Bloedig eindoffensief in Izegem: 150 slachtoffers in 17 dagen

Izegem, Emelgem en Kachtem beleefden de laatste hevige oorlogsdagen in de Eerste Wereldoorlog van 1 tot en met 17 oktober. In die dagen sneuvelden er in de drie gemeenten zowat 78 militairen en werden er ook ruim 70 burgerslachtoffers geteld.

Het eindoffensief van de geallieerden in de regio begon op 28 september met een Belgische aanvalszone van Diksmuide tot in Sint-Jan in Ieper. “Men hoorde het kanongebulder tot in Izegem”, zegt Geert Vermeersch van de Heemkundige kring Ten Mandere. “Twee dagen later kregen de Kachtemnaren van de bezetter het bevel hun grondgebied te verlaten en velen, ook Emelgemnaren, vluchtten weg richting Ingelmunster en Meulebeke

Op 30 september 1918 kregen de Kachtemnaren op kermismaandag het bevel Kachtem te verlaten. “Vele burgers, volgens Urbain Ghekiere ook heel wat Emelgemnaren, volgden dat bevel op”, zegt Geert. “Eén dag later op 1 oktober 1918 werd de kerktoren van de Sint-Janskerk, waar de Duitsers een antenne op hadden geplaatst, het mikpunt van geallieerde vliegtuigen en er vielen bommen dichtbij de school aan ‘t Hoge.”

Gevechtspauze

Na een gevechtspauze van 2 weken begon op 14 oktober de tweede fase van het eindoffensief met het eerste regiment karabiniers aan de weg Izegem-Rumbeke, ter hoogte van ‘Kachtem Brakske’ en de linieregimenten aan de zuidrand van Izegem (Moorslede, Sint-Eloois-Winkel). “De Duitsers probeerden stand te houden in Izegem. Eén dag later, op 15 oktober, beschoot de Duitse artillerie de Belgische stellingen. Karabiniers probeerden het kapotte sas van Kachtem te bereiken, de linieregimenten rukten op naar de Bosmolens en de Winkelhoek. Een Duitse tegenaanval dreef de linieregimenten terug. Granaten vielen op het klooster in de Gentsestraat. De Abelemolen werd doelwit van de Belgische artillerie. De Duitsers trokken zich echter terug en gebruikten gasbommen nadat een bataljon karabiniers hen in de flank wilde aanvallen.”

Op 16 oktober 1918 trokken de Duitsers zich vanuit Roeselare richting Meulebeke terug over ‘t Hoge Kachtem, Kruipendaarde en de Liester in Emelgem. ‘s Morgens konden de karabiniers via door de genie aangelegde loopbruggen de ‘vaart’ in Kachtem oversteken. Zij trokken door de Mandelmeersen en over ‘t Hoge en de Oosthoek richting Emelgem. Granaten vielen op de Sint-Janskerk en de school op ‘t Hoge. De woningen van de families Pruim en Decouttere werden compleet vernield. Andere liepen veel schade op. De karabiniers trokken tenslotte via Emelgem naar Ingelmunsterbos waar de laatste weerstand werd verdreven.”

Granaten

Emelgem ontsnapte volgens Geert niet aan beschietingen. “De geallieerden beschoten de toren van de Sint-Pieterskerk, Duitse granaten beschadigden allerlei woningen, er vielen slachtoffers aan de Vijfwegen en bij het Klein Ghistelgoed, waar Leonie Baeghe op haar hoeve om het leven kwam, haar man Constant De Keyzer en zonen Gerard en Maurits werden weggebracht naar een hospitaal.

“De Duitsers gebruikten gasbommen toen ze zich terugtrokken”

Izegem werd op 17 oktober het zwaarst getroffen. “Artilleriebeschietingen, een Duitse tegenaanval, een aanval van de Belgische soldaten op de lijn Klare Gracht, Bosmolens, Trienhoek en Winkelhoek… Daar vielen ook de meeste slachtoffers. Uit dossiers van militairen en burgerslachtoffers blijkt dat de Duitsers ook gifgas gebruikten. De kinderen Madeleine, Cyrille en Marcel Toebat overleden eind oktober 1918 in hun ouderlijke woning tussen de ‘Slore’ en de Bosmolens. Ze stierven aan de gevolgen van dat gifgas.”

Soldaten afkomstig uit het hele land sneuvelden voor de bevrijding van Izegem. “Meestal werden zij begraven op de begraafplaats aan de Nederweg, het Duits kerkhof genoemd. Wie niet door familie werd teruggebracht naar de eigen woonplaats, werd in 1923 bijgezet op de militaire begraafplaats in Houthulst. Sommigen waarvan de gegevens ontbraken rusten er als onbekend.”

Het laatste nummer van 2018 van het tijdschrift Heemkundige Kring Ten Mandere staat in het teken van de bevrijding in WO I.