Dankzij de vondst van een programmabrochure uit 1934 van de operette Het Land van de Glimlach en een groot schilderij van een Boeddhabeeld, een decorstuk uit de productie van 1941, kon musicoloog Bruno Forment de betrokkenheid aantonen van vader Joseph Claus bij het toneelgezelschap De Vlaamsche Zonen. Hij legde zo ook de link met de roman Het verdriet van België van zoon Hugo Claus.
Bruno Forment, projectcoördinator historische decors bij het Centrum voor Muziek- en Podiumerfgoed, is de voorbije jaren kind aan huis in Schouwburg Kortrijk. Hij is de man achter het inventariseren, het behoud en de restauratie van hun grote collectie theaterdecors uit de jaren 20 van vorige eeuw, die uniek in de wereld zijn.
Tijdens zijn vele bezoeken aan de opslagruimte in de nok van de Schouwburg vond Bruno Forment een programmabrochure uit 1934 van de operette Het Land van de Glimlach. “Ik ontdekte dat de brochure werd gedrukt op de persen van Joseph Claus, de vader van Hugo Claus. Vader Claus baatte in de jaren 30 en 40 aan de Oudenaardsesteenweg in Kortrijk een drukkerij uit. Het werd dus bijzonder”, vertelt Bruno. De wereldberoemde operette werd uitgevoerd door de ‘Koninklijke Tooneelmaatschappij De Vlaamsche Zonen’ (sic).
“Dat waren acteurs, muzikanten, dansers en figuranten met daarbij onder meer artistieke figuren zoals Maurice en Hilde Lomme, de ouders van Chris Lomme, Octave Debels en de gevierde tenor Gerard Sandra, die de hoofdrol van Prins Sou-Chong vertolkte. Gerard Sandra zou later de directeur van de Schouwburg worden.” Bruno Forment ontdekte ook een groot geschilderd Boeddhabeeld. “Het bleek een decorstuk dat gebruikt werd bij de productie van Het land van de Glimlach in 1941. Het werd geschilderd door Octave Debels.” Behalve de programmabrochure en het Boeddhabeeld vond Bruno Forment in het privéarchief van de familie Sandra ook een door Joseph Claus gedrukte kleine affiche van de operette uit 1934, een foto van Gerard Sandra in zijn glansrol en een foto van het orkest dat destijds de operettes speelde. Leuk detail: bij het orkest staat ook Bruno’s grootvader Norbert op de foto. Hij speelde klarinet. “Dat was een complete verrassing.” In het stadsarchief vond Bruno ook een groepsfoto van de Vlaamsche Zonen waarop Joseph Claus staat als figurant.
Historische waarheid
Door de puzzel samen te leggen toonde Forment niet enkel de betrokkenheid aan van vader Claus bij De Vlaamsche Zonen, hij legde ook de link met de autobiografische roman Het verdriet van België van zoon Hugo Claus. Daarin wijdt hij vanaf pagina 137 het hoofdstuk 14 aan Het Land van de Glimlach. “Het moet op de jonge Hugo Claus een onuitwisbare indruk hebben gemaakt. Als Louis Seynaeve vertelt hij het verhaal uit 1941, over het bijwonen van de operette met zijn moeder Constance. Zijn vader Staf Seynaeve speelt een rol bij De Leiezonen, eigenlijk De Vlaamsche Zonen. Hij raakt diep onder de indruk van de Chinese prins Sou-Chong. Louis eigent zich onmiddellijk de lijfspreuk toe van de prins ‘Toujours sourire’, ‘Altijd den glimlach en steeds vergenoegd'”, aldus Bruno.
“Sinds dan streeft Louis ernaar om zijn ware gevoelens altijd achter het masker van de glimlach te verbergen, om zo beter te overleven in het hypocriete wereldje van de kleine bourgeoisie waarin hij opgroeit. Hij was zo ontroerd door de gezangen van Gerard Sandra dat de aria een leidmotief werd in zijn autobiografische roman Het verdriet van België.” Professor Kevin Absillis, beheerder van het Hugo Clauscentrum van de Universiteit Antwerpen, kan de waarde van de vondst enkel maar beamen. Op de nieuwe website krijgen Kortrijk en in het bijzonder Hugo Claus een prominente rol. “De brochure brengt de historische werkelijkheid en waarheid achter zijn literaire oeuvre weer een stukje vollediger in kaart. Of de drukker zelf mee op de planken stond, is niet helemaal zeker, maar het is niet onwaarschijnlijk. De brochure oogt qua vormgeving verrassend degelijk. Het illustreert dat Joseph Claus in die tijd een stuk professioneler te werk ging dan zijn zoon het later in Het verdriet van België heeft voorgesteld.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier