De afgelopen weken waren er aan onze kust opnieuw meer meldingen van aangespoelde kwallen. “Maar dat betekent niet noodzakelijk dat er een kwallenplaag heerst”, nuanceert Jan Seys van het Vlaams Instituut voor de Zee. Wil je weten of er veel kwallen zullen aanspoelen, dan kijk je best eens van waar de wind komt.
Het gebeurt wel vaker dat kwallen ’s zomers op onze stranden aanspoelen. De afgelopen tijd maakten badgasten meer melding van die glibberige dieren die onfortuinlijk uit het ruime sop zijn geraakt. “Als ze op het strand liggen, vallen onze ogen al snel op kwallen, hé. Maar om nu te zeggen dat er uitzonderlijk veel kwallen zijn aangespoeld? Die signalen hebben we nog niet ontvangen”, zegt Seys.
Oorkwallen
“Het gebeurt wel vaker dat oorkwallen in de zomer op onze stranden terecht komen. Hoe dat komt? Je moet kijken naar de wind. Is er een aflandige wind – dus een wind die vanuit het land richting zee blaast, zoals uit het oosten of zuiden – is de kans groot dat er meer kwallen aanspoelen. Het klinkt nogal tegenstrijdig, niet? Toch is het logisch. Omdat de wind het oppervlaktewater als het ware van het vasteland wegblaast, komt een compenserende onderstroming op gang richting kust. Kwallen kunnen daar niet tegenop en worden meegesleurd. Je kan dus gaan voorspellen als er veel kwallen zullen aanspoelen of niet.”
Momenteel bevinden er zich voor onze kust vooral oorkwallen. “Die netelen – of prikken, zo je wil – niet of amper, tenzij je allergisch bent. Bij wijze van demonstratie heb ik eens voor een groep mensen zo’n kwal op mijn gezicht en op de handen gelegd”, verrast Seys. “Nu, de moeilijkheid voor het grote publiek bestaat erin om de verschillende soorten te herkennen. De blauwe haarkwal, die vóór de oorkwal in onze zeeën zit, kan wél vervelend netelen. Net zoals de kompaskwal, die later in de zomer voorkomt, en de zeepaddenstoel. Je moet weten: kwallen netelen niet uit verdediging, maar wel om hun prooien te verlammen.”
Kwallenradar
Stel dat je toch gestoken wordt door een kwal en hinder ondervindt, wat doe je dan? Urineren op de plaats van de steek wordt alvast afgeraden door het Antigifcentrum. Je blijft het best stilzitten om circulatie van het gif te vermijden, zichtbare tentakels kunnen verwijderd worden met een pincet of wattenstaafje, en wrijving of schuren moet vermeden worden, net als direct zonlicht. “Breng zuiveringszoutbrij – 50 procent natriumbicarbonaat en 50 procent zeewater – voor enkele minuten aan aan op de huid en spoel af met zeewater”, klinkt het nog. De pijn kan verlicht worden door het getroffen lichaamsdeel in water van 42 tot 45 graden te baden gedurende ongeveer 30 minuten, ook een zak ijs kan verlichting brengen. De aangetaste zone moet ook gedesinfecteerd worden. Bij twijfel: bel een arts of 112.
De windrichting achterhalen kan indicatief zijn om te weten of er veel kwallen zijn aangespoeld. Maar er is ook een handige website: kwallenradar.nl. “Een betrouwbare site, weliswaar een Nederlands initiatief”, bevestigt Jan Seys. “Ik kijk er zelf op om soms wat meer info te krijgen. Het enige waar je rekening mee moet houden is dat de stromingen van de zee op korte afstanden kunnen verschillen.” (TVA)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier