Wijnbouw in de Westhoek zet in op duurzaamheid

West-Vlaanderen is meer Europees dan je zou denken. In deze reeks tonen toekomstige journalisten waar je hier Europa kan vinden.

Ruim een kwarteeuw geleden werden de eerste wijnstokken in de Heuvellandse grond geslagen. Op het domein van Wijngoed Monteberg ontstond een nieuwe wijnstreek in de Westhoek. De laatste vijf jaar zetten de wijnbouwers in de streek zich volop in op duurzaamheid.

Europa moet in 2050 klimaatneutraal zijn en daar doet de wijnbouw in de Westhoek nu ruim vijf jaar aan mee. Met het project ‘Wijnbouw in de Westhoek’ kijken ze in de Westhoek allemaal richting duurzame wijncultuur. Initiatieven zoals zonnepanelen, bodemanalyses, efficiëntere spuittechnieken en waterzuiveringssystemen voor afvalwater moeten ervoor zorgen dat de wijnboeren duurzamer te werk gaan. Het project staat onder leiding van gemeente Heuvelland in samenwerking met Inagro, PC fruit, Syntra West en de Heuvellandse wijnbouwers onder de naam Vintageheuvelland. “De wijnteelt is voor Heuvelland een toeristische troef”, vertelt Bart Vanacker, schepen van Toerisme en Lokale economie in Heuvelland. “De mensen komen naar de streek voor onze wijnen, gekoppeld aan het prachtige landschap. Met projecten rond duurzaamheid, wordt de wijnbouw alleen maar interessanter.”

Engagement voor duurzaamheid

“Met negen wijnbouwers van Vintageheuvelland hebben we een tienpuntencharter opgesteld”, zegt bestuurslid Jan Staelens. “Iedere wijnbouwer selecteerde drie punten waarop de komende drie jaar de focus op zal liggen. We doen het allemaal op ons eigen tempo, maar het is logisch dat de gemeente en de provincie er wat druk op zetten.” De wijnbouwers engageren zich met het tienpuntencharter onder andere op lokale economie en korte keten, duurzaam beheer van de wijngaard, spaarzame omgang met water en grondstoffen.

De wijnbouwers zijn niet de enige partners van het project in de West-Vlaamse regio, ook onderzoeksinstituten voor land- en tuinbouw, Inagro en PC fruit, werken mee. “Bij Inagro doen wij vooral laboanalyses van druiven en wijnstalen, optimalisatie van de spuittoestellen om een duurzame gewasbescherming te realiseren en ook bodemscans om de grond te analyseren”, legt Stefaan Serlet uit, coördinator van energie, milieu & techniek bij Inagro. “Uit de resultaten van de analyses leren we hoe de spuittechnieken nog beter en duurzamer kunnen, zodat er misschien minder pesticiden gebruikt kunnen worden. Bij de bodemanalyses letten we vooral op de vervuiling van de grond, want dat kan schadelijk zijn voor de druiven.”

Het is vrij uniek voor een wijnregio dat er onder de wijnbouwers een samenwerking ontstaat – Martin Bacquaert

De samenwerking valt onder de noemer ‘LEADER’, een project voor plattelandsontwikkeling op initiatief van de Europese Commissie. Europa subsidieert dit project met ruim 75.000 euro. In de periode 2014-2022 zijn in Vlaanderen twaalf regio’s erkend als LEADER-gebied, de Westhoek is daar een van. Martin Bacquaert, bestuurslid van Vintageheuvelland en baas van wijnbedrijf Entre-Deux-Monts is trots op wat ze met het project opzetten: “Dankzij het project wordt onze regio van buitenaf opgemerkt, want het is vrij uniek voor een wijnregio dat wijnbouwers onderling samenwerken. In Limburg of andere wijnregio’s zijn er geen dergelijke initiatieven. Ze kijken daar toch wel een beetje naar wat we hier met de wijnbouwers in de kleine Westhoek aan het doen zijn.”

De steun van Europa

Europa steunt het project niet enkel met subsidies, maar ook op andere manieren. Via Horizon Europe, een EU-kaderprogramma voor onderzoek en innovatie, geeft Europa ondersteuning aan samenwerkingen tussen bedrijven. “Het Europees Instituut voor Innovatie en Technologie versterkt het innovatievermogen van Europa door ondernemerstalent te stimuleren om duurzame groei en gekwalificeerde banen te creëren”, zegt Vlaams Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt van Vooruit.

Dat Europa het project ondersteunt, zorgt voor een boost. Bacquaert kijkt dan ook met trots terug op wat er al is bereikt met het initiatief: “Op die manier kunnen wij als wijnbouwer een nog mooier product op de markt brengen. Het geeft ons die extra voldoening en nog meer gevoel van trots bij onze wijnen.”

Vintageheuvelland ambassadeur

Onder het LEADER-programma vallen meer zaken dan enkel duurzaamheid. Ook de titel ‘Vintage Heuvelland ambassadeur’ stroomde voort uit het programma. Het gaat om een samenwerking met de lokale restaurants waar de Heuvellandse wijnen geserveerd worden. Een restaurant dat voldoende Heuvellandse wijnen aanbiedt, verkrijgt de titel van echte Vintage Heuvelland ambassadeur. “Onlangs hebben we nog nieuwe ambassadeurs kunnen verwelkomen. Met de ambassadeurs proberen we een bredere afzetmarkt te creëren en meer bekendheid te krijgen. De ambassadeurs moeten er dus voor zorgen dat de wijn ook in restaurants buiten de Westhoek wordt aangeboden. Dat doen we onder meer door ook mensen uit te nodigen die van buiten de streek komen, zoals van de kust en uit omgeving van Kortrijk”, weet schepen Bart Vanacker.

Met de ambassadeurs proberen we een afzetmark te creëren. Dat doen we onder meer ook door mensen uit te nodigen die van buiten de streek komen – Bart Vanacker

Het programma zorgt, onder andere met de ambassadeurs, voor de promotie van de wijnen uit de Westhoek. Een ander voorbeeld zijn de openwijnfeesten in het begin van de zomer. Volgens Martin Bacquaert is dat evenement van groot belang: “Binnen het project en binnen de vereniging Vintageheuvelland willen we onze wijnen zo veel mogelijk in de kijker zetten. Op de feesten leren mensen van overal onze heerlijke wijnen kennen.”

Het programma Wijnbouw in de Westhoek creëert op verschillende manieren meer populariteit voor de wijnstreek. Een populariteit die sinds het prille begin een kwarteeuw geleden nooit gestopt is met groeien.

Deze reeks kwam tot stand in samenwerking met Howest en Europe Direct West-Vlaanderen.