Topfotografe Kaat Pype ontroert tijdens eerste Fotobiënnale van Oostende: “Ultiem eerbetoon aan mijn moeder”

De allereerste Fotobiënnale van Oostende krijgt er dankzij het werk van Kaat Pype een stevig emotioneel randje bij. De van Geluwe afkomstige Gentse topfotografe vereeuwigde haar moeder Lieve Fonteyne in het Europacentrum. Toen zij in april onverwacht stierf, besloot Kaat om haar project een andere wending te geven. Met een fotozuil op de zeedijk als summum. “Dit is mijn meest eerlijke en kwetsbare werk ooit.”

Kaat Pype (40), die in Gentbrugge woont, is naar eigen zeggen eerder toevallig fotografe geworden. Al heeft ze de voorbije jaren ruimschoots haar strepen verdiend. Haar werk werd onder andere bij (Focus) Knack en De Standaard gepubliceerd en elk van haar beelden bevatten zóveel invalshoeken dat je er gewoon naar blijft kijken.

“In Ieper heb ik beeldende kunst gestudeerd en ik herinner me dat ik toen al snel naar het fototoestel greep”, graaft Kaat in haar geheugen. “En na mijn eerste studentenjob in Bellewaerde heb ik met mijn eerste loon mijn eerste volwaardige kodak gekocht. Een analoge Canon was dat. Sindsdien is het eigenlijk nooit meer gestopt.”

Toch sloeg ze aanvankelijk een andere richting in. “Aan het KASK in Gent heb ik beeldhouwkunst gestudeerd en daarvoor volgde ik een jaar dansopleiding in Tilburg. Als klein meisje al wilde ik danseres worden, maar ik had meer vrijheid nodig.”

In één klap was ik niet enkel mijn mama kwijt, maar ook mijn steun en toeverlaat

Na haar studies werkte Kaat enkele jaren als model – ze schitterde op de catwalks van New York, Milaan, Parijs… – maar op haar dertigste belandde ze aan de andere kant van het fototoestel. “Ik heb toen een opleiding fotografie in de avondschool gevolgd, maar ik heb de stiel vooral al doende geleerd. Alleen zo kan je je eigen stijl en identiteit ontwikkelen.”

Die omschrijft Kaat als iets wat constant in beweging is. “Ik ontdek en verander graag, maar tegelijk wil ik ook mijn basis verstevigen. Daarom heb ik de voorbije drie jaar een master na masteropleiding fotografie aan het KASK gevolgd. Straks studeer ik af en ben ik een gediplomeerde fotografe”, glimlacht ze.

Europacentrum

Tijdens de eerste Fotobiënnale van Oostende wil Kaat haar werk aan een breed publiek tonen. “Toen de organisatoren me vroegen om deel te nemen, heb ik geen seconde getwijfeld”, vervolgt ze. “De opdracht was simpel: doe iets met Oostende. Mijn keuze viel op het Europacentrum. De toren bepaalt de skyline van de stad en is berucht. Elke Oostendenaar omschrijft het Europacentrum als een doorn in het oog, maar het zicht vanop de hoogste verdiepingen is a-dem-be-ne-mend. Net met die contradictie wilde ik aan de slag. Waarom er geen toeristische trekpleister van maken die kan wedijveren met de Eiffeltoren? Die vonden de Parijzenaars aanvankelijk ook maar niks.”

Haar 24 uur lange verblijf op de 33ste verdieping kreeg echter onbedoeld een compleet andere wending. “Net zoals tijdens zoveel andere opdrachten en shoots vergezelde mijn moeder me. Toen ik er in februari was, nam ik er ook een reeks foto’s van haar. Waarom ik dat deed, kan ik nog altijd niet verklaren. Ik fotografeer haar anders nooit zo uitgebreid, maar nu nam ik er uitgebreid mijn tijd voor. Alsof ik iets aanvoelde.”

Amper twee maanden later stierf Lieve Fonteyne (68) erg onverwacht. “De kentering die ik wou maken met de toren is als vanzelf gebeurd in mijn beelden. Het verdriet en het verlies werd groter dan de toren zelf. Het is alsof alles perfect samenviel in een gruwelijk scenario. De beelden die ik maakte tijdens mijn verblijf in het Europacentrum die zouden dienen als studiemateriaal, zijn nu het werk zelf geworden. De beelden die gepresenteerd worden, wijken af van het standaardformaat, net omdat alles voor mezelf in perspectief wordt geplaatst.”

Standbeeld

Net daarom besloot Kaat om de fotoreeks van haar mama tijdens de Fotobiënnale te gebruiken. “Als ultiem eerbetoon aan haar. Op mijn foto’s zie je haar nooit frontaal en volledig herkenbaar in beeld, maar word je eerder in een dromerige wereld gekatapulteerd. Tegelijk is elke foto voor veel mensen erg herkenbaar, want het vertrouwde zit meestal in kleine details.”

De reeks wordt tentoongesteld op de expo-boot, maar ook op de zeedijk komt een grote fotozuil. “Daarop zie je op drie zijden mama die met een verrekijker over de zee tuurt, samen met een handgeschreven begeleidende tekst die de context verduidelijkt. Die zuil is als het ware een standbeeld, iets wat mijn moeder ook zou verdienen.”

Kaat hoopt dat ze met haar werk mensen het gevoel geeft dat ze niet alleen staan met hun verdriet om een dierbare die ze verloren hebben. “Iedereen mist altijd wel iemand”, stelt ze. “Maar je kan troost vinden in kleine dingen. Voor mij is dat deze fotoreeks. Dit is mijn meest eerlijke en kwetsbare werk ooit.”