Pillbox als Duits afscheidscadeau in Ledegem

Op de rand van Ledegem, dicht bij de Provinciebaan, staat een knoert van een bunker. Deze bunker werd gebouwd door de Duitsers maar in feite niet echt gebruikt door hen. De binnenvallende Britten maakte er wel gretig gebruik van.

“De bunkerbouw”, aldus Filip Jacques, die samen met zijn kompaan Frans Huyghe onlangs een boek uitgaf over WO I in Ledegem, “stond einde WO I bij de Duitsers op een redelijk hoog niveau. De Britten waren nog niet zo ver en dus hanteerden ze het moto: als soldaten een bunker willen, moeten ze maar een Duitse innemen.”

Zo gebeurde het ook in Ledegem met de Pillbox, een benaming die gegeven wordt door de Schotten, als allusie op het uitzicht van een pillendoosje.

“In Ledegem stonden er op een bepaald moment 15 bunkers. Hier in de onmiddellijke omgeving zijn er nog twee te vinden. Dit is een zeer cruciale plaats voor de Duitse verdedigingslinie. In eerste instantie raakten de geallieerden niet tot Ledegem met hun kanonnen en voelden de Duitsers zich hier veilig.”

“Feitelijk kon men zeggen dat deze Pillbox verkeerd werd gebouwd. De kijkgaten kijken weg van het slagveld, naar Ledegem en Rollegem-Kapelle toe. Dat was een schijnmanoeuvre, want hier even verder was er een tweede, deels ondergrondse, bunker waar ze wel hun oorlogsactiviteiten konden ontplooien.”

Plots aan het front

Alles veranderde met de Slag bij Passendale tussen 31 juli en 10 november 1917. Toen waren de geallieerden opgerukt en konden ze de Duitse linies in Ledegem met hun kanonnen wel bereiken.

“Deze slag doorkruiste de plannen van de Duitsers. Flandern II Stellung werd de Flandern I Stellung, wat betekende dat Ledegem dus heel dicht kwam te liggen. Vanaf eind 1917 wordt Ledegem rechtstreeks gebombardeerd door de Britse artillerie. De Duitsers bleven wel die nieuwe Flandern Stellung uitbouwen.”

“Als Britse soldaten een bunker wilden, moesten ze maar een Duitse innemen”

In Ledegem was men druk bezig met de bouw van een aantal bunkers. Ze kregen een nummer van U 251 tot U 300. Twee bunkers waarvan de bouw al begonnen was, worden verder afgewerkt, van drie andere wordt de bouw stopgezet.

1,5 meter beton

“De Pillbox wordt U 252. Op 5 november 1917 zijn de fundamenten van bunkers 252 en 261 klaar. Op het eind van de maand was men druk bezig om de muren op te trekken.”

De Pillbox is een monoliet. Men goot telkens een laag van 30 cm beton en liet dat dan enkele weken uitdrogen. Bij nat weer werkte men met droge beton. Omdat dit lang duurde, kon men deze bunkers alleen veilig achter het front bouwen. U 252 bestaat uit drie kamers met een gang en een observatiepost. Hij was bedoeld als Divisionsgefechtsstand.

Deze bunker, die later heel belangrijk bleek te zijn voor de bevrijding van Ledegem, heeft een dak met een dikte van minimaal 1,5 meter. De muren, alles uit gewapend beton, moesten een minimale dikte hebben van 1,2 meter. Er werden nissen gebouwd in de binnenmuren om, indien nodig, op te blazen.

“In de bunker waren er twee pompputten, waardoor men er gemakkelijk het water kon uit verwijderen.”

Schuilplaats in WO II

“Er waren ook allerlei snufjes ingebouwd. Er waren openingen in het dak om een loopgraafperiscoop te installeren. Er was ook een systeem voor de deuren, waarvan de toegang ook niet rechtstreeks in een kamer kwam. De binnenbekisting liet men zitten om te dienen als binneninrichting. De rook van de kachels werd langs achter of langs de zijkanten afgevoerd. De verwarming was ook welkom en door de luchtcirculatie bleef men binnen droog.”

Bij de bombardementen tijdens WO II gingen de inwoners van de buurt schuilen in deze ruimtes.

De Pillbox, een monument in het weidse landschap van Ledegem, is vrij te bezoeken. De gemeente zorgde voor betonplaten in de gangen omdat er meestal veel grondwater staat.