Strenge vuurwerkregels zijn maat voor niets: amper controle, meeste gemeenten laten het toe

Het strenger maken van de vuurwerkregels lijkt een maat voor niets. Slechts 12 West-Vlaamse gemeenten houden op oudejaar vast aan het algemeen vuurwerkverbod dat sinds midden dit jaar van kracht is. De andere gemeenten laten een uitzondering toe, al dan niet na goedkeuring van de burgemeester. En daarenboven is er zo goed als geen controle.

Het welzijn van de mensen en vooral de dieren, die door de knallen doodsbang kunnen worden of zelfs gewond kunnen raken. Dat was de drijfveer van minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) toen hij in mei van dit jaar de vuurwerkregels strenger maakte. Waar het in het verleden altijd en overal mocht, tenzij de stad of gemeente het verbiedt, draait de nieuwe regeling die redenering om: vuurwerk, wensballen en voetzoekers zijn overal verboden, tenzij de stad of gemeente een tijdelijke en streng afgebakende toelating verleent. Bij inbreuken kan er een gas-boete uitgeschreven worden die kan oplopen tot 175 euro voor minderjarigen en 350 euro voor volwassenen.

Fijner gehoor

Maar die strengere regels lijken een maat voor niets. Bij een rondvraag van deze krant bij alle West-Vlaamse gemeenten blijkt dat 70 procent van de West-Vlaamse burgemeesters een uitzondering toelaten, al dan niet op aanvraag. Slechts 12 gemeenten handhaven het algemeen vuurwerkverbod en volgen de geest van de nieuwe wet. “In Beernem willen we het afsteken van vuurwerk afbouwen, omwille van het welzijn van de dieren en de veiligheid”, legt burgemeester Jos Sypré (CD&V) uit, die vasthoudt aan het verbod. “Dieren hebben in vergelijking met de mens een fijner en gevoeliger gehoor. Ze kunnen gestresseerd en verward raken door de lichtflitsen en het geluid. Bovendien gebeuren er elk jaar ongelukken met vuurwerk. Een gezellige avond kan al snel uitmonden in een heuse nachtmerrie.”

Wilfried Vandaele (N-VA), burgemeester van De Haan, denkt niet alleen aan de huisdieren. “Vuurwerk is niet alleen beangstigend voor honden en paarden, maar ook voor de duizenden ganzen die in de polders van Vlissegem en Klemskerke overwinteren. Zij vliegen uit angst wel honderd kilometer ver.”

Voor minister Weyts is nieuwe wet toch zinvol: het vuurwerk is beperkt

Interpretatie

Ook in Poperinge is vuurwerk afsteken verboden. “De mogelijke uitzondering moet volgens het decreet een uitzonderlijke gebeurtenis zijn op een beperkt aantal plaatsen tegen de voorwaarden door de gemeente bepaald”, zegt burgemeester Christof Dejaegher (CD&V). “Die uitzondering lijkt me dus onmogelijk voor vuurwerk door burgers her en der op diverse plaatsen in de gemeente. Als ik dit decreet goed lees en herlees, denk ik dus niet dat zo’n uitzondering voor Nieuwjaar op een wettelijke basis kan steunen. Misschien zal het elders in een andere richting geïnterpreteerd worden… Het tegendeel zou mij verwonderen.”

Traditie

Zeventig procent van de West-Vlaamse burgemeesters interpreteert de tekst inderdaad anders. “Het hoort gewoon bij de tradities van een jaarwisseling”, zegt Dirk Verwilst (Lijst van de Burgemeester), burgemeester van Meulebeke. Ward Vergote, burgemeester van Moorslede, spreekt van een overgangsperiode omdat de lokale politieverordeningen nog niet aangepast konden worden. “Er heerst een nieuwe wetgeving waarbij het verboden is om vuurwerk of wensballonnen te gebruiken, maar de zonale politieverordening spreekt dat tegen. Ik denk dat we over een overgangsjaar mogen spreken waarbij wij het gebruik van vuurwerk of dergelijke best gedogen. In de toekomst moeten we kijken wat we per uitzondering nog toelaten en wat niet.”

