Komt er dan toch eindelijk goed nieuws voor Olivier Vandecasteele? De ngo-medewerker uit Oostduinkerke wordt al sinds 24 februari 2022 vastgehouden in erbarmelijke omstandigheden in een isolatiecel in Iran. Het Grondwettelijk Hof heeft vrijdag namelijk het beroep verworpen tegen de wet die instemt met de Irandeal. Het Hof merkt wel op dat slachtoffers van een veroordeelde moeten worden ingelicht over zijn overbrenging, opdat een rechter de wettigheid ervan zou kunnen toetsen.
Het verdrag dat de overdracht van gevangenen tussen Iran en België regelt, zou de vrijlating kunnen faciliteren van OIivier Vandecasteele, de Belgische hulpverlener die intussen al meer dan een jaar wordt vastgehouden in een Iraanse cel. Hij zou daar tijdens een schijnproces veroordeeld zijn tot een celstraf van 40 jaar en 74 zweepslagen voor spionage. In ruil voor zijn vrijlating zou België de Iraanse schijndiplomaat Assadolah Assadi naar Iran kunnen overbrengen. Hij werd in 2021 in ons land veroordeeld tot 20 jaar cel voor zijn rol in een – verijdelde – terreuraanslag in Parijs.
Controversieel
Het verdrag is echter controversieel, omdat er geen garantie zou zijn dat Assadi in Iran het vervolg van zijn straf zal uitzitten. De Iraanse oppositiebeweging NCRI, een Britse ngo en verschillende internationale bekende koppen zoals de Colombiaanse ex-presidentskandidate Ingrid Betancourt trokken daarom naar het Grondwettelijk Hof.
Dat schorste in december een deel van de Irandeal om de overbrenging van Assadi te verhinderen. Als de Iraanse autoriteiten de man vrijlaten, zou dat volgens het Hof immers het recht op leven schenden van de personen die aan de geplande aanslag zijn ontsnapt.
Slachtoffer inlichten
In de beoordeling ten gronde verwierp het Hof vrijdag nu dat beroep tot vernietiging. Daarbij preciseert het Grondwettelijk Hof ook dat “in geval van de overbrenging van een veroordeelde, de regering een concrete afweging moet maken van de beschermingsplicht ten aanzien van het recht op leven en het recht op menselijke waardigheid”. Wanneer de regering beslist een veroordeelde over te brengen, moet ze de slachtoffers van handelingen van die veroordeelde daarover dan ook inlichten, zodat zij die beslissing op haar wettigheid kunnen laten toetsen door de rechtbank van eerste aanleg.
Reactie Belgische overheid: “Tevreden dat Hof onze argumentatie heeft gevolgd”
Premier Alexander De Croo, minister van Justitie Vincent Van Quickenborne en minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib zijn tevreden dat “het Hof onze argumentatie gevolgd heeft”. “Deze uitspraak ten gronde bevestigt het gegeven dat dit overbrengingsverdrag voldoet aan alle standaarden van internationaal recht”, aldus de premier en de ministers in een gezamenlijke reactie. “Ons land heeft met 74 landen een dergelijk verdrag.”
De regering is van oordeel dat het verdrag een belangrijk juridisch instrument is om Olivier Vandecasteele terug naar België te kunnen halen. “De regering zet vastberaden haar inspanningen hiertoe verder. We staan hiervoor in nauw contact met de familie van onze landgenoot”, klinkt het. De regering zal nu de nodige stappen zetten om het verdrag te finaliseren en daarbij rekening houden met het arrest van het Grondwettelijk Hof.
In het arrest verwierp het Hof het beroep tegen de wet die instemt met de Irandeal. Daarbij merkte het Hof wel ook op dat slachtoffers van een veroordeelde moeten worden ingelicht over zijn overbrenging, opdat een rechter de wettigheid ervan zou kunnen toetsen.
N-VA-fractieleider Peter De Roover verbaasd over arrest Grondwettelijk Hof
Het Hof schorste in december een deel van de Irandeal om de overbrenging van Assadi te verhinderen. De Roover verwijst naar die tijdelijke schorsing van de wet. “Na dergelijk straffe bewoordingen bij de schorsing leek ons de vernietiging van deze wet een evidentie, maar tot onze verbazing geeft het Grondwettelijk Hof nu toch groen licht”, zegt hij. “Uiteraard moet de uitspraak gerespecteerd worden, in alle onderdelen, ook waar een procedure voor eerste aanleg noodzakelijk wordt genoemd bij overlevering.”
