De energieprijzen gaan door het dak, de loonkosten swingen meer dan ooit de pan uit, Ventilus zit nog altijd in een impasse… Ondernemers krijgen dezer dagen haast continu nieuwe uitdagingen op tafel gegooid. Bert Mons, gedelegeerd bestuurder van Voka West-Vlaanderen, is bezorgd maar tegelijk ook strijdvaardig. “Wat nu gebeurt, is ongezien”, zegt hij. “Maar ik ken onze bedrijfsleiders. Die geven niet op. Onze West-Vlaamse spirit is in deze tijden een enorme troef. Deuredoen.”
Bert Mons (44) ontvangt ons in het statige Voka-gebouw in Kortrijk, een plek die je gerust als het kloppende hart van de West-Vlaamse economie mag omschrijven. Met 3.200 leden is het de grootste kamer van koophandel van ons land en houdt het 24/7 de vinger aan de pols bij ondernemend West-Vlaanderen. “Het is druk, ja”, zegt hij. “Er komen heel veel vragen van onze bedrijven. Aan ons om die te beantwoorden en onze leden door weer een nieuwe crisis te loodsen.”
Met welk gevoel kijkt u naar de situatie?
“Alle lichten staan op rood. Daar moeten we niet flauw over doen. De laatste twee kwartalen zagen ondernemingen hun omzet dalen, een trend die zich ook volgend jaar zal voortzetten. Een voorbeeld. Onlangs werden we gecontacteerd door een dienstenverlenend bedrijf met een honderdtal werknemers. De energiekost was met plus 70.000 euro meer dan verdubbeld, maar de loonkosten zijn helemáál losgeslagen. Die bedragen er 7 miljoen euro per jaar, maar met de geplande indexsprong in januari van tien procent komt daar 700.000 euro bij. Op recurrente basis. Bij een productiebedrijf vind je hetzelfde verhaal, alleen op nóg grotere schaal. De combinatie van veel te dure energie en stijgende loonkosten is bedrijven aan het wurgen en knaagt aan onze concurrentiepositie. We zijn, samen met Luxemburg, het enige land in Europa dat loonindexatie toepast. Als er niet ingegrepen wordt, varen we recht op een ijsschots af.”
“Mensen afdanken, dat is voor veel ondernemers pas plan Z. Zeker in West-Vlaanderen”
Staan we voor een donkere winter?
“Premier Alexander De Croo (Open VLD) had het over tien harde winters. Dat vind ik zelf een erg pessimistisch scenario. Dit verhaal zal geen tien jaar duren, maar de kans is wel reëel dat we nog makkelijk een volledig decennium met de gevolgen van deze crisis zullen geconfronteerd worden. Dan dan denk ik aan de loonkostenhandicap die door de automatische loonindexering (10 procent op 1 januari 2023, red.) torenhoog oploopt. Deze crisis komt ook bovenop een reeks andere werven die dringend moeten worden aangepakt, zoals de arbeidsmarkt die zeker in West-Vlaanderen voor gigantische uitdagingen stelt. We roepen al lang om structurele maatregelen. Beperk de werkloosheidsuitkering in de tijd en activeer de niet-actieven op onze arbeidsmarkt. Elke dag steken 12.000 Noord-Fransen en Walen de grens met West-Vlaanderen over om hier te komen werken. Onder hen slechts 6.000 mensen uit Wallonië. Dat kan veel meer zijn. Zorg dat het nettoloon hoger komt te liggen en het verschil tussen uitkering en loon naar werken weer significant is.”
De exploderende energieprijzen gaan zowel aan de toog, de keukentafel als in de bestuurskamer over de tongen. Kloppen bezorgde ondernemers bij jullie aan om raad?