In De Haan vonden ze een tussenoplossing. “In onze kustgemeente is vuurwerk op straat of in de tuin verboden, maar komt er wel een afgebakende zone op het strand waar mensen vuurwerk mogen afsteken tussen 23.30 en 00.30 uur”, aldus burgemeester Wilfried Vandaele.

Vliegtuigen

Enig lichtpuntje voor de minister: onder de nieuwe regelgeving valt ook het gebruik van wensballonnen en die zijn en blijven overal verboden. Daar laat geen enkele burgemeester een uitzondering toe. De wensballonnen kunnen niet alleen voor brand zorgen – door te landen op een rieten dak of in een houten omgeving, maar kunnen na het landen in een weide ook opgegeten worden door dieren. “Omdat Bredene in een aanvliegroute van een luchthaven ligt, is het sowieso verboden“, weet burgemeester Steve Vandenberghe (SP.A). “In theorie zou het Directoraat-Generaal Luchtvaart een uitzondering kunnen toestaan indien de luchthaven gesloten is op dat ogenblik. In de praktijk zal dit dus niet gebeuren.”

Amper controle

Maar nefast voor de nieuwe wetgeving is dat de politie op oudejaarsavond ook amper manschappen en tijd heeft om controle uit te oefenen. “We beschikken niet over genoeg politiecapaciteit om ons daarmee bezig te houden“, geeft zowat iedere West-Vlaamse politiezone toe. “Die avond moeten we onze mensen inzetten om de openbare orde te handhaven. Zeker in de kustgemeenten is er geen overschot, waar er tijdens de kerstvakantie tot tien keer meer mensen zijn dan normaal. Uiteraard treden we wel op bij incidenten, zoals brandhaarden, beschadigingen, blessures…”

Bijkomend probleem: hoe controleer je het afschieten van vuurwerk? “Het is voor de politie niet evident om vuurwerk exact te lokaliseren. Om het vast te stellen, moet het al onder ‘onze ogen’ gebeuren”, zegt Lien Depoorter, woordvoerder van politiezone Brugge. “Bij ons is vuurwerk toegelaten onder bepaalde voorwaarden, maar wie die niet respecteert, wordt niet gericht benaderd door de politie. Als we echter meldingen krijgen hierover, worden die uiteraard bekeken. Een dergelijke klacht mondt sowieso niet per se uit in een proces-verbaal. Feestvierders krijgen bij geluidsoverlast wel vaker eerst een waarschuwing om de rust te respecteren.”

Wensballonnen zijn overal verboden: onveilig én gevaarlijk voor weidedieren

In Brugge werd er bijvoorbeeld de afgelopen tien jaar amper één pv opgesteld. In de andere zones is het niet meer. “Er zijn elk jaar wel diverse oproepen tijdens oudejaarsnacht maar er werden geen pv’s opgesteld”, zegt woordvoerder Annemie Wittesaele van politiezone Kouter. “Wel is het zo dat er enkele pv’s zijn opgesteld omwille van beschadigingen door vuurwerk tijdens oudejaarsnacht, zoals vuurwerk in brievenbus die hierdoor is ‘ontploft’.” De regels zijn dus een maat voor niets. Of zoals Nicolas Paelinck van politiezone Westkust het verwoordt: “Ik vind dat het weinig zinvol is om wetgeving te stemmen die niet afdwingbaar is. De verantwoordelijkheid moet bij het individu gelegd worden. En als het misloopt moet hij er ook voor opdraaien.”

“Sowieso winst”

Minister Ben Weyts vindt niet dat de strengere wetgeving weinig bijbrengt. “De nieuwe wet zorgt ervoor dat het vuurwerk beperkt wordt tot welbepaalde plaatsen en goedgekozen momenten”, zegt de minister. “Er zijn inderdaad heel wat gemeenten die ervoor kiezen om nog steeds vuurwerk toe te laten met eindejaar, maar er is nu wel controle. Vroeger was het tenzij uitdrukkelijk lokaal verboden – altijd en overal toegelaten, met alle wantoestanden tot gevolg. Je kon op elk moment van de dag en nacht en waar ook te velde een vuurpijl langs je oren krijgen. Er is dus sowieso winst. In die West-Vlaamse gemeenten mag er nu alleen vuurwerk afgestoken worden op de plaatsen en momenten die vooraf afgesproken zijn. Het is aan de gemeenten zelf om te voorzien in de handhaving.”