hysterie, meer beroepseer. Dat is mijn wens. Wie de pretentie heeft om aan politiek te willen doen, moet ook verantwoordelijkheid durven opnemen. Ik zie helaas te veel dagjespolitiek, te veel hysterie. Weet u wie mijn toetsstenen zijn? Mijn drie dochters. Hoe zullen zij binnen dertig jaar kijken naar wat ik gedaan heb? Dat zouden we allemaal voor ogen moeten houden.”
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
