Curator Luc Filliaert nam al eerder initiatieven om de ‘Groote Oorlog’ te herdenken. Nu brengt hij een eerbetoon aan zijn grootvader Juul met de expo ‘Mijn Oorlog’ en koppelt daaraan zijn gelijknamige boek.
Om de vier belangrijke oorlogsjaren te schetsen ploos hij het omvangrijke persoonlijke archief uit van zijn grootvader en zo laat hij de bezoekers kennismaken met het boeiende levensverhaal van Juul Filliaert.
“Ik heb mijn grootvader Juul nooit gekend”, vertelt Luc Filliaert. “Hij werd geboren op Valentijnsdag 1890 en overleed op kerstavond 1948. Hij was blijkbaar een stille mens, een noeste werker en een verzamelaar… Alles begon toen ik in 1980 door mijn ouders naar de zolder werd verbannen om het archief van mijn grootvader op orde te brengen. Zo ontdekte ik geleidelijk wie mijn grootvader was… en zijn levensverhaal bleek zo boeiend dat ik het uit de vergetelheid wilde halen.”
Manusje-van-alles
Op zijn 25ste – in 1915 – was Juul Filliaert redactiesecretaris bij de krant De Belgische Standaard. “Eigenlijk was hij manusje-van-alles”, lacht Luc. “Hij schreef artikels over alles en nog wat, ging papier halen in Parijs, hielp bij het letterzetten. Hij beschreef het oorlogsbombardement van oktober 1914 en vluchtte daarna naar De Panne.”
“Eigenlijk wilde hij naar Engeland, maar dat is nooit gelukt. Wegens een acute oorontsteking werd hij afgekeurd om in het leger te gaan. In De Panne werd zijn schrijverstalent opgemerkt en hij ontwikkelde goede contacten met de frontsoldaten, zeker met de ‘frontschilders’. Die steunde hij actief.”
Kunstminnaar
“Hij trok zelfs naar Parijs om er verf, penselen en schildersdoek voor hen te kopen. Juul was een kunstminnaar en startte een collectie met kunstwerken van frontschilders. Vooral avant-gardistische kunstenaars zoals Jos Verdegem en Médard Maertens trokken zijn aandacht. Toen Juul op 18 maart 1916 huwde met mijn grootmoeder Sidonie Debruyne kreeg hij een portret cadeau van mijn grootmoeder, geschilderd door Médard!”
“Best wel uniek, want burgerdames werden toen zelden geportretteerd! Het pas gehuwde stel ging in de Ankerstraat in De Panne wonen en mijn grootvader opende er zijn ‘Belgische Boekhandel’. Vanaf 1917 werd hij ook uitgever met zijn uitgeverij ‘Laten Leven’. Tegelijk startte hij meer commerciële activiteiten: hij voert sigaren, suiker, soda, chocolade, enzovoort in. Daarover ontdekte ik een leuk citaat, dat hij ooit schreef aan Jan Guldentops: ‘Dat ik een sigarenzaak aanpakte is ook ter aanbeveling. Met letterkunde alleen zoudt ge ’t haar door uw broek verliezen’.”
Frontsoldaten
Luc moest een selectie maken uit wat hij in zijn grootvaders archieven vond. Bij de tentoongestelde schilderijen is ook een uniek portret van Juuls kleine zoontje, Hugo Filliaert, gepenseeld door Jos Verdegem. Ook de karakteristieke kop van Juuls broer Karel, heel modern geschilderd op doek door Anne-Pierre De Kat is een blikvanger.
En er zijn ook heel wat portretten van frontsoldaten. “Dat waren de selfies van die tijd”, zegt Luc. “Want het kon wel eens hun laatste ‘selfie’ zijn in die oorlogsjaren. Ik ben ook heel blij dat ik de Christus op het Calvariekruis op de expo heb gekregen. Die werd tijdens de bombardementen beschoten en belandde later in het Klooster van de Arme Klaren. Later werd het beeld naar Diksmuide gebracht, waar het terechtkwam in de crypte aan de IJzertoren.”
“Daarover schreef mijn grootvader zijn mooiste pagina’s! Aan de hand van de kunstverzameling met schilderijen, foto’s, brieven en documenten wil ik het verhaal van mijn grootvader tot leven brengen én zijn engagement om de belangen van de frontschilders te verdedigen in die oorlogsjaren. Het heeft me drie jaar intense voorbereiding gekost, maar het heeft me enorm veel voldoening geschonken. Aan deze tentoonstelling koppel ik ook het gelijknamige boek.”
Schepen Ann Gheeraert – bevoegd voor Westfront, Oorlogsherdenking en Cultuur – is opgetogen over de nieuwe expo: “Vier jaar geleden oogstte Luc veel succes met zijn eerste expo over oorlogskunst. Met deze expo krijgen we een stukje onontgonnen Nieuwpoortse geschiedenis te zien dat de moeite waard is om te ontdekken.”
Praktisch
De expo ‘Mijn Oorlog – Juul Filliaert 1914-1918’ loopt tot en met zondag 5 september 2021. Het bezoekerscentrum is dagelijks (niet op maandag) open van 10 tot 17 uur. Gezien de beperkte bezoekerscapaciteit vanwege de coronamaatregelen is reservatie verplicht.
Op zondag is de toegang en de tentoonstelling gratis voor al wie in Nieuwpoort gedomicilieerd is. De gratis toegang geldt niet bij andere tentoonstellingen. – Bezoekerscentrum Westfront, Kustweg 2, 8620 Nieuwpoort. Info en reservatie op www.westfrontnieuwpoort.be en www.visit-nieuwpoort.be – tel. 058 23 07 33. Het rijkelijk gedocumenteerde boek ‘Mijn Oorlog’ kost 24,50 euro en is verkrijgbaar in het bezoekerscentrum Westfront en bij de Dienst Toerisme.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
