Voka-topman Hans Maertens, één van de machtigste mannen van het land: “Zelfs mijn eigen vrouw weet niet voor wie ik stem”

Dat hij in één adem genoemd wordt met Adolf Hitler, heeft Voka-topman Hans Maertens diep geraakt. De Lichterveldenaar, een van de machtigste mannen van het land, wil daarom de puntjes op de i zetten. Over de banden met Vlaams Belang, maar ook over andere hete hangijzers. “Er is een periode geweest dat we hier te weinig kinderen hebben gemaakt.”

Cinema De Keizer, de oudste en meest authentieke dorpscinema van Vlaanderen. De plek ademt nostalgie uit. Hans Maertens wou absoluut hier afspreken, in het hart van het plattelandsdorp Lichtervelde. De 61-jarige topman van Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen, vertelt honderduit over de unieke geschiedenis en de beroemde filmsterren die her over de vloer kwamen. Goed tien jaar geleden was Maertens een van de zeven private investeerders die de cinema gered hebben van de ondergang.

Maertens: “Ik heb dat gedaan omdat ik gehecht ben aan mijn roots en omdat ik hou van erfgoed. Sommige plekken zijn te waardevol om te verliezen. De cinema is intussen geëvolueerd – onder leiding van Stephanie Caset – naar een levendig cultuurhuis, waar naast film ook muziek en andere cultuur aan bod komen. Ik ben blij dat we geslaagd zijn in ons opzet. Volgend jaar vieren we ons 100-jarig bestaan.”

Hebt u heel uw leven in Lichtervelde gewoond?

“Ja. Mijn geboortehuis staat op de markt en ik woon nu honderd meter verder. Dit is mijn biotoop. Ik zou nooit ergens anders willen wonen. Bovendien voel ik hier de polsslag van onze maatschappij. Ik kom meer te weten van een fietstocht met de vrienden, waarvan velen ondernemers zijn, dan van de zoveelste enquête. Dat is heel verrijkend voor mij.”

U was ook ooit redactiedirecteur van onze krant.

“Al van toen ik dertien jaar was, wou ik journalist worden. Dat was mijn grote jeugddroom. Mijn ouders waren daar minder voor te vinden. Zij hadden gewild dat ik voor ingenieur of dokter zou gaan. Ze lieten mij toch rechten studeren, wellicht omdat ze hoopten dat ik advocaat zou worden. (lacht) Maar het werd dus de journalistiek. Ik ben begonnen bij De Financieel-Economische Tijd, waar ik Wetstraatjournalist, hoofdredacteur en directeur ben geweest. In 2005 heb ik de overstap gemaakt naar De Krant van West-Vlaanderen. Rik De Nolf had toen de grote droom om van deze krant een dagblad te maken. Ik heb daar enkele maanden op gestudeerd, maar ben tot de conclusie gekomen dat dat niet rendabel zou zijn. Vandaag denk ik te mogen stellen dat dat de terechte conclusie was.”

Waarom hebt u enkele jaren later de media verlaten voor Voka?

“Dat was in 2009. Ik zat toen 23 jaar in de media en ik had het gevoel dat ik alles wel gezien had. Ik vond ook dat het een vrij cynische wereld geworden was. Ik weet niet of dat nog altijd het geval is. Maar goed: ik wou dus iets anders. En toen kreeg ik de kans om Jo Libeer op te volgen bij Voka: eerst in West-Vlaanderen en daarna ook nationaal.”

En zo bent u de echte baas van Bart De Wever geworden, zoals de N-VA-voorzitter ooit zelf liet noteren.

“Waarom De Wever dat ooit zei, moet u aan hem vragen. Maar ik ga niet akkoord met zijn uitspraak. Voka is een netwerk van 18.000 ondernemingen, verspreid over heel Vlaanderen – van multinationals tot eenmanszaken. Een van onze belangrijkste opdrachten is het verdedigen van hun belangen bij onze overheden. Als we dat goed willen doen, dan moeten we praten met de politiek. Maar wij zijn niet gebonden aan één partij: wij praten met álle partijen.”

De uitspraak van De Wever duidt wel op de macht die u hebt.

“Onze leden zijn goed voor 75 procent van de Vlaamse export. Het is dan ook logisch dat wij gehoord willen worden. Maar is dat macht? Dat weet ik niet.”

