Karl Vannieuwkerke schrijft elke week een brief. Deze keer richt hij zich tot Brigitte Bardot. Reacties zijn altijd welkom: karl@kw.be.
Beste Brigitte,
Je bent niet meer en toch zal je naam voor altijd als een warme mistral door de wereld blijven razen. Door veel te sjieke notariskantoren, in netwerk- en sportclubs, in lerarenkamers, maar ook aan keukentafels waar mannen met ruwe handen en zachte stemmen anders praten van zodra iemand de naam Brigitte laat vallen. Alsof het over een natuurverschijnsel gaat waar niemand tegenop kan. BB, het alfabet snakte snel naar adem en had een pauze nodig. Twee keer de B. Later kwamen Björn Borg en Boris Becker.
Toen ik twaalf jaar was en de hormonen begonnen te spelen, was ik nog veel te jong om een 50-jarige vrouw te aanbidden, beste Brigitte. Te klein om te begrijpen waarom volwassen mannen plots hun pint even lieten staan wanneer jouw naam viel. Maar ik onthield het wel. Die naam. Dat fluisteren. Dat half lachen. Alsof er een geheim was dat mij nog niet toekwam. En misschien is dat precies hoe mythes ontstaan. Niet door wat je zelf hebt gezien, maar door wat anderen je voorspiegelen. Je was ouder dan mijn jeugd, ouder dan mijn dromen en toch bleef je aanwezig, Brigitte. Als een soort collectieve herinnering die telkens opnieuw opdook in cafés, op radio en televisie, in films die te laat op de avond begonnen. Brigitte Bardot, da’s een echte seksbomme, hoorde ik thuis wel eens. De jaren tachtig waren anders dan de jaren vijftig en zestig waarin jij je als sekssymbool profileerde. En ze waren anders omdat onder meer jij de weg had geplaveid.
“Je ging bloot zonder schaamte in jaren waarin preutsheid als een hoog goed werd gecultiveerd”
Toen ik me veel later ging verdiepen in de figuur Brigitte Bardot kwam ik uit bij een multigetalenteerde mooie vrouw die de jaren zestig blijkbaar een lichaam en het nodige gedachtengoed schonk. Je danste op tafel toen anderen netjes bleven zitten, je ging bloot zonder schaamte in jaren waarin preutsheid als een hoog goed werd gecultiveerd. Maar je deed alles met heel veel naturel. Noem het nonchalance. Alsof schoonheid je per ongeluk was overkomen. Alsof je het niet zelf had gezocht, maar gewoon toeliet. En toch. Hoe ouder ik werd, hoe meer ik begon te beseffen dat het verhaal van Brigitte Bardot veel ingewikkelder was dan het beeld dat door de media was gecreëerd. Achter die zomerse lichtheid bevond zich ook schaduw. Een icoon heeft vaak veel minder vrijheid dan wie haar bewondert.
Bekeken worden, is iets anders dan gezien worden, beste Brigitte. Artistiek ben je vroeg gestopt, op een moment waarop het voor anderen pas goed begon. Je zette de film af nog voor de aftiteling liep. Moedig of koppig? Een beetje van beiden. Je koos voor dieren, voor stilte, voor het Saint-Tropez zonder camera’s. Voor engagement dat niet altijd netjes was, niet altijd juist aanvoelde en vooral niet altijd gemakkelijk te verdedigen was. Je woorden hebben gekwetst, verdeeld, verontwaardigd. Ook dat hoort bij jouw nalatenschap. Maar zelfs in die scherpe uithalen zat iets onverzettelijks. Je was een vrouw die zich niet liet temmen, bijsturen of herschrijven door de tijd. Je was geen standbeeld dat netjes gepoetst wilde worden, beste Brigitte. Je hield van controverse en weerstand. Ik denk terug aan die grote mannen uit mijn jeugd, aan hun toespelingen en glinsterende ogen vol verlangens. Voor hen was je begeerte, vuur en fantasie, beste Brigitte. Ze keken niet naar de mens achter de vrouw. Misschien konden ze dat gewoon niet. Allicht was dat de prijs van de beroemdheid. Vandaag – nu je er niet meer bent – blijft die gedachte spelen. Je was een jonge vrouw die te snel volwassen moest zijn. Een icoon dat zichzelf soms verloor, een activiste die haar gelijk met te luide stem verdedigde, een naam die groter werd dan het leven erachter. En toch zal je de geschiedenis ingaan als een icoon dat haar fouten overstijgt. Ze draagt nauwelijks make-up of juwelen en toch zou een heilige zijn ziel aan de duivel verkopen om haar te zien dansen, schreef Simone de Beauvoir. Et dieu… créa la femme. Elle s’appelle Brigitte Bardot. Merci pour tout.
Rust zacht, Brigitte!
