De ‘kaviaar van de Noordzee’ maakt dezer dagen zijn naam meer dan waar: wegens de grote schaarste piekte de prijs van een kilootje gepelde noordzeegarnalen de afgelopen weken tot honderd euro, en het plafond lijkt nog lang niet bereikt. Een mens zou er zowaar nostalgisch van worden. “Waar is de tijd dat onze gernoazen honderd frank de kilo gingen?”
Reden voor de zotte prijzen, is volgens groothandelaars de schaarste op de markt: het seizoen voor noordzeegarnalen loopt van augustus tot december, maar in 2023 was er bedroevend weinig vangst. Bij Vishandel Luk in Oostende betalen we voor een kilootje gepelde garnalen nu zo’n tachtig euro. “Ongepeld gaan ze voor vijfentwintig euro over de toonbank, maar die prijs schommelt enorm. Dé vraag die veel mensen op dit moment bezighoudt, is: hoe komt dat? Nogal wat vissers wijzen naar de windmolens op zee, maar daar is vooralsnog geen wetenschappelijk bewijs voor”, zegt uitbater Diederik Eggers (51).
De opwarmende Noordzee dan misschien? “Het klopt wel dat er daardoor meer andere soorten te vinden zijn. Zoals zeekat, bijvoorbeeld: die maakt tegenwoordig bijna een derde van de vangst uit, maar is bij de gewone consument nog helemaal niet ingeburgerd”, klinkt het.
Diederik zit al van zijn zestien jaar in het vak. “Maar deze prijzen heb ik nog nooit gezien”, zegt hij. Dat voelt hij ook bij de consument. “Vijfentwintig euro voor een kilootje ongepelde garnalen, daar trekken veel mensen de lijn. Maar de meeste klanten kopen er niet eens meer zoveel. Een kartje kilo is de nieuwe norm.”
Diepgevroren garnalen
Het seizoen van de noordzeegarnaal loopt ook maar van augustus tot december. In het voorjaar wordt hij daarom vaak gemengd met diepgevroren garnalen. “De diepvriesvoorraden zullen nu ook wel overal serieus aan het slinken zijn”, vreest Diederik. “Een beetje liefhebber haalt die diepgevroren garnalen er trouwens gemakkelijk uit: ze hebben niet langer dat krokante, en ook de smaak is dan niet meer hetzelfde.” De grootste aanvoerders van noordzeegarnalen voor de Belgische markt zijn overigens Nederland, Duitsland en Denemarken. De garnalen die van onze eigen kustvissers komen, worden volgens Diederik níet gemengd met diepvriesgarnalen.
Vijfentwintig euro voor een kilootje ongepelde garnalen, daar trekken veel mensen de lijn – Diederik Eggers, uitbater Vishandel Luk
Of hij het zelf nog goed ziet komen met de noordzeegarnaal? “We hebben in het verleden nog van die bruuske prijsstijgingen meegemaakt, en dat heeft zich altijd weer hersteld. De grijze garnaal zal volgens mij ook terugkeren in de Noordzee, al zullen de vissers ze in ’t vervolg misschien nog wat verder moeten gaan zoeken. En als je ’t mij vraagt, zal het zeker ook nog wel een jaar of twee duren eer de populatie er zich hersteld heeft.”
Ondertussen rinkelt de telefoon weer: of ze bij Vishandel Luk nog verse gernoazen hebben, en hoeveel die dan mogen kosten? “Véél mensen bellen rond om de prijzen te vergelijken”, zegt Diederik. Maar vandaag moet hij die mensen teleurstellen: de garnaalvissers voeren vannacht niet eens uit. “En geef ze eens ongelijk: het sop is de kolen niet meer waard, en al zeker niet om bij dit stormweer hun leven te riskeren. Mensen die zelf ook aan zee wonen kunnen daar meestal nog begrip voor opbrengen, mensen uit het binnenland veel minder. Dan krijg je reacties à la: Hoezo, vandaag geen garnalen? We zitten hier toch aan zee? De toerist wil vis op zijn bord, maar het is altijd de eindconsument die op het einde van de rit de rekening krijgt hé. Verwacht je komende zomer dus ook al maar aan een duurdere garnaalkroket op restaurant. Die van ons zijn nu van drie naar vier euro gegaan, en we gaan de prijs nóg eens moeten opslaan als we nog uit de kosten willen geraken”, klinkt het.
Kleinere porties op het bord
Bij restaurant ’t Vistrapje langs de Visserskaai wachten ze voorlopig ook bang af. “Van een klassiek restaurant verwachten de mensen immers ook dat je klassiekers zoals een tomaat-garnaal op je kaart hebt hé. En de noordzeegarnalen mogen dan stilaan onbetaalbaar zijn, ook de andere vis is een stuk duurder geworden”, zegt zaakvoerster Caroline Nevelsteen. Ook zij heeft de garnaalprijzen nog nooit zó door het dak zien gaan. “Ze schommelen wel vaker, maar wat we nu zien is toch heel uitzonderlijk. Toch blijven we garnalen aanbieden, maar dan bijvoorbeeld in combinatie met bijvoorbeeld gerookte zalm. Klassiek met een modernere toets, zeg maar. Onze klanten kunnen aan deze enorme prijsstijgingen ook niets doen.”
