Réginald Moreels richt medisch centrum op in Congo: “Ik ga door zolang mijn handen me dienen”

‘Topdokter’ Réginald Moreels (71) is onvermoeibaar. De oorlogschirurg en oud-minister van Ontwikkelingssamenwerking kwam begin deze week terug uit Noord-Kivu, Congo, waar hij drie weken onafgebroken opereerde. In die door geweld geteisterde regio zet hij zijn schouders onder een kwaliteitszorg- en opleidingscentrum voor chirurgie en verloskunde. “Ik ga door zolang mijn handen mij dienen”, zegt hij.

Réginald Moreels, die al jaren in Oostende woont, raakte in de jaren ‘80 en ‘90 bekend als voorzitter van Artsen zonder Grenzen België en politicus voor de toenmalige CVP. Daarna ging hij 15 jaar door de woestijn, zo zegt hij het zelf, al bleef hij actief als medisch adviseur in binnen- en buitenland en als oorlogschirurg, onder meer in Irak. Zijn optreden vorig jaar in het VIER-programma Topdokters zorgde voor een hernieuwde bekendheid.

Maar Moreels is er de man niet naar om op zijn lauweren te rusten. Na een bezoek aan zijn zoon, die een bedrijf leidt in Oost-Congo, begon hij te opereren in het ziekenhuis van Beni, Noord-Kivu. De voorbije vier jaar deed hij er al 21 keer enkele weken operaties allerhande. “Ik help de patiënten, in alle nederigheid, met de middelen die er zijn”, vertelt hij. “De situatie is er nog moeilijker dan wat je zag in Topdokters . Het ziekenhuis is ondergefinancierd, het personeel krijgt geen loon en is niet gemotiveerd. Al heb je er ook uitmuntende elementen.”

(Lees verder onder de foto)

West-Vlaamse steun

Samen met enkele gelijkgestemden richtte Réginald Moreels UNICHIR op (Unité Chirurgicale), met als doel om in Beni een kwaliteitszorg- en opleidingscentrum voor chirurgie en verloskunde te starten. Een terrein van een hectare werd gekocht door Tradicor, de vennootschap van Thomas Leysen, voorzitter van Umicore en Mediahuis. De bouwwerken begonnen in maart. “De bouw kost ruim 1,1 miljoen dollar. Ik verzamelde zowat de helft van dat bedrag via mijn eigen netwerk, de rest is nog te financieren. Alle steun is welkom. We zijn heel dankbaar voor de 100.000 euro die we over vier jaar tijd kregen van de provincie West-Vlaanderen. Ook twee West-Vlaamse bedrijven, United Petfoods uit Kortrijk en Maselis uit Roeselare, hebben ons fors gesponsord. En het AZ Sint-Jan Brugge steunt ons met materiaal en personeel”, somt Moreels op.

Kwaliteitszorg

“Met ons centrum willen we de kwaliteit van de zorg verbeteren door opleidingen te bieden aan gezondheidswerkers, artsen en verpleegkundigen. Een soort center of excellence . Dat is nodig. Je hebt in Congo bijzonder goede artsen, maar ook mensen van wie je je afvraagt hoe het mogelijk is dat ze zeven jaar opleiding hebben gevolgd. In Congo bestaan ziekenfondsen nog maar in beperkte mate en enkel voor consultaties, niet voor hospitalisaties. Als er een mutualisering komt, zullen kwaliteitsnormen gesteld worden. Wie lidgeld betaalt, moet waar voor zijn geld krijgen.”

(Lees verder onder de foto)

In het centrum zullen 30 bedden beschikbaar zijn en een 30-tal mensen werken. Er zullen chirurgische en verloskundige ingrepen gebeuren. “We nemen niet alle werk van de ziekenhuizen over, maar verwijzen patiënten door waar nodig of mogelijk”, legt Réginald Moreels uit. “In elk geval werken we zonder enige discriminatie. Iedereen zal bij ons terechtkunnen, ook wie het niet kan betalen. Ik heb in België nooit tegen privétarieven gewerkt, ik zal dat aan het einde van mijn loopbaan ook niet doen in Congo.”

“Veel projecten zakken als een pudding in elkaar eens de financiering wegvalt. Daarom willen we er een commercieel bedrijf aan koppelen, waar wij inkomsten uithalen. Zo denk ik aan een eenheid die zuurstof produceert voor andere ziekenhuizen,. Het is een modeste poging tot duurzaamheid. Een Congolese arts start nu zijn opleiding met een beurs van ons. Volgend jaar zou nog een tweede volgen. Over vijf jaar zouden we minstens twee eigen chirurgen hebben. Een selectiebureau in Kinshasa zoekt ook een goeie manager.”

(Lees verder onder de foto)

Avonturiersgeest

Toch wil Moreels graag zelf zo lang mogelijk bij het project betrokken blijven. “Ik krijg dikwijls de vraag naar hoe het na mij verder moet, maar dat doet me pijn. Ik kan mijn leeftijd niet aanvaarden”, zegt hij, zichtbaar aangedaan. “Ik zou niet van geslacht willen veranderen, maar wel van leeftijd. Ik blijf opereren zolang mijn handen mij dienen. En dat gaat nog heel goed. De voorbije drie weken deed ik 45 operaties zonder enige complicatie.”

Noord-Kivu is een gevaarlijke streek, waar al jaren een burgeroorlog woedt. Maar dat kan Réginald Moreels niet deren. “Ik zoek het risico niet op”, nuanceert hij. “Beni is een aangenaam stadje, maar je weet dat je bepaalde wegen beter niet neemt. Maar het schrikt me niet af, nee. Dat is een mengeling van idealisme, risico willen nemen en avonturiersgeest. Die wil , zoals de filosoof Schopenhauer het noemt. Het is een soort kracht om van je leven iets nuttigs te maken. En die blijft me in de rug duwen.”

Info: www.unichir.africa.