“Probleem is groter geworden”: Telling moet dak- en thuisloosheid in de Westhoek in beeld brengen

De Westhoek is nog steeds een blinde vlek als het over dak- en thuisloosheid gaat. Sinds een ruwe schatting in 2018, dat het aantal op ‘minimum 401’ zette, zijn er geen cijfers beschikbaar. Daar komt binnenkort echter verandering in dankzij de daklozentelling die plaatsvond in oktober. “Deze telling vormt de kans om te duiden dat deze problematiek niet enkel een stedelijk fenomeen is.”

Op straat slapen, moeten overnachten bij vrienden of familie, een veilige thuis zoeken voor de kinderen… Dak- en thuisloosheid heeft veel facetten. In het beleid en onderzoek naar dak- en thuisloosheid focust men echter meestal op de zichtbaarheid van het fenomeen. Daardoor krijg je vaak te horen dat er in landelijke regio’s geen clochards rondlopen. Maar onderzoek vanuit de KU Leuven toont aan dat er ook daar wel degelijk dak- en thuislozen zijn. Hoewel de Westhoek niet is opgenomen in dat onderzoek, stellen hulporganisaties vast dat de problematiek erger wordt in de regio.

“Voor verschillende organisaties en diensten zoals OCMW’s, CAW, drughulpverlening, inloopcentra, buurtcentra, scholen, gevangenis, (psychiatrische) ziekenhuizen, politie, NMBS, De Lijn… is het op basis van verschillende signalen en hulpvragen duidelijk dat de problematiek aanwezig is in de Westhoek”, zegt Steven Vantorre, verantwoordelijk voor Wonen/Schuldhulpverlening bij CAW Midden-West-Vlaanderen. “Om dit fenomeen efficiënt te bestrijden zijn heldere, betrouwbare en vergelijkbare gegevens echter onmisbaar. Maar op vandaag hebben overheden geen objectieve cijfergegevens. Daarom werd dit najaar voor het eerst een daklozenteling in de Westhoek georganiseerd. Begin 2025 verwachten we de resultaten te kennen. Op basis van die cijfers willen de verschillende organisatie, OCMW’s en het CAW een regionale strategie voor dak- en thuisloosheid uitwerken.”

“In onze provincie zijn er enkel van de Westhoek geen onderbouwde cijfers bekend”

Het Welzijnsplatform van de Westhoek ondernam samen met het CAW Centraal-West-Vlaanderen in 2018 een poging om de dak- en thuislozenpopulatie in de Westhoek in beeld te brengen door het aantal gebruikers van tijdelijke woonvormen samen te tellen. Men kwam toen uit op een schatting van minimum 401 dak- en thuislozen in de Westhoek. Maar bijvoorbeeld sofasurfers werden toen niet in kaart gebracht. “Dat is nochtans een groep die bijzonder groot is”, zegt Steven Vantorre. “Mensen trachten op welke manier dan ook te overleven. Heel wat van die mensen doen dat door hier en daar even bij een kennis te verblijven.”

Stijging

DVV Westhoek leidt de telling in goede banen. Daar verwachten ze een duidelijke stijging ten opzichte van 2018 te zullen waarnemen. “Tijdens verschillende overlegmomenten in 2023 signaleerden de diensthoofden van de sociale diensten van de Westhoekgemeenten dat de problematiek van dak- en thuisloosheid sterk toeneemt”, klinkt het bij DVV Westhoek. “Ook andere private actoren erkennen dat signaal. Deze telling vormt de kans om te duiden dat deze problematiek niet enkel een stedelijk fenomeen is en wel degelijk aanwezig is, ook in de Westhoek. OCMW’s en welzijns- en zorgactoren signaleren de nood om de dak- en thuisloosheid dus meer te onderbouwen met objectieve data. Eind oktober 2022 werd al zo’n telling georganiseerd in de regio’s Midden-West-Vlaanderen, Brugge en Middenkust. In 2021 vond die telling ook al plaats in Zuid-West-Vlaanderen. Wat West-Vlaanderen betreft, werd er dus enkel in de Westhoek nog geen telling uitgevoerd en ontbreken objectief onderbouwde cijfers.”

Generatiearmoede

Vanuit zijn ervaring bij CAW Midden-West-Vlaanderen waagt Steven Vantorre zich wel aan een profielschets van de mensen in dak- en thuisloosheid in de Westhoek. “Het gaat om een zeer diverse groep waar zowel jong als oud in worden vertegenwoordigd”, zegt Steven Vantorre. “Niet zelden worden we ook geconfronteerd met ouders die hun kinderen bij hebben. Heel wat van die mensen kenden al van jongs af aan een instellingverleden. Dikwijls gaat het om generatiearmoede, waardoor mensen een aantal kansen van kinds af aan minder hebben gekregen.”

Volgens Steven Vantorre wordt dak- en thuisloosheid vooral veroorzaakt door een complexe combinatie van structurele, institutionele, relationele en persoonlijke risicofactoren. “Structurele factoren, zoals schaarste op de woningmarkt en economische instabiliteit, spelen een belangrijke rol, terwijl institutionele factoren, zoals het gebrek aan samenwerking tussen diensten en ontoereikende huisvesting, de situatie verergeren. Relationele problemen, zoals relatiebreuken, en persoonlijke omstandigheden, zoals mentale gezondheidsproblemen of verslaving, vergroten het risico verder. Dak- en thuisloosheid heeft ernstige gevolgen voor individuen, waaronder verlies van werk, gezondheidsproblemen en verhoogde psychologische stress. Bovendien brengt het aanzienlijke maatschappelijke kosten met zich mee.”