Verderop, aan een van de kraampjes langs de Visserskaai, betalen we voor een kilo gepelde garnalen momenteel 80 euro. “Maar eigenlijk zouden we de prijs echt wel moeten opslaan. Veel winst maken we er niet meer op. Het probleem is dat de consument nu al aarzelt. Als ze straks nóg duurder worden, wil niemand onze garnalen nog”, zucht Mariska Verbruggen (28). In die tien jaar dat ze in de verkoop staat, heeft ze de prijzen nog nooit zo uit de pan weten swingen. “Het is nog wel gebeurd dat de grijze garnalen plots duurder werden, maar da’s nog nooit zo extreem geweest als nu. En er lijkt ook niet direct veel beterschap op komst.”
Lange wachtrij bij de ‘goedkoopste’
Zelfde verhaal bij Oostendse Vishandel op Oosteroever. Daar betaal je voor een kilo ongepelde noordzeegarnalen ‘slechts’ 19,90 euro, en dus staat er een lange rij wachtenden in de winkel. “Een kilo gepelde garnalen kost hier nu 58 euro, maar die prijs is onhoudbaar. We zien de prijzen op de veiling week na week verder de lucht in schieten. Dat we ze zelf nog enigszins betaalbaar kunnen houden, komt doordat wij rechtstreeks aankopen. Ook in Nederland, waar de garnalen doorgaans nog iets goedkoper zijn. Maar papa had die prijzen hier voorspeld”, zegt Kelly Vereycken. Haar vader Marco zit al meer dan veertig jaar in de branche. “De prijsstijgingen die we nu zien, dat heb ik in die veertig jaar nog nooit meegemaakt. Er is een tijd geweest dat we de grijze garnaal zelfs aan de straatstenen niet kwijtraakten, nu zijn het plots kleine goudklompjes geworden”, zegt hij. Wat daar de oorzaak van kan zijn? “Daar hebben ook wij het raden naar. De windmolens op zee misschien? Sommige vissers wijzen naar de grote scholen jonge wijting, die leven op garnaal. De tijden zijn sowieso wel fel veranderd: onze kustvissers halen nu duizenden kilo’s pijlinktvis uit de Noordzee.” Ook hier voelen ze de aarzeling bij de consument. “Waar de mensen vroeger soms vijf kilo garnalen ineens kochten, beperken ze zich nu doorgaans tot twee- of driehonderd gram. Het leven is al op alle vlakken duurder geworden hé. Mensen voelen dat in de portemonnee.”
Seizoenen volgen
Topchef Michiel Rabaey van restaurant Storm op Oosteroever heeft één gouden tip: meegaan met de seizoenen. “De aardbeien staan op dit moment óók duur”, zegt hij. “Gelukkig zijn er alternatieven: wij zetten gewoon op de kaart wat er in de netten van de vissers zit. Deze maand is dat bijvoorbeeld pijlinktvis. Maar in ’t Kanaal zwemt tegenwoordig ook zwaardvis en tonijn.”
Als voornaamste reden voor de garnaalschaarste, wijst hij in de richting van de Nederlanders die massaal voor onze kust vissen. “We spreken dan over soms dertig boten ineens. Die zitten van maandag tot donderdag onafgebroken op zee en varen de hele tijd over en weer tussen Knokke en De Panne. Dat is absurd. Maar ook de windmolens en de overvloed aan wijting zal er wel voor iets tussen zitten. Als je ’t mij vraagt, is het een én-én-én verhaal.”
Kampioenschap in gedrang
Het laatste woord gaat naar Nadine Deetens, veelvoudig wereldkampioene garnaalpellen. “Het doet wel een beetje pijn in de portemonnee, ja. Waar is begot de tijd dat de gernoazen honderd frank de kilo gingen? Een mens zou er haast nostalgisch van worden”, klinkt het bij de Zwankendamse. Een diepvriesgarnaal herkent de wereldkampioene van mijlenver. “Die kraken zo niet tussen je vingers als je ze pelt, en je proeft ook gewoon dat ze niet allemaal even vers zijn.
“Waar is de tijd dat onze gernoazen honderd frank de kilo gingen?” – Nadine Deetens, veelvoudig wereldkampioene garnaalpellen
Ten slotte merk je het ook aan het gewicht. Van een kilootje ongepelde garnalen hou je normaal toch zeker zo’n 350 gram over, als er diepvriesgarnalen tussen zitten mag je al blij zijn als er na het pellen nog 300 gram overschiet. Er zitten ook enorm veel van die petieterige garnaaltjes tussen, wat het pellen minder leuk maakt. Je doet er dan twee keer zo lang over, en ik heb graag dat het vooruitgaat”, aldus Nadine. Of het kampioenschap garnaalpellen niet in het gedrang komt als het zo doorgaat? “Daar heb ik letterlijk gisteren nog op zitten denken: een kampioenschap garnaalpellen zonder garnalen, da’s zoals een café zonder bier hé”, glimlacht Nadine.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