“We krijgen héél veel vragen. Daarom hebben we – net zoals tijdens corona – een taskforce opgericht om onze leden zo goed mogelijk bij te staan. Hen informeren over de laatste ontwikkelingen op de energiemarkt, welke lobbyacties we doen en welke maatregelen er op Vlaams, federaal en Europees niveau genomen worden. We willen hun gids in woelig water zijn, maar het zijn onze hogere overheden die op de knop moeten duwen.”
Wie is Bert Mons?
Bert Mons (44) is afkomstig uit Oost-Vlaanderen, maar woont sinds 2016 in West-Vlaanderen.
Hij startte zijn carrière als vertaler-tolk bij Federauto en groeide er door tot secretaris-generaal.
Bij Agoria, werkgeversorganisatie voor technologiebedrijven, was hij directeur automotive.
Sinds november 2016 is hij als gedelegeerd bestuurder het boegbeeld van Voka in onze provincie.
Welke acties moeten zij ondernemen?
“Er moet vanuit Vlaanderen tijdelijke en gerichte steun komen aan de meest getroffen ondernemingen. Europa doet dit al met het Temporary Crisis Framework. Onze eis aan de federale overheid om een soepel niveau van tijdelijke werkloosheid in te voeren, net zoals tijdens de coronacrisis, is ondertussen een feit. Dit zal ervoor zorgen dat de koopkracht van getroffen medewerkers zo intact mogelijk blijft wanneer de energiecrisis voor tijdelijke productieverminderingen of zelfs -pauzes zal zorgen. Want die komen er sowieso. Ons land moet ook het voortouw durven nemen om gas- en elektriciteitsprijzen om Europees niveau te temperen. En ook de burger kan zijn duit in het zakje doen. We moeten goed beseffen dat deze crisis iedereen treft, we moeten allemaal offers brengen. Zonder werkgevers geen werk.”
“Bij Ventilus gaat onze voorkeur uit naar een maximaal ondergronds verhaal. Als blijkt dat dit niet kan, moeten we een bovengronds tracé accepteren”
Vreest u voor een faillissementengolf?
“De federale regering heeft het moratorium op faillissementen ondertussen tot 31 maart 2023 bekrachtigd. Ondernemingen die in de problemen komen, zijn op die manier beschermd. Een goeie zaak, maar het schip dat onze economie is, zal blijven water maken. Aan de andere kant hoor ik overal dat ondernemingen er niet aan denken om mensen af te danken. Dat is plan Z, zeker in West-Vlaanderen. Maar als je bedrijven productielijnen ziet stilleggen en twee weken per maand tijdelijke werkloosheid ziet invoeren om de kosten nog een beetje onder controle te houden, word je daar niet gelukkig van.”
Hoopt u op een milde winter?
“Dat zou wel een verschil betekenen, maar we moeten vooral energiezuinig leven. De thermostaat een graadje minder, een lager verbruik op piekmomenten. En nóg meer inzetten op hernieuwbare energie.”
Hét speerpunt voor de komende jaren?
“Voor alle duidelijkheid: ik ken geen enkel bedrijf dat níet bezig is met duurzaam ondernemen. Maar deze crisis zal hen ertoe aanzetten die weg nog meer en sneller te bewandelen. Dat zal zijn tijd nemen. Een van onze enquêtes wees uit dat 26 procent onmiddellijk meer wil investeren in groene energie, nog eens 20 procent binnen het jaar en 21 procent op langere termijn. Alleen moet de papiermolen eenvoudiger. Zonnepanelen zijn relatief makkelijk te plaatsen, maar bedrijven die een eigen windturbine willen bouwen of een bufferbekken aanleggen, staan voor een veel te lange administratieve weg. Dat moet dringend anders. Plus: één buur kan een prachtig duurzaam verhaal op de lange baan schuiven. Het not in my backyard-syndroom. Ik maak een diepe buiging voor onze ondernemers die elke dag opnieuw het beste van zichzelf geven. Zij zijn verantwoordelijk voor de welvaart van 1,2 miljoen West-Vlamingen. Dat dreigen we soms te vergeten.”