Dat de wet niet als ongrondwettelijk wordt vernietigd, betekent volgens de N-VA-fractievoorzitter echter ook niet dat het “politiek of moreel aanvaardbaar zou zijn om een veroordeelde terrorist in vrijheid te stellen, onder meer omdat daardoor het lot van landgenoten in de toekomst bijkomend in gevaar brengt”.
Kamerleden Goedele Liekens en Jasper Pillen (Open Vld) zijn dan weer voorzichtig positief over het arrest. “We zullen pas tevreden zijn als Olivier voet zet op Belgische bodem”, zeggen ze. “Ons land moet nu de komende dagen en weken alles op alles zetten om Olivier uit Iran weg te halen zodat er einde komt aan de lijdensweg die nu al een jaar duurt.”
Reactie grondwetsspecialist Johan Vande Lanotte: “Salomonsoordeel”
Grondwetsspecialist Johan Vande Lanotte leest het arrest van het Grondwettelijk Hof over de Irandeal als een “Salomonsoordeel”. Dat zei hij vrijdagavond in Terzake.
Volgens grondwetsspecialist Johan Vande Lanotte zet het arrest van het Grondwettelijk Hof “de deur op een kier”, maar schuift het Hof de finale beslissing eigenlijk door naar de rechtbank van eerste aanleg. “Het Grondwettelijk Hof zegt dat er moet rekening gehouden worden met de rechten van de slachtoffers van Assadi, maar ook met het recht op een menswaardig leven van de heer Vandecasteele. Die twee belangen moeten afgewogen worden”, aldus Vande Lanotte.
“We krijgen sowieso nog een procedure voor de rechtbank van eerste aanleg en mogelijks nog in beroep”, zo zei hij in Terzake. Volgens Vande Lanotte is het arrest van het Grondwettelijk Hof wel “goed nieuws” voor de familie van Vandecasteele “maar is er nog geen enkele zekerheid”.
Reactie Vlaams Belang: “Uitspraak zet poort open voor uitlevering en vrijlating Assadi”
Vlaams Belang zegt dat het “met verbazing” kennis heeft genomen van het arrest. De partij vreest dat de uitspraak de deur opent voor de uitlevering en vrijlating van Assadi. “Het is enerzijds een zéér fout precedent waarmee wij toegeven aan de chantagepolitiek van Teheran. Anderzijds is het ronduit gevaarlijk voor onze nationale én Europese veiligheid om deze terrorist weer zijn gang te laten gaan”, zegt Kamerlid Ellen Samyn.
“We mogen in geen geval tot uitlevering overgaan”, klinkt het. Voor Vlaams Belang moet Assadi dus in de cel blijven en mag de regering dit”perfide akkoord” niet uitvoeren.
Iraanse oppositie trekt naar rechtbank als België beslist Assadi over te brengen
De ‘Nationale raad van verzet van Iran’ (NCRI) zal de eventuele overbrenging van Assadolah Assadi voor een rechtbank aanvechten, zoals het arrest van het Grondwettelijk Hof van vrijdag dat toelaat. Dat meldt de NCRI vrijdag aan Belga.
Het Hof stelde wel een voorwaarde: om het recht op leven van de slachtoffers van de verijdelde aanslag te verzekeren, moet de Belgische regering hen op de hoogte brengen van de overbrenging van de veroordeelde, zodat ze de wettigheid daarvan kunnen laten toetsen door een rechtbank.
“Het Belgische Grondwettelijk Hof is gekant tegen een onvoorwaardelijke vrijlating van de terreurdiplomaat Assadolah Assadi en heeft de regering opgelegd op voorhand de slachtoffers en de klagers te informeren als ze de intentie heeft om Assadi over te brengen. Zij kunnen de zaak voor de rechtbank van eerste aanleg brengen”, aldus de NCRI.
Volgens de oppositie gaf het Hof dus het recht om naar de rechtbank te trekken, ook al heeft het Hof het verdrag tussen Iran en België niet vernietigd. De verzetsraad kondigt dan ook aan dat recht te zullen gebruiken om “de vrijlating van deze terrorist te verhinderen”. In hun ogen is de vrijlating van Assadi een overtreding van de resolutie 1373 van de VN-Veiligheidsraad tegen het terrorisme en moedigt dat het Iraanse regime aan om “gijzelingen en terrorisme voort te zetten en op te voeren”.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier