Nieuwe voedselcrisis: meer overheid en loon naar werk voor de boer

"Kleinschalige landbouw zal ook een grotere garantie betekenen voor de volksgezondheid." © iStock
Peter Bossu
Peter Bossu Milieuactivist uit Diksmuide

De jongste week raasde nog maar eens een voedselschandaal door ons land.

Even resumeren: op 22 september 2016 laat de Kosovaarse voedselinspectie het federaal voedselagentschap (FAVV) van België weten dat ze een lading vlees van het bedrijf Veviba (Bastenaken, onderdeel van de groep Verbist) in beslag namen. Het FAVV stuurt een inspecteur.

Anderhalf jaar gebeurt er niks

Het FAVV levert op 3 oktober 2016 een eerste rapport en op 7 oktober komt er een pv. Anderhalf jaar gebeurt er niks. Pas op 2 maart volgt er een huiszoeking bij Veviba waarbij 200 van de 2.000 aanwezige paletten vlees gecontroleerd worden. Daarbij stelt men vast dat 133 daarvan niet conform zijn, niet geschikt voor menselijke consumptie. Op 7 maart wordt de vergunning van het bedrijf ingetrokken.

Doorlichting en hervorming van het FAVV

Op maandag 12 maart was er een parlementaire commissie van de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Daarin kondigt federaal minister van landbouw en bevoegd voor de volksgezondheid Dennis Ducarme (MR) een doorlichting en hervorming van het FAVV aan en spreekt van maffiapraktijken. Daar blijkt ook dat volksgezondheid pas op 7 maart 2018 op de hoogte gebracht werd van het vleesschandaal. Minister van volksgezondheid Maggie De Block (VLD) zegt daar geen woord over. De CEO van het FAVV, Herman Dirickx zegt dat hij tussen september 2016 en 1 maart 2018 geen bijkomende stappen ondernam of controles liet uitvoeren omdat dat niet mocht, omdat er een gerechtelijk onderzoek liep.

Iedereen heeft recht op een loon naar werken, ook onze boeren

Kamerlid Annick Lambrecht (SP.A) gaat in de commissievergadering naar de kern en vraagt het ontslag van de topman van het FAVV en een fundamentele doorlichting van het FAVV en de industriële veehouderij.

Te lakse controles

De dagen na de commissie komt nog aan het licht dat onder meer de Europese Commissie meermaals opmerkingen gaf over de te lakse controles van het FAVV. Kort nadien werd ook uitgebracht dat Veviba ook fraude pleegde met biovlees door het te mengen met gewoon vlees. In de commissie justitie voelde Annick Lambrecht ook minister van Justitie Geens aan de tand en stelde een reeks vragen over de rol tussen justitie en het nieuwe voedselschandaal. Het antwoord van minister Geens (CD&V) was overduidelijk: het FAVV mocht wel degelijk verdere stappen nemen en zelfs overgaan tot blokkering of sluiting. De topman van het FAVV loog dus in het parlement.

De topman van het FAVV loog dus in het parlement

Een minister die liegt tegen het parlement moet ontslag nemen. Een CEO van een overheidsagentschap die liegt tegen het parlement ook, of niet? Dit voedselschandaal raakt zeer veel mensen. Negentig procent van de bevolking gebruikt minstens een paar keer per week vlees als voedsel. Het gaat hier om een kernonderdeel van ons bestaan: ons voedsel en de veiligheid/gezondheid ervan. De praktijken van Veviba (en andere onderdelen van de groep Verbist?) zijn niet meer of niet minder dan een pure aanslag op de volksgezondheid. Met andere woorden: het gaat hier niet om de kwaliteit van een lading vuilniszakken, maar om de veiligheid van ons dagelijks voedsel. Als we dat al niet kunnen vertrouwen.

Graag naar de kern van de zaak

Deze nieuwe voedselcrisis is voor velen, ook voor de Boerenbond, een crisis te veel. Vanuit alle mogelijke hoeken wordt er dan ook opgeroepen om structurele maatregelen. De regering neemt deze signalen best wel echt ernstig, want deze crisis is mogelijk de laatste waarschuwing voor een echt debacle.

De maatschappelijk kost van de industriële veeteelt is enorm en vandaag moet de burger zwaar meebetalen aan die kost, ook al denkt hij/zij door het vaak goedkope daar onterecht anders over. De lage prijzen in het warenhuis zijn een vals gevoel: in werkelijkheid kost de industriële veeteelt ons, ieder burger, zeer veel.

Deze nieuwe voedselcrisis is voor velen, ook voor de Boerenbond, een crisis te veel

Om een paar cijfers te geven: het bedrag per jaar voor het werkingsbudget van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM)/Mestbank: 19,2 miljoen euro; voor het werkingsbudget van het Coördinatiecentrum Voorlichting en Begeleiding duurzame Bemesting (CVBB): 2,2 miljoen euro; voor eigen kosten landbouwers: 109 miljoen euro (waarvan mestverwerking: 87 miljoen euro); aangepaste voedertechnieken: 16 miljoen euro; monsternemingen: 5,4 miljoen euro en aangepaste bemesting: 0,6 miljoen euro. Dat is in totaal 130,4 miljoen euro.

Durven ingrijpen

Als we 130 miljoen euro per jaar besteden aan het boeken van nul vooruitgang, dan gooien we 130 miljoen euro per jaar weg. Om dan nog maar te zwijgen over de milieukost en het effect op de volksgezondheid van de industriële veeteelt.

Het is niet normaal dat warenhuizen de boeren drijven naar echte dumpingprijzen

De West-Vlaamse Milieufederatie schreef over dat laatste een sterk en alarmerend rapport dat alvast één iets duidelijk maakt: als we de volksgezondheid belangrijk vinden, moeten we durven in te grijpen.

Pleidooi voor transitiefonds

96% van het inkomen van een Vlaamse rundveeteler komt van subsidies. Er zou een transitiefonds moeten komen (van die subsidiepot) om boeren financieel te helpen om anders te produceren. Kleinschalige landbouw zal ook een grotere garantie betekenen voor dierenwelzijn en volksgezondheid. Als boer krijg je dan een persoonlijke relatie met je klant. Dan stijgt de sociale controle ook.

Overheid: durf structureel ingrijpen, pas de subsidies aan en geef meer ruimte aan kleinschaliger landbouw, aan de korte keten. Durf ook echt overheid zijn en grijp in op de prijsvorming. Het is niet normaal dat boeren voor hun producten op de vrije markt vaak minder krijgen dan de productiekosten en warenhuizen de boeren drijven naar echte dumpingprijzen. Iedereen heeft recht op een loon naar werken, ook onze boeren.

Stop op de moordende prijzenslag

Enkel een eerlijke vergoeding, een stop op de moordende prijzenslag voor voedsel zal de voedselschandalen kunnen stoppen. Willen we die Far West-toestanden stoppen, dan hebben we hier nood aan meer overheid in plaats van minder. Zonder voedsel kan geen levend wezen overleven. Mogen we anno 2018 ook verwachten dat het veilig is en duurzaam voor het inkomen van de boer, de consument en ons milieu?