Kortrijk telt 185 veiligheidscamera’s die afgelopen jaren hun nut bewezen in de strijd tegen criminaliteit. Al werden ze de afgelopen weken ook voor heel andere zaken ingezet, het handhaven van de coronamaatregelen bijvoorbeeld. “Een absolute meerwaarde”, volgens burgemeester Vincent Van Quickenborne. “Een onnodige inbreuk op de privacy van burgers”, volgens privacy-expert en -activist Matthias Dobbelaere-Welvaert.
Volgens de laatste cijfers telt Kortrijk al 185 veiligheidscamera’s, onze stad is daarmee een van de koplopers in België en zeker in West-Vlaanderen. Het grootste deel van de camera’s bevindt zich in het centrum. Bovendien werken die allemaal op speciale slimme software. Dat wil zeggen dat de politie het niet alleen kan zien als je in je neus peutert op de Vlasmarkt, ze kunnen je ook volgen tot aan de ingang van je appartement op de Veemarkt. Uiteraard zijn de camera’s daar niet voor bedoeld. De eerste toestellen verschenen in 2013 in het straatbeeld en moesten vooral helpen om zware criminelen in het oog te houden. Al lijken ze voor het handhaven van de coronamaatregelen ook goed van pas te komen. Iets wat niet meteen in goede aarde valt bij privacy-activisten.
Situatie herkennen
“We hebben ons uitgebreid cameranetwerk inderdaad al goed kunnen gebruiken bij het handhaven van de coronamaatregelen”, bevestigt burgemeester Vincent Van Quickenborne. “De beelden van alle 185 camera’s komen binnen op het commissariaat van de politie. Daar worden ze 24 uur op 24 bekeken door een agent of een medewerker van beveiligingsfirma Securitas. Als die bijvoorbeeld opmerken dat er op de Veemarkt zes mensen bij elkaar staan, waarvan ze vermoeden dat ze geen familie zijn, dan kunnen ze daar een patrouille op af sturen. In veel gevallen levert dat effectief een of meerdere processen-verbaal op. Maar het kan natuurlijk evengoed zijn dat die mensen al vertrokken zijn als de agenten aankomen, of dat ze een goede uitleg hebben voor hun aanwezigheid.”
Nu de winkels weer open mogen, zullen we de camera’s gebruiken om daar een oogje in het zeil te houden – burgemeester Vincent Van Quickenborne
Bovendien bespaart een systeem van slimme software de agenten heel wat werk. “Alle camera’s constant in de gaten houden, is natuurlijk een hele opdracht. Daarom hebben we ons systeem zo ingesteld dat er automatisch een melding komt wanneer er een samenscholing plaatsvindt. De camera’s kunnen die situatie zelf herkennen.”
Het is wel steeds de bedoeling dat er agenten ter plaatse gaan om de situatie te bekijken en indien nodig een pv op te stellen. “Mensen een boete geven omdat we ze herkend hebben op onze beelden doen we sowieso niet”, benadrukt de burgemeester.
Ook de ANPR-camera’s met nummerplaatherkenning bewezen al hun nut. Zo kon politiezone Vlas enkele weken geleden een BMW in beslag nemen van een jongeman uit Wervik. Hij was al meerdere malen betrapt op niet-essentiële verplaatsingen met zijn wagen, vaak met vrienden. “De politie hield hem verschillende keren op korte termijn aan en stelde telkens een pv op”, aldus de burgemeester. “Om het dossier wat te stofferen werd zijn nummerplaat ingevoerd in ons systeem. Uit dat onderzoek blijkt dat hij nog heel wat meer ongeoorloofde bezoeken aan onze stad gebracht had. Dat kan helpen om een eventuele veroordeling te bekomen.”
Niet-essentiële verplaatsingen
Op sociale media weerklonk de roep de afgelopen weken steeds luider om het ANPR-systeem standaard op die manier in te zetten. En dus mensen te beboeten die naar onze stad komen zonder dat ze hier wonen of werken. “Want die dure camera’s hangen er nu toch”, luidt de redenering.
“Maar dat zou de wereld op zijn kop zijn”, aldus Van Quickenborne. “Mensen zijn onschuldig tot het tegendeel bewezen is. Er zijn bovendien heel wat plausibele redenen waarom iemand naar Kortrijk zou komen, zelfs tijdens de lockdown.” De versoepeling van de coronamaatregelen vanaf zondag wil zeggen dat de politie amper nog zal kunnen controleren op niet-essentiële verplaatsingen. Maar Stad Kortrijk vond ondertussen een ander nut voor het cameranetwerk. “Nu de winkels weer open mogen, zullen we de camera’s gebruiken om een oogje in het zeil te houden in het winkelwandelgebied. Als er bijvoorbeeld wachtrijen zijn die elkaar dreigen te kruisen, kunnen onze stewards of agenten snel optreden.”
Niet iedereen loopt warm voor dat idee. Matthias Dobbelaere-Welvaert is privacy-activist, directeur en stichter van The Ministry of Privacy en docent ‘Copyright and Mediarights’ aan de Erasmus Hogeschool Brussel. Hij woont in Gent, maar laat zijn oog geregeld vallen op Kortrijk. “Dat komt omdat Kortrijk een van de slechtste leerlingen van de klas is als het op privacy aankomt”, stelt hij. “Vincent Van Quickenborne is erg gesteld op zijn observatienetwerk. Hij is dus niet de meest privacy-vriendelijke burgemeester. De software waarvan gebruik gemaakt wordt, is bovendien uniek in West-Vlaanderen.”
In twijfel trekken
Volgens Matthias zijn camera’s op zich niet per se een slecht idee. “Zeker niet als je ze voor hun oorspronkelijke doel gebruikt, namelijk het bestrijden van zware criminelen en terrorisme”, stelt hij. “Maar als je ze, zoals nu het geval is in Kortrijk, gaat gebruiken om brave burgers te bespioneren, dan is er een probleem. Want laat ons eerlijk zijn. We doen allemaal ons best om de coronamaatregelen te volgen, maar niemand doet dat 100 procent correct. Het gaat dus over proportionaliteit. De overheid kan en mag onze privacy inperken als het echt nodig is, maar we moeten ergens een grens trekken.”
Ook in de willekeur van het systeem ziet de docent een probleem. “Waar ik in Kortrijk een boete voor kan krijgen, vanwege de slimme software achter de camera’s, kan ik in Brugge vrijuit voor gaan. Zulke zaken zorgen ervoor dat er minder draagvlak is.” Dat het coronavirus gezorgd heeft voor een stevige inbreuk op onze privacy staat volgens Matthias niet ter discussie. “Never waste a good crisis luidt het spreekwoord. En dat heeft Van Quickenborne zeker niet gedaan. Iedereen is zo gefocust op apps zoals die nu in China gebruikt worden, dat ze niet beseffen dat hier ook heel wat zaken gebeuren die niet door de beugel kunnen. Ik wil Kortrijkzanen dan ook zeker oproepen om kritisch te zijn en beslissingen van beleidsmensen in twijfel te trekken waar nodig”, besluit hij.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier