Voor de één is breken van het cordon in Izegem historisch, voor de ander een onvergefelijke ‘normalisering van extreemrechts’. Vast staat dat de coalitie tussen Vlaams Belang en stadspartij STiP+ weinigen onberoerd laat. In het midden van dat verhaal vinden we Sam Weyts (40) en Filip Buyse (55), die zich als eerste in onze provincie voortaan schepen voor Vlaams Belang mogen noemen en de stad maar wat graag mee besturen. Een beetje tegen wil en dank zijn ze zo ook een boegbeeld voor hun partij geworden.
Twee weken na hun eedaflegging zijn de heren zich volop aan het inwerken. Vergaderingen met stadsdiensten vormen er de orde van de dag. Ze delen broederlijk een bureauruimte in het oud gedeelte van het stadhuis en zijn al langer compagnons de route, al heeft Buyse meer kilometers op de teller. “In 2005 ruilde ik VLD in voor Vlaams Belang. Ik omschrijf mezelf al langer als politiek donkerblauw. Zo’n ommekeer was dat voor mij niet, al is daar enorm veel reactie op gekomen. Een jaar later waren de liberalen enkele zitjes in de gemeenteraad kwijt en maakte Vlaams Belang een sprong voorwaarts. Ik en drie partijgenoten zetelden, maar andere politici weigerden ons toen zelfs nog maar een hand te geven. Toen ik bij de eerste voorstelling van ons akkoord die boze betogers zag, kon ik dat wel plaatsen. Ik had al erger meegemaakt. Door de jaren heen kweek je een dikker vel”, zegt Filip, tot voor het kort aan het werk als financieel beheerder.
Verweten voor fascist
Bij Sam Weyts kwam dat gebeuren toch iets harder binnen. Als leraar stond hij zestien jaar voor de klas in Prizma Middenschool Ingelmunster, tot hij in 2020 voor een carrièreswitch koos en op het provinciaal secretariaat van Vlaams Belang ging werken. “Op dat bewuste protest verweten ze ons voor fascist, onder hen ook een voormalig collega met wie ik altijd door één deur kon. Die plotse ommezwaai was toch pittig, al had ik toen al geleerd dat je als Vlaams Belanger het één en ander moet kunnen incasseren, maar ook je familie heeft daar onrechtstreeks onder te lijden. Mijn keuze voor de politiek kwam er enerzijds omdat het onderwijs drastisch veranderd was, zoals de administratieve rompslomp, waardoor er minder tijd was om dingen te doen in functie van de leerlingen. Tegelijk had ik bij de regeringsvorming in 2019 gezien hoe Bart De Wever onze partij wel voor een beleefdheidsgesprek uitnodigde, maar daarna afwimpelde. Dat vond ik zo onrechtvaardig en een knauw voor het vertrouwen in de politiek dat ik daar van binnenuit toch verandering in wilde proberen te brengen.”
“Ik ben wel trots dat we geschiedenis schrijven, maar ik wil eigenlijk vooral de problemen in Izegem aanpakken” – Sam Weyts
Toen wist de kersvers schepen nog niet dat hij op een dag in het stadhuis zou belanden. “Al was ik uiteraard een tegenstander van het cordon omwille van het ondemocratisch aspect om op voorhand iemand uit te sluiten”, zegt Weyts. “Ik heb veel geleerd van mijn grootvader André Deprez, die twaalf jaar OCMW-voorzitter onder CD&V-signatuur was. Hij stond bekend om zijn partijgrenzen-overschrijdend beleid. Ik ben uiteraard trots dat mijn partij nu een stukje geschiedenis mee schrijft en dat we dat als enige afdeling die mee bestuurt onder onze eigen naam kunnen doen, maar dat is voor mij niet het voornaamste. Wel de problemen waar Izegem mee worstelt, aanpakken.”
Draagvlak voor coalitie
Vlaams Belang en StiP+ hebben een krappe meerderheid van 15 op 29 zetels en dat beseffen beide schepenen ook.” Net dat heeft het vertrouwen in deze ploeg alleen maar versterkt. Door alles wat we de voorbije weken samen hebben meegemaakt, hebben we moeten vechten voor elkaar en is er een band gekweekt die je niet zomaar kapot krijgt. Er was al van in het begin wederzijds respect en een klik, net omdat onze programma’s’ op veel vlakken overlappend zijn. Door heel het debacle is er overigens nog meer draagvlak voor deze coalitie gecreëerd.”
“De moeilijkste bevallingen maken de mooiste baby’s” – Filip Buyse
Dat de coalitievorming niet van een leien dakje liep en Vlaams Belang volgens sommigen als tweede keus werd bestempeld, deert Filip niet. “De moeilijkste bevallingen maken de mooiste baby’s”, glimlacht hij. “En kijk naar Vincent Kompany, hij was ook achtste of negende keuze bij Bayern München, maar staat met zijn ploeg wel bovenaan de ranking.” Ondertussen komt er kritiek uit verschillende hoeken, onder andere partnersteden die overwegen hun band met Izegem op te zeggen of de stadsdichter die ontslag neemt uit onmin met de coalitie. “Het klinkt vaak dat wij polariseren, maar nu gebeurt net het omgekeerde en gaan anderen vooroordelen boven halen”, zegt Sam. “Dat doet pijn. Ik kan alleen maar aansturen op een dialoog, al heb ik daar in dit specifieke geval zelfs de kans niet toe gehad.”
Focus op dringende zaken
In Izegem hoeven ze volgens het duo nochtans niet te vrezen voor pakweg het verwijderen van niet-Nederlandstalige boeken uit de bib of het afschaffen van een adviesraad. “Ook over symbolische dossiers zoals zwarte piet of een kerstmarkt die anders moet heten gaan we ons niet buigen. Dat is hier allemaal niet aan de orde. De nationale en lokale politiek zijn twee totaal andere werelden. We hadden er dan ook geen probleem mee om dat ethisch charter te ondertekenen. Ik zie het zeker niet als een blok aan ons been. We respecteren verworven rechten en iedereen doet thuis wat hij of zij wil. Uiteraard zullen wij wel eens een ideologisch meningsverschil met onze coalitiepartner hebben, maar dat zal niet in onze weg staan om van Izegem een betere stad te maken. We willen het hier vooral hebben over zaken die de mensen dagelijks bezighouden en waar dringend een oplossing voor nodig is, zoals het aanpassen van het circulatieplan en het aanpakken van de netheid en veiligheid in onze stad.”
“We willen het vooral hebben over zaken die de mensen dagelijks bezighouden en waar dringend een oplossing voor nodig is”
En dan komen we bij de kern van de zaak: waar willen ze met Izegem naar toe? “N-VA heeft zijn verlies te wijten aan een gebrek aan duidelijke communicatie en het te lang vasthouden aan dat huidig circulatieplan”, zegt Filip. “Daar zijn op korte termijn zeker enkele eenvoudige wijzigingen mogelijk, want de files in onze stad zijn navenant. We willen ook de kaart van meer inspraak trekken. In de wijk Becelaeres Hof ging het grondig mis met een onderaannemer die zijn werk niet grondig deed. Kan gebeuren, maar communiceer dat dan ook zo naar de mensen.”
Op die agenda geen beladen item als migratie, al komt het wel zijdelings aan bod. “Ja, ik wil werk maken van het stimuleren van het Nederlands, maar dat lijkt me maar evident als je hier wil wonen, werken en samenleven”, vertelt Sam. “Ik zie daar zeker een rol voor mezelf in weggelegd. Ik ben blij dat het volledige onderwijs mijn bevoegdheid is, dus ook de reguliere scholen (voorganger Kurt Himpe was enkel schepen van Kunstonderwijs, red.) Ik ga daarover zeker in gesprek met hen, over wat we al dan niet samen kunnen doen. Verder bestaan er initiatieven zoals de Babbeldoos (waarin anderstaligen spelenderwijs onze taal leren, red.) en de Budd’Iz (mensen die nieuwkomers op verschillende vlakken begeleiden). We willen dat behouden en versterken.”
Geen blanco cheque
Een ander heet hangijzer is de veiligheid, onder andere in de uitgaansbuurt en het centrum. “Ook hier denk ik dat ik als onderwijsschepen kan helpen, door drugspreventie op scholen nog meer in de kijker te zetten.” Filip vult aan: “De financiële toestand van de stad is op vandaag gezond, maar we gaan geen blanco cheque voor megalomane projecten geven. Projecten als de Cultuurfabriek en evenementenhal stonden al op de planning, maar hoe en in welke vorm we dat verder zetten moeten we nog bespreken.”
Met veel concrete voorstellen komen de schepenen nog niet op de proppen. “Maar we zijn nog maar pas uit de startblokken geschoten”, aldus Filip. “Geef ons tijd om ons in te werken. Eind januari presenteren we met STiP+ ons beleidsakkoord. Na zes jaar mag je ons gerust op het resultaat beoordelen, maar eerder lijkt ons niet fair”, besluiten ze.