Had u geen zeggenschap in de Septemberverklaring van Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA)?

“Zeggenschap is een verkeerd woord. De vraag is of wij invloed hebben kunnen uitoefenen. Het antwoord daarop is: ja, maar. Wij hadden sterk gepleit voor extra investeringen in de kinderopvang en ook de bedrijven wilden daartoe hun steentje bijdragen. Ik stel vast dat de regering dat opgepikt heeft. Het is goed dat voorrang gegeven wordt aan werkenden. We zijn ook tevreden met de uitbreiding van de jobbonus voor de lagere lonen. Dat was al langer een vraag van ons.”

Als ik even mag: is het niet aan de ondernemers zelf om hun mensen beter te betalen? Nu moet elke Vlaming deze bonus mee ophoesten.

“Dat kunnen onze bedrijven niet. Zij moeten nu al een gigantische loonkost dragen. U moet weten dat negentig procent van wat wij produceren naar het buitenland gaat. Wij moeten dus concurreren met onze buurlanden, waar de loonkosten lager liggen. Dat is een serieuze handicap. Het punt is dat het verschil tussen werken en niet-werken groter moet. De Vlaamse regering heeft dat goed begrepen.”

U wou wel een ‘maar’ toevoegen.

(knikt) “Wij betreuren dat de regering de doelgroepenkorting fors afbouwt. Dat is een korting op de sociale bijdragen voor bedrijven die bijvoorbeeld oudere werknemers in dienst nemen. We zijn niet eens gehoord over deze besparing. Ik betreur dat. Dit zal de loonkosten opnieuw doen stijgen.”

(lees meer onder de foto)

Intussen schreeuwen onze bedrijven, zeker hier in West-Vlaanderen, om nieuwe werkkrachten. Voka kijkt daarvoor in de richting van Mexico en India. Zou u niet beter naar Wallonië kijken?

“Het is een en-en-verhaal. Kijk: we zitten minstens tot 2040 met een demografisch tekort. Als er 100 mensen de arbeidsmarkt verlaten, zijn er maar 81 jongeren die kunnen toetreden. Hoe lossen we dat op? Door werklozen te activeren, door niet-actieven te activeren, zoals sommige langdurig zieken, door Brusselaars en Walen naar hier te halen én door arbeidsmigratie. (benadrukt) Uit elk van onze berekeningen blijkt dat we een combinatie van deze vier dingen nodig hebben.”

Waarom lukt het zo moeilijk om Waalse werklozen in onze provincie aan de slag te krijgen?

“Omdat het beleid niet aanklampend genoeg is. Wij vinden dat werklozen naast rechten ook plichten moeten hebben. Wie een uitkering krijgt, moet verplicht worden om werk te zoeken en werk te aanvaarden. Wij pleiten ook voor de beperking van deze uitkering tot twee jaar.”

Arbeidsmigratie is een absolute vergissing, zegt Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken in De Zondag. ‘De lusten zijn voor de bazen, de lasten voor de gewone mensen.’

“Als je geen arbeidsmigratie wil organiseren, zal je aan welvaart inboeten. U zei het zonet zelf al: onze bedrijven vinden nu al geen mensen meer. Wat als straks onze zorginstellingen geen mensen meer vinden? Dat moeten we goed voor ogen houden. Maar uiteraard moet arbeidsmigratie goed georganiseerd worden en mogen we niet de fouten maken van de vorige eeuw. Trouwens: wij zijn niet het enige land waar dit debat woedt. Onze buurlanden worstelen met dezelfde demografische problemen.”

We maken te weinig kinderen: is dat het probleem?

“Er is zeker een periode geweest waarin we hier te weinig kinderen hebben gemaakt. Maar dat krijg je niet rechtgetrokken op enkele jaren. Daarom moeten we naar andere oplossingen kijken. Ook Vlaams Belang zal dat moeten beseffen.”

En zeggen dat de politiek van Voka tegenover Vlaams Belang vorige maand nog vergeleken werd met de houding van Duitse bedrijfsleiders tegenover Hitler.

(lang stil) “Ik kan u zeggen: die vergelijking heeft mij – ons – diep geraakt. Het kwam dan nog van een onderzoeker van de KU Leuven (Anton Jäger in Knack, red.), maar het slaat werkelijk op niets. Het is een stelling zonder enig bewijs. (zwijgt) Ik kan er bijna niet op reageren omdat het zo surreëel is. Wie mij kent, weet wat mijn drijfveren zijn. Ik kan daar echt niet bij.”

