Het geheugen van Gheysen: L&H of het failliet van een droom

Journalist bij een dagkrant, aan het roer bij de lokale tv, hoofdredacteur van KW… Na 35 jaar in de West-Vlaamse media zit de carrière van onze Jan Gheysen er op. Tien weken lang nam hij afscheid met een reeks reportages. Gheysen graaft in zijn geheugen en duikt in onze nieuwsgeschiedenis. Vandaag, als slot: Lernout & Hauspie.

Hij gooit een stoffen tasje over zijn neerhangende schouder en steekt ietwat sloom in zijn eentje de straat over. Hij kijkt niet meer achterom, ik zie hem verdwijnen ergens tussen de betonnen loodsen van het industrieterrein. Zo zag moedeloosheid vanop de rug gezien eruit. Het zou een van de laatste keren zijn dat we Pol Hauspie voor een interview te gast hadden in de WTV-studio in Kuurne. L&H Speech Products was aan het wankelen, de grote droom was aan het uiteenspatten.

Jaren daarvoor hadden we het spraakmakende duo voor het eerst ontmoet in een klein prefab gebouw op een industrieterrein in Ieper. Jo Lernout was de flamboyante ideeënman, Pol Hauspie de eerder ascetisch ogende boekhouder en de producten waaraan ze werkten spraaktechnologie hadden toen iets futuristisch. Onze computers zouden binnen afzienbare tijd onze opgenomen interviews probleemloos uittikken. We zouden kunnen spreken met onze laptops. Intussen zijn we met die technologie vertrouwd, maar de hightech die erachter schuilt, was toen voor leken moeilijk te vatten.

Begin van het einde

Het jonge L&H was beloftevol maar kostte handenvol geld en het rendement op korte termijn bleef uit. We lazen de talloze persberichten die de jonge onderneming uitstuurde op een sceptische manier, vooral de Engelse tech-taal die de Westhoekondernemers daarin gebruiken, lijkt ons vooral een vorm van turbotaal. Dat verandert zodra Microsoft interesse toont voor de Ieperlingen en Bill Gates wil gaan samenwerken.

Met het grote geld dat nu naar de Westhoek stroomt, groeit de erkenning en zodra L&H een beursgenoteerd bedrijf wordt, wil iedereen dat het vooruit gaat met L&H. Een Iepers bloemenbedrijf moet plaats ruimen voor een heus West-Vlaams Silicon Valley (Flanders Language Valley). Van geldronselaars worden Jo en Pol de wonderboys van de Westhoek. Prins Filip opent het nieuwe park dat architecturaal toepasselijk is opgetrokken in de vorm van het inwendige deel van het oor.

De Belgische en Vlaamse regering is daarvoor naar Ieper gekomen en heel even dromen we mee. Aan plannen geen gebrek: er zou ook nog een universitaire taalcampus in de Westhoek worden uitgebouwd. Het staat dan vast: dit betekent het einde van de braindrain van de Westhoek. Taalspecialisten en technologietalent van over de hele wereld zullen hun weg vinden naar Ieper.

Maar… Trends, het economisch magazine van Roularta, waarschuwt als eerste Vlaams nieuwsmedium voor mogelijk niet zo koosjere omzetconstructies. Op WTV krijgen we een dringend verzoek voor een interview met Jo en Pol. Het anders voor regionale media zo moeilijk bereikbare duo wil ons zo vlug mogelijk spreken. Veel tijd hebben ze niet, ze pendelen over en weer van Ieper naar de VS. Maar in Oostkamp, vlakbij de autosnelweg, kunnen ze ons kort spreken. De twijfel over de omzetconstructies willen ze in de kiem smoren. Op dat moment beseft nog niemand dat we het begin meemaken van het einde van L&H…

Moedeloosheid

Eén keer krijgen we Pol Hauspie nog uitgebreid en exclusief aan het woord. Bij hem thuis. We krijgen een hele namiddag. Zijn woonkamer wordt door tv-technici van WTV omgebouwd en lijkt met de tv-lampen wel een tv-studio. We nemen met Pol Hauspie vooraf de vragen door en leggen schriftelijk vast dat hij de montage van het gesprek kan bijwonen.

Halverwege het gesprek wordt de opname stilgelegd, Pol Hauspie is aan het eind van zijn krachten en wil pauzeren. Maar de klok tikt verder, we raken dicht bij de deadline van het avondjournaal. De montage en de visie gaan snel, Pol geeft zijn fiat en we kunnen het gesprek op tv brengen. Onmiddellijk daarop vraagt het VRT-journaal een kopie en het hele gesprek wordt als reportage uitgezonden in Terzake .

Onverantwoord: aan een rotvaart op de snelweg om het nieuws te halen met een zaak die 20 jaar later nog niet is afgerond

Terwijl we met de redactie in Kuurne kijken naar ons journaal, vertrekt Pol Hauspie uit het WTV-gebouw en zien we hem de straat oversteken, een stoffen tasje over de neerhangende schouder, als een eenzame wandelaar verdwijnt hij tussen de loodsen van het industrieterrein waar zijn wagen geparkeerd stond. Het beeld moedeloosheid vanop de rug gezien zet zich voorgoed vast in ons hoofd.

Eén keer zal L&H ons nog tot het uiterste drijven, al kan ik mij niet meer herinneren of het om de faillissementsuitspraak ging van de rechtbank van koophandel in Ieper of om een van de beslissingen van de rechtbank voor die finale uitspraak. Maar we willen het nieuws brengen op de middag, vlak voor onze gewezen WTV-reporter Caroline Vandenberghe het voor de VRT kan brengen.

Het is de eerste en meteen ook laatste keer dat ik met de zware Renault Safrane van WTV aan veel te hoge snelheid over de A19 schuur richting Kuurne. Onverantwoord. Zeker als we nu weten dat er pas tegen eind dit jaar 20 jaar na het faillissement nog een uitspraak valt over de schadeclaims van de L&H-slachtoffers.