Het Eenzame Westen brengt met ‘Grysde’ kleur aan de kust

In Seafront in Zeebrugge ging gisterenavond ‘Grysde’ in première, de nieuwste theatervoorstelling van Theatermakery Het Eenzame Westen. Centraal stond de problematiek rond zorg en vergrijzing aan onze kust. Onze man ging kijken.

Al bijna tien jaar lang brengt Theatermakery Het Eenzame Westen creatieve en relevante theatervoorstellingen. Daarbij onderzoeken ze naar eigen zeggen een specifieke biotoop of maatschappelijke tendens, doorspekt van het West-Vlaams en gedragen door een universeel thema. Sinds de – overigens ronduit fantastische – voorstelling ‘Zwins’ vonden ze hun ware identiteit, klinkt het. De lat werd daar ook heel hoog gelegd, met dank aan een wervelende Janne Desmet en Lien De Graeve. Na die voorstelling, waarin de lastige stiel van ploeterende varkensboeren centraal stond, waagden ze zich in ‘Sukr’ aan de problematiek rond seizoensarbeiders, die schrikwekkend makkelijk aan hun lot werden overgelaten.

In hun nieuwste, ‘Grysde’, dat in première ging in Seafront in Zeebrugge, focussen ze zich op een nog bredere kwestie, dat van de vergrijzing aan de kust, ook bij de zogenaamde ‘aangespoelden’ die vanuit een andere provincie er komen genieten van hun oude dag. Bij de kust wordt vaak gedacht aan vakantie, maar de werkelijkheid is vaak verre van romantisch, en zelfs eerder troosteloos.

In de voorstelling maken we kennis met vijf uiteenlopende figuren. Er is Gregoire, de man vol goede bedoelingen die met een onuitgesproken schuldgevoel vanuit Antwerpen naar het uiterste van de parking trok, maar er geen plezier aan beleeft. Er is Stella, de licht dementerende vissersdochter, die zich vastklampt aan Mimi, de bijzonder plichtsbewuste thuisverpleegster die zichzelf vaak verliest, maar een gelijkgestemde vindt in de jonge Fons. En tenslotte is er de gehaaide zakenman die vooral veel geld wil verdienen aan patiënten, die hij niet toevallig Zilverlingen noemt.

Er is niet één centrale boodschap in dit verhaal, integendeel. Er valt duidelijk heel wat te vertellen, over hoe mensen beschouwd worden als producten en hoe zogenaamde efficiënte technologie het laatste restje menselijke waardigheid dreigt weg te nemen. Aan symboliek geen gebrek, zoals ook in de goedkope robotkatten, dat een compensatie moet bieden voor menselijke warmte. Emoties als trots en eenzaamheid zijn nooit veraf. Ook de thema’s liggen voor het rapen: vergrijzing, het kapotbespaarde zorgsysteem, de toenemende oppervlakkige digitalisering, eenzaamheid en mensen die zich ‘ier bie oes’ niet thuisvoelen. Er valt veel over te vertellen. Soms te veel, waardoor het stuk wat lang lijkt en we te snel pareltjes van zinnen horen passeren. Want tekstueel is de hand van schrijfster Lara Taveirne wel duidelijk voelbaar. Het bulkt van de rauwe emotie en tedere gevoeligheid tegelijkertijd.

‘Grysde’ slaagt er evenwel opnieuw in om zaken naar voren te brengen die maar al te vaak vanzelfsprekend aanvoelen en waar we onze ogen voor sluiten, zelfs al weten we dat de situatie in werkelijkheid heel scheefgetrokken is. Het slotakkoord wringt toch ook weer, omdat we ondanks alle goeie intenties toch maar weer blijven lullen over structuren, terwijl de mens langzaam maar zeker nog altijd verzuipt.

Scenarist en acteur Tom Ternest, die zich als vanouds helemaal uitleeft op de planken, slaagde erin om een van zijn grote helden – theaterbeest Warre Borgmans – te strikken, al waren we minstens even verrast door Ingrid Schaillée en de jonge Billie Tcheke. Die laatste begon wat aarzelend, maar hoeft zich allerminst onzeker te voelen. Met Tcheke hopen we een nieuwe naam te kunnen toevoegen aan een rits beloftevolle actrices, van Lucie Plasschaert tot Patricia Kargbo, die nog wat meer op de voorgrond mogen treden in het theater- en televisielandschap. Meer van dat!

Grysde speelt nog tot 25 januari in Seafront, en trekt daarna doorheen Vlaanderen. Info en tickets via www.heteenzamewesten.be.