Oekraïense vluchtelingen stuwen armoedecijfers omhoog, maar ook steeds meer Ieperlingen in armoede

OCMW Ieper sluit 2022 af met 308 mensen die een leefloon krijgen, ruim de helft meer dan de 205 van eind vorig jaar en vergeleken met 2020 vroegen in 2022 dubbel zoveel daklozen een installatiepremie aan. Schepen van Welzijn Eva Ryde (N-VA) benadrukt dat de Oekraïense vluchtelingen duidelijk hun stempel zetten op de armoedecijfers, maar ook bij welzijnschakel Tegoare zien ze het aantal hulpbehoevende gezinnen met 20 procent stijgen.

Het waren confronterende cijfers die we hoorden op de jongste gemeenteraad in Ieper: het aantal mensen met een leefloon steeg in een jaar van 205 naar 308. Is de armoede dan zo veel toegenomen in Ieper?

“Het stijgend aantal is niet louter negatief te lezen, het betekent ook dat we met de dienst welzijn meer burgers bereiken”, verklaart schepen van Welzijn Eva Ryde. “We hebben een zestigtal leefloondossiers extra door de opvang van Oekraïense vluchtelingen. In totaal zijn er ongeveer 130 vluchtelingen van Oekraïne in onze stad.”

Zorgnetwerk

Het leefloon is de laatste toevlucht voor mensen die geen inkomen hebben. Volgens de schepen is de moeilijke doorstroom naar werk vaak het gevolg van randvoorwaarden. “Nog Nederlands moeten leren, geen stabiele huisvesting, geen kinderopvang, beperkte mobiliteit, maar ook psychische of fysieke moeilijkheden”, zegt de schepen, die benadrukt dat de sociale diensten toegankelijker geworden zijn door het zorgnetwerk in te zetten in buurten en dorpen.

“We zitten al één jaar in Zillebeke, sinds september in Boezinge, en sinds half november in De Wissel, het lokaal naast de voedselbedeling. Sinds 2020 is er een brugfiguur onderwijs die actief naar gezinnen toe stapt. Er is ook samenwerking met onze jeugdopbouwwerker die op straat en in de wijken actief is.”

Meer daklozen

Niet alleen het aantal leefloners is een indicatie van de evolutie van de armoede in een stad, ook het aantal daklozen. Zo heeft Stad Ieper, net als alle andere steden, een installatiepremie om daklozen op weg te helpen duurzame huisvesting te vinden. Terwijl in 2020 slechts 46 keer de premie werd toegekend, was dat in 2021 al 70 keer en in 2022 zelfs 107 keer.

“In 2020 ging het 21 keer om erkende vluchtelingen die een asielcentrum of opvang verlieten, 13 keer om mensen die een voorziening of noodwoning verlieten en 12 mensen die bij familie of vrienden verbleven”, verduidelijkt Ryde. “In de 107 dossiers van 2022 zie je duidelijk de invloed van de oorlog in Oekraïne. 71 dossiers gingen over vluchtelingen, 20 over mensen die een voorziening of noodwoning verlieten, 14 over mensen die bij familie of vrienden verbleven en 2 vanuit een onverwarmbare ruimte.”

Opvangmogelijkheden

De term dakloos is dus voor meerdere interpretaties vatbaar. “De smalste interpretatie van dakloos is vertoeven in een onverwarmbaar onderkomen, zoals een tent, auto, portaal … Jaarlijks zijn er een vijftal dergelijke situaties. Meestal van korte duur, aangezien er diverse opvangmogelijkheden zijn.”

“Zij met het statuut dakloosheid komen versneld in aanmerking voor toekenning van een sociale woning bij SVK De Woonsleutel. Daarnaast is er nog de mannenopvang of studio-opvang van CAW, een twaalftal noodwoningen van de stad zelf en opvang bij het crisisnetwerk. Deze opvang is dag en nacht bereikbaar en inzetbaar.”

Mochten ook die opties uitgeput geraken dan is er ook de nachtopvang in Kortrijk of Roeselare. “Wie niet over huisvesting of een badkamer beschikt, kan zich wassen of de was doen in dienstencentrum De Kersecorf. Specifiek voor Oekraïners hebben we ook de collectieve opvang in het Capucijnenklooster met een maximumcapaciteit van 30. We hebben ook nog een LOI (lokaal opvanginitiatief, red.) voor asielzoekers van 23 plaatsen. Elk van deze opvangvormen is vrijwillig. We kunnen niemand dwingen om er op in te gaan. Ook dat komt voor.”

Activiteiten voor kwetsbaren

Naast de sociale dienst van de stad zijn er ook vrijwilligersorganisaties die zich bekommeren om mensen in armoede. In Ieper speelt welzijnsschakel Tegoare daarin een belangrijke rol. Ze organiseren activiteiten voor kwetsbare gezinnen, zoals een dessertbuffet op Kerstdag (in samenwerking met het zorgnetwerk en Curieus) en de nieuwjaarsviering op 15 januari.

“Wij gaan ook altijd op huisbezoek bij de adressen die we doorkrijgen van organisaties zoals het OCMW, CAW, Begeleid wonen (Vondels) en de voedselbedeling”, zeggen de voorzitters Kris Reynaert en Monique Decrop. “Op dit moment zijn er meer dan 120 gezinnen bij Tegoare. Het laatste jaar zijn er toch wel twintig gezinnen bijgekomen, gezinnen met meerdere kinderen. Dat gaat niet om vluchtelingen, maar vooral om mensen uit Groot-Ieper die in een moeilijke situatie terechtkomen. Het is de bedoeling dat we ze een beetje uit hun huis halen zodat ze zich niet opsluiten.”

Kansarmoede

“Wij hebben kledij en huishoudelijk materiaal dat men voor 1 euro per gezin kan komen halen. We ondervinden wel dat vooral daarop meer een beroep gedaan wordt”, vervolgt Kris. “Het afgelopen jaar is het aantal regelmatige gebruikers van deze dienst gestegen. Daar zien we wel de mensen van Oekraïne. Logisch, want de meesten zijn met niets naar hier gekomen. Echte activiteiten met ons doen ze nog niet omdat er daar toch nog een taalbarrière is.”

Wat de Ieperlingen betreft zijn er allerhande oorzaken waardoor ze in armoede terechtkomen. “Bijvoorbeeld mensen met kinderen die plots in een echtscheiding belanden of ziek worden, een faillissement, een partner die in de schulden geraakt en daarvoor moeten opdraaien …”, legt Monique uit.

“Velen zitten ook al in de kansarmoede van kinds af aan. Geboren worden in armoede legt wel een hypotheek op je toekomst. Huishoudelijk geweld, alcohol, werkloosheid … Die kinderen krijgen geen kansen, hebben geen diploma, zijn psychisch zwak … Ik sta soms versteld van wat de mensen allemaal meegemaakt hebben, uit welke gezinnen ze komen. Het is vaak heel moeilijk om dit alles achter je te laten.”