Brugs schooldirecteur Eddy Boutens strijdt met poëzie tegen burn-out

Eddy Boutens, directeur van stedelijke basisschool De Triangel aan de Diksmuidse Heerweg in Sint-Andries, debuteert op zijn 60ste als dichter. Zijn eerste poëziebundel ‘Over Vloed’, met de zee als rode draad, leest volgens de achterflap ‘als een stuk drijfhout dat aanspoelt’.

Eddy Boutens rondde onlangs de kaap van 60. “Mijn vrouw vroeg me wat ik het liefste cadeau kreeg. Een groot feest? Een leuke citytrip? Verwenweekendje? Op mijn 60ste koesterde ik eigenlijk maar één grote droom: de publicatie van mijn dichtbundel. Dat leek me de kortste weg naar onsterfelijkheid”, zegt Eddy met een knipoog.

Geboren in ’58: Eddy was dus een tiener in de late jaren ’60 en de vroege jaren ’70. “De tijd van Bob Dylan en Boudewijn de Groot. En van de vrije podia; ik schreef in die periode geëngageerde liedjesteksten. Over de atoombom, bijvoorbeeld”, glimlacht Eddy. Zijn lange haren is hij allang kwijt. “Maar mijn wilde nog niet – of toch niet allemaal. Van mijn vroegere idealen zijn er nog wel een aantal overeind gebleven.”

Pure horror

Eerder dit jaar publiceerde basisschool De Triangel ‘Als een rups begonnen’, een dichtbundel waar al Eddy’s leerlingen – zelfs de kleuters – aan meewerkten. Iets waar hij nog altijd bijzonder trots op is, maar zelf heeft Eddy naar eigen zeggen nooit echt van die geïnspireerde leraars gehad op school. “Poëzie diende bij ons enkel om teksten te leren memoriseren – van Gezelle tot Goethe – en die nadien saai te reciteren. Pure horror vond ik dat, mijn prille liefde voor teksten en gedichten raakte daardoor volledig onder gestoft. De kracht van poëzie of wat een gedicht bij je teweeg kan brengen, taal als een instrument om emoties te beleven: daar werd op school aan voorbijgegaan.”

“Voor mij is poëzie schrijven geen hard werk: woorden vallen op hun plaats of ze doen dat niet”

Als voorbeeld citeert hij Herman de Coninck, ‘bedrieglijk toegankelijk’ volgens Eddy. “Zijn gedichten lijken heel eenvoudig. Tot je ze nog eens herleest en plots al die verschillende laagjes begint te ontrafelen. Heel toegankelijk, en toch ook met heel veel diepgang. Ik hou ook van het gedachtegoed van Herman de Coninck. Hij was een germanist en toen hij lesgaf over poëzie en zijn leerlingen hem op een dag vroegen of ze dat moesten kennen voor het examen, zei hij: “nee, voor het leven.” Vervolgens kreeg hij dan de vraag: “En waartoe dient dat dan?”, waarop hij antwoordde dat het nut van poëzie erin bestaat dat ze geen direct nut hééft. In een wereld waarin alles meteen moet renderen, is poëzie juist heel erg waardevol. Poëzie biedt troost, begrip en schoonheid, overstijgt het alledaagse. En, iets wat we vandaag misschien een beetje kwijt zijn: het brengt je terug in contact met jezelf. Poëzie is een vorm van introspectie, het zegt veel over wie je bent.”

Burn-out

In Eddy’s geval hielp het hem er zelfs weer bovenop na een burn-out. “Het is dan, in 2015, dat ik me opnieuw op de poëzie ben gaan toeleggen. Die liefde is altijd blijven sluimeren, maar het was pas nadat ik hier op school een serieuze meltdown had gekregen, dat ik de pen weer heb opgenomen. De poëzie heeft me toen ook geleerd dat je je problemen soms gemakkelijker opgelost krijgt als je jezelf ook eens kwetsbaar durft op te stellen. Het hoeft niet altijd met ijzeren hand, af en toe eens je harnas afleggen helpt óók. Al voelde ik mij in het begin wel extra kwetsbaar door die poëzie: sommigen hier op school keken er vreemd van op toen ik me plots outte als dichter. Plots loop je als het ware naakt met je hart; de mensen zien een gevoelige kant van jou die ze nog niet kenden”, vertelt Eddy.

“Achteraf gezien is die burn-out een cadeau geweest: de poëzie is weer in mijn leven gekomen”

Doordat ze zo gevat zijn, zijn Eddy’s gedichten vaak stof tot nadenken. “De thema’s in poëzie zijn heel universeel: verlangen en gemis, pijn en verdriet… Het gevoel achter een gedicht is daardoor ook vaak zo tijdloos, een stukje poëzie uit de middeleeuwen kan vandaag nog ontroeren”, klinkt het. “En toch is poëzie op een manier altijd ook ergens heel actueel. Er is ondertussen weer een hele generatie nieuwe dichters opgestaan en die hebben een heel ander referentiekader als ik. Mijn poëzie is verankerd in een andere tijd. Maar mensen als een Maud Vanhauwaert en Carmen Michiels maken poëzie weer sexy. En ook al verschilt de vorm waarin zij een gedicht gieten dan misschien van die van mij, de emoties zijn dezelfde.”

Bij Eddy komen die emoties meestal in de vorm van aforismen (een korte, bondige uitspraak, vaak grappig en/of absurd en met een boodschap van wijsheid, red.). “Van die uitgepuurde impressies die je aan het denken zetten, of die iets schijnbaar onbenulligs in een groter licht plaatsen. Ik ben een grote voorstander van het vrije vers en speel graag met ritme, klank en melodie. Die taalspeelsheid heb ik van mijn vader, hij zette me graag op het verkeerde been met woorden. Mama was dan weer wat onhandig met taal, zij was een kampioen in neologismen en kwam regelmatig met een heel nieuw woord op de proppen”, glimlacht Eddy. “Maar slagrijm en andere schoolvoorbeelden van een gedicht zal je in mijn bundel dus nergens tegenkomen.”

Zelf heeft Eddy Boutens het bijvoorbeeld ook niet voor dichters met een barokke schrijfstijl. “Voor mij is poëzie schrijven geen hard werk: woorden vallen op hun plaats of ze doen dat niet. Ik ben eigenlijk een heel impulsieve dichter. Het kan op de fiets zijn, aan de ontbijttafel of zelfs in een vergadering dat er plots iets uit de hemel neerdaalt.”

Hardheid genezen

Ook in Eddy’s bureau op het secretariaat is de poëzie niet ver weg. De krater van Lisa staat er met de hand geschreven onder een putje in de muur waar de deurstop vroeger zat. “Poëzie is voor mij een way of life geworden, een manier om naar het leven te kijken”, zegt Eddy. “Achteraf gezien is die burn-out eigenlijk een cadeau geweest: de poëzie is weer in mijn leven gekomen, de creativiteit heeft opnieuw een plekje gekregen. Het is een vorm van geestelijke hygiëne die mij ook van een zekere hardheid heeft genezen. Ik hanteer nu op school een zachtere manier van leiding geven, zie in de klassen en op de speelplaats allemaal kleine mensjes met een mooie toekomst.” (WK)

‘Over Vloed tussen eb en vloed ligt overvloed’ telt 114 pagina’s. De bundel kost 17,99 euro en is te koop bij de webwinkel van www.boekscout.nl (gratis thuis bezorgd) of bij de auteur:eddy_boutens@hotmail.com. Je kan hem ook bestellen in de boekhandel via het ISBN-nummer: 978-94-022-4508-0. De knappe coverfoto is van de Bretoense kunstenaar Sylvain Bouder.