Maar u weet ongetwijfeld dat veel bedrijfsleiders een stem voor Vlaams Belang overwegen. Wat zegt u aan hen?

“Ik denk dat zelfs mijn eigen vrouw niet weet voor welke partij ik stem. Om maar te zeggen: ik praat daar met niemand over. Het is het recht van elk individu om te stemmen voor de partij die hij of zij verkiest. Ik ga dus niemand proberen te overtuigen om te stemmen voor x of y. Voka is een apolitieke belangengroep die wil spreken met alle partijen. Dat laatste vind ik heel belangrijk om te benadrukken. Maar dat betekent niet dat wij akkoord gaan met alle partijen.”

Vlaams Belang hield vorig weekend een groot sociaaleconomisch congres. Zat daar lekkers in voor de bedrijven?

“Ik zal hier herhalen wat ik eerder in De Morgen zei. Verschillende elementen aan die partij zijn problematisch voor ons. Haar links sociaaleconomisch programma is één element. Tom Van Grieken zegt in De Zondag dat de bazen hun mensen beter moeten betalen. Dat is een typisch links standpunt en dat bewijst dat hij het probleem niet goed begrijpt. Haar negatieve visie op arbeidsmigratie én op de Europese Unie zijn andere problematische elementen. En ten slotte staan ook enkele van onze waarden haaks op elkaar: wij streven naar diversiteit en inclusie op de werkvloer. Dat maakt dat wij een regering met Vlaams Belang niet kunnen steunen.”

Iets anders. De federale regering werkt volgende week aan haar begroting voor volgend jaar. Wat verwacht u daarvan?

“Weinig. Ik heb begrepen dat de regering 1,2 miljard euro zou willen besparen om de begroting op orde te krijgen. Dat is een absoluut minimum. Wij hopen alleen dat dat niet zal gebeuren op de nek van onze bedrijven. Want dat is wel onze vrees. De regering zal geen kiezers tegen de schenen willen schoppen in een verkiezingsjaar.”

(lees meer onder de foto)

De regering-De Croo wou tonen dat België wel nog werkt. Is ze daarin geslaagd?

“Ze is erin geslaagd om twee grote crisissen al bij al goed te managen. Wij zijn daar sneller uitgekomen dan andere landen en dat is ook dankzij de regering. Het heeft ons wel veel geld gekost. Dat moet op een bepaald moment terugverdiend worden. Ze is er echter niet in geslaagd om de hervormingen door te voeren die ze nochtans beloofd had: niet op de arbeidsmarkt, niet in de pensioenen en niet in de fiscaliteit.”

Is het tijd voor een nieuwe staatshervorming?

“Wij vinden van wel. Dit land worstelt met systeemfouten die eruit moeten. Wij pleiten op korte termijn voor de regionalisering van de arbeidsmarkt en de gezondheidszorg. Dan kunnen de regio’s eindelijk een beleid op maat voeren.”

Wordt dat de inzet van de verkiezingen?

“Een van de inzetten. Maar de grote uitdaging is iets anders – als ik even mag. (op dreef) De volgende regering zal eindelijk de knoop moeten doorhakken: welke economie en welke industrie willen wij nog in Vlaanderen? Ineos (Britse chemiereus, red.) wil hier in Antwerpen de meest duurzame ethaankraker ooit bouwen. Voorlopig krijgt zij dat niet vergund. Als wij dat al niet meer toelaten, dan gaan wij veel tewerkstelling en welvaart verliezen. En wat zal Ineos dan doen? Deze ethaankraker in een ander land op een ander continent bouwen, en wellicht minder duurzaam. Als wij zo streng gaan worden dat er hier niets meer mogelijk is, dan gaan we helemaal afhankelijk worden van China en de Verenigde Staten. Wie wil dat?”

Dat brengt ons bij het stikstofdebat.

(resoluut) “De Vlaamse regering moet deze knoop zo snel mogelijk doorhakken. Anders dreigt een vergunningenstop en dat zou een ramp zijn. Dit kan niet wachten tot na de verkiezingen.”

Dat is duidelijk. En ik onthoud ook: we moeten meer kinderen maken.

“Dat zou best zijn, ja. (lacht) Of toch om het demografisch tekort op te lossen.”