Terwijl tienduizenden toeristen in en aan zee afkoeling zoeken, klotsen plastic flessen aan de waterlijn tegen de benen van de pootjebaders. Hallucinante beelden. Het afval- en zwerfvuilprobleem op onze stranden neemt ongeziene proporties aan. Op de heetste dag deze zomer verzamelde de vzw Proper Strand Lopers 3.200 liter zwerfvuil op het strand van Oostende, waarmee het dagrecord van 2020 verbroken werd. De vzw pleit voor een registratiesysteem op de drukste stranden om het probleem beter onder controle te houden.
Op de heetste zomerdag werd op het strand van Oostende het dagrecord van 2.000 liter zwerfvuil verpulverd. “We hebben toen 3.200 liter aan zwerfafval opgeraapt en we hadden nog meer kunnen verzamelen, maar helaas waren de vuilniszakken op”, vertelt Tim Corbisier, vrijwilliger bij vzw Proper Strand Lopers. “Het was hallucinant hoeveel afval er lag aan de waterlijn, van flessen en blikjes tot zelfs luiers. Dit soort warme dagen, waar er veel zwerfvuil achterblijft, zien we steeds meer.”
Zwerfafval op de stranden is een problematiek aan de volledige kust. Van De Panne tot Knokke-Heist. “Het kost de lokale besturen tonnen geld om al het zwerfvuil op het strand op te ruimen en te verwerken. Onze ploegen zijn van 5 uur ‘s ochtends tot 23 uur ‘s avonds in de weer om de kustlijn proper te krijgen. De situatie is niet gewoon zorgwekkend, maar echt dramatisch”, stelt Steve Vandenberghe (Vooruit), de burgemeester van Bredene.
Te duur
Volgens de Proper Strand Lopers is het vaak te druk op het strand om de situatie onder controle te houden. “Zeker als mensen dicht bij het water liggen, laten ze vaak hun afval liggen wanneer ze moeten opkrassen voor de vloed. En zodra er al afval op het strand ligt, zien anderen er het nut niet meer van in om zelf nog naar de vuilnisbak te wandelen.”
Ondertussen proberen lokale besturen en organisaties oplossingen aan te reiken. “Het is goed dat mensen ermee bezig zijn. Maar als er te veel volk op een klein stuk strand zit, lukt het niet meer om de bestaande regels te handhaven. Voor de politie en gemeenschapswachten is sluikstorten dan niet langer een prioriteit. We moeten dus nadenken over hoe we de mensen beter kunnen verspreiden. De afgelopen twee coronajaren werd in Oostende een reservatiesysteem voor het drukste stuk strand toegepast, waarbij mensen zich moesten registreren. Wij zouden dat graag permanent willen, omdat je dan een beter overzicht hebt.”
“Als er te veel volk op een klein stuk strand zit, lukt het niet om de regels te handhaven”
Volgens Oostends burgemeester Bart Tommelein (Open VLD) zal zo’n registratiesysteem de problematiek van zwerfvuil niet oplossen. “Het zal op het strand misschien iets minder druk zijn, maar de mensen zullen zich gewoon verplaatsen en het zwerfvuil dus ook. Het registratiesysteem zal ook niet helpen tegen afval dat voorbijgangers laten vallen of dat aanspoelt uit de zee. Iedereen moet zijn eigen verantwoordelijkheid nemen. Daarom moeten we in de eerste plaats de pakkans verhogen.”
De grootste hindernis voor een registratiesysteem is het financiële plaatje. “Het was een goed systeem, maar steden en gemeenten hebben het budgettair gezien vandaag al lastig. Ik zie er het nut niet van in om jaarlijks 300.000 euro uit te geven voor een systeem dat eigenlijk maar enkele dagen per jaar nodig zou zijn. Bovendien gaat het om een probleem dat grotendeels door toeristen wordt veroorzaakt. Die kosten wil ik niet doorrekenen aan onze inwoners.”
Statiegeld
In Bredene loopt momenteel een proefproject met statiegeld op plastic flessen en blikjes. Wie het afval met een speciale sticker opnieuw inlevert, krijgt 20 cent terug. “Het probleem van zwerfvuil is daarmee niet opgelost, maar in Nederland en Duitsland hebben ze wel tot 40 procent minder zwerfafval sinds de invoering van het statiegeld. Waar wacht de Vlaamse overheid nog op?”, zegt burgemeester Vandenberghe. “Dit najaar zullen we het statiegeld op plastic flessen herbekijken”, laat het kabinet van minister van Leefmilieu Zuhal Demir (N-VA) weten.
GAS-boetes
Björn Prasse, burgemeester van Blankenberge (Open VLD), ziet dan weer vooral heil in strengere controles. “Het is genoeg geweest. Jaren hebben we mensen erop aangesproken en onlangs was er nog een grote sensibiliseringsactie, maar op warme zomerdagen haalt dat niets uit. We zijn het beu en zullen strenger controleren, want een regel is pas waardevol als die gehandhaafd wordt. Wie afval laat liggen, riskeert een GAS-boete van 70 tot 350 euro.”
De grootste moeilijkheid is het op heterdaad betrappen van overtreders. In 2021 werden er in Blankenberge slechts 76 GAS-boetes voor sluikstorten uitgeschreven, en dat niet enkel op het strand. Vraag is ook wie die controles zal uitvoeren. “Wij hebben het vaak te druk met andere zaken om dat er nog prioritair bij te nemen”, zegt commissaris Jan Maertens van politie Blankenberge.
“En als je dan al een groep mensen kan betrappen, is het vaak de vraag aan wie je de boete moet uitschrijven. De laatste die wegwandelt of iedereen? Met een registratiesysteem op het strand is dat probleem opgelost. Want dan kan de persoon die zich registreerde verantwoordelijk gesteld worden voor zijn plaatsje”, besluit Tim Corbisier.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