Wie hernieuwbare energie zegt, kan niet omheen Ventilus. Het dossier zit nog steeds muurvast.
“Iedereen is het eens dat hernieuwbare energie en een slimme energiemix de toekomst zijn. Alleen zo maken we ons minder energieafhankelijk van andere landen. En de windenergie vanop onze Noordzee moet zo snel mogelijk aan land gebracht kunnen worden. Offshore-wind wordt ons grootste potentieel in de energiemix van morgen, zeker nu kerncentrales worden afgebouwd en de realisatie van gascentrales onzeker is. Onze overheid moet investeren in een robuuste oplossing: een manier die de nodige capaciteit biedt om de energiestromen van morgen te transporteren. Daarvoor moet het net in België – en zeker in West-Vlaanderen – versterkt worden.”
Wat is Voka – Kamer van Koophandel West-Vlaanderen?
Met 3.200 leden is Voka – Kamer van Koophandel West-Vlaanderen de grootste kamer van koophandel van het land.
Het organiseert om en bij de 400 activiteiten per jaar, waarvan een derde netwerkevents zijn.
De best vertegenwoordigde branches zijn de bouwsector, machinebouw en mechatronica, agro-foodbusiness en de textielsector. Voka telt in onze provincie 50 medewerkers.
Moet dat net ondergronds lopen?
“Wij pleiten voor de minst schadelijke oplossing voor onze bedrijven én gezinnen, zowel op vlak van tracé als technologie. Onze voorkeur gaat uit naar een maximaal ondergronds verhaal, binnen de huidige technologische mogelijkheden. Als blijkt dat dit niet kan, moeten we een bovengronds tracé accepteren. Dat er nu extra onderzoek naar het ondergronds scenario loopt, is positief. Wanneer een grote speler als Skyline Communications in Izegem openlijk zegt dat ze zullen vertrekken als Ventilus bovengronds aan hun voordeur passeert, mag je dergelijke signalen niet negeren.”
“Ik ken geen enkel bedrijf dat níet bezig is met duurzaam ondernemen. Maar deze crisis zal hen ertoe aanzetten die weg nog meer en sneller te bewandelen“
Hoe belangrijk is Ventilus voor onze (West-)Vlaamse economie?
“Een strategisch sleuteldossier dat de verdere ontwikkeling van onze economie mee zal bepalen. Ventilus moet en zal er komen, maar reken nog maar op meerdere jaren vooraleer we het ook effectief in gebruik zullen kunnen nemen. Dat is eigen aan België. Kijk naar de Oosterweelverbinding in Antwerpen. Die is nu eindelijk in uitvoering, maar er wordt al meer dan een decennium over gepalaverd.”
Vreest u niet voor een compromis à la Belge?
“Dit is een dossier waarin niemand kan winnen, zoveel is stilaan duidelijk. Maar zonder toegevingen is een compromis niet mogelijk. En dat moet er komen.”
Hoe ziet u de toekomst voor ondernemend West-Vlaanderen?
Innoveren en internationaliseren. We moeten blijven investeren in ons sterk industrieel weefsel en hebben enkele stevige ankerpunten: de agrovoeding, de mechatronica en de nieuwe materialen- en plasticscluster. Die is gegroeid vanuit de historisch sterke vlas- en textielwereld en evolueert richting spitstechnologie. Daar mogen we ook onze blauwe economie aan toevoegen. Een sector in volle ontwikkeling en met onze kust en Noordzee hebben we alle kaarten om er een nieuw succesverhaal van te maken. We bevinden ons momenteel collectief in een zware crisis, maar hier raken we uit. Al moeten we dat allemaal sámen doen. De mensen die onze bedrijven gaande houden, zijn het grootste kapitaal. Ik ken ook onze ondernemers, die geven niet op. En onze West-Vlaamse spirit, deuredoen, is een enorme troef.”
